ΑΝΩΤΑΤΗ ΤΙΜΗ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ

ΑΝΟΗΣΙΑ ή ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ;

ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕΤΡΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΕΥΑΛΩΤΟΥΣ

Δρ. ΓΑΒΡΙΗΛ ΜΑΝΩΛΑΤΟΣ

Καθηγητής Διεθνούς Οικονομίας και Ανάπτυξης

Ο πόλεμος  της Δύσης με τη Ρωσία, με μήλο της  έριδος την Ουκρανία, επέφερε πολλά δεινά στις χώρες της  Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ανάμεσα στα πιο οδυνηρά και επείγοντα, είναι εκείνο των ουρανοκατέβατων τιμών και μάλιστα αυτό της τιμής του φυσικού αερίου. Οι ηγέτες και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξετάζουν το μέτρο της επιβολής ανώτατης τιμής (πλαφόν) στο φυσικό αέριο εδώ και τώρα, για να αντιμετωπιστεί κυρίως, όπως λένε, ο χειμώνας που ήδη περνάμε. Δυστυχώς, ένα τέτοιο μέτρο για την αντιμετώπιση του αναφερόμενου προβλήματος όχι μόνο δεν θα αποδώσει αλλά είναι από μόνο του ανοησία.  

Η αγορά του φυσικού αερίου είναι μέγεθος ανελαστικό.   

Με την έναρξη του πολέμου, οι βάνες και οι αγωγοί που μετέφεραν ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη είτε έκλεισαν είτε ανατινάχτηκαν. Οι εναλλακτικές ροές αερίου κυρίως από τη Νορβηγία είναι δεδομένες και ανεπαρκείς. Οι ροές του υγροποιημένου αερίου των ΗΠΑ (LNG) θα χρειαστούν χρόνο για πλήρη ανάπτυξη γιατί  δεν υπάρχουν εξειδικευμένοι τερματικοί σταθμοί για να υποδέχονται τα πλοία που το μεταφέρουν. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί μια κλειστή, μια κλειδωμένη ροή φυσικού αερίου. Δηλαδή μια  τελείως ανελαστική προσφορά αερίου που σημαίνει ότι η ζήτηση καθορίζει την τιμή του. Αν αυξάνεται η ζήτηση αυξάνεται και η τιμή του αερίου και αντίστροφα. Αν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις κάνουν εξοικονόμηση στην κατανάλωση του αερίου, διατηρούν και μια  χαμηλότερη τιμή. Με την επιβολή ανώτατης τιμής  στο φυσικό αέριο ούτε οι επιχειρήσεις ούτε τα νοικοκυριά θα συγκρατούν πλέον την κατανάλωσή τους, δεν θα εξοικονομούν δηλαδή, αφού θα πληρώνουν στην καθορισμένη ανώτατη τιμή το φυσικό αέριο. Αυτό θα κρατήσει όμως μέχρι την εξάντληση των αποθεμάτων του αερίου που έχει ενδεχομένως αποθηκευτεί. Η συνέχεια; Δεν θα  υπάρξει πλέον ικανή ροή αερίου στη συγκεκριμένη τιμή, μη υπάρχοντος. Η μόνη υπάρχουσα λύση είναι η επιβολή δελτίου. Η επιβολή ανώτατης τιμής στο φυσικό αέριο φαίνεται να ομαλοποιεί την κατάσταση στην αγορά φυσικού αερίου μόνο βραχυχρόνια έως ότου δηλαδή εξαντληθούν τα υπάρχοντα αποθέματα αν βέβαια υπάρχουν. Η επιβολή ανώτατης τιμής στο αέριο θα συνοδευτεί με επιβολή δελτίου το οποίο βέβαια δεν είναι αποδεκτό από τους καταναλωτές.

Η Λύση

Η ανωτέρω περιγραφή οδηγεί ενδεχομένως σε συμπέρασμα ότι οι λύσεις του τύπου, εθελοντική μείωση της κατανάλωσης ή επιβολή δελτίου, είναι και μοναδικές.  

Ας ξεχάσουμε την επιβολή ανώτατης τιμής και ας αφήσουμε την τιμή του φυσικού  αερίου να καθοριστεί σύμφωνα με την υπάρχουσα ζήτηση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών στην Ευρώπη. Θα δημιουργηθούν βέβαια οικονομικές και κοινωνικές πιέσεις στους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εδώ χρειάζεται η παρέμβαση των κυβερνήσεων και των θεσμών της ΕΕ. Το καθήκον τους και η ύπαρξή τους είναι να απορροφούν τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές πιέσεις και κραδασμούς. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, του φυσικού αερίου, αυτό μπορεί να γίνει προσφέροντας άμεσες πληρωμές σε μετρητά σε όσους τις χρειάζονται πραγματικά, είτε επιχειρήσεις είτε νοικοκυριά. Αυτές οι χρηματικές ενισχύσεις στους «δικαιούχους» θα πρέπει να έχουν τη μορφή άμεσων οικονομικών ενισχύσεων και όχι τη μορφή της ειδικής αναφοράς στους λογαριασμούς ενέργειας  όπως γίνεται σήμερα στην Ελλάδα με τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος. Έτσι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα εξακολουθούσαν να εξοικονομούν φυσικό αέριο ρίχνοντας κάπως την τιμή του για να έχουν περισσότερα χρήματα για άλλες ανάγκες. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικών και οι αρμόδιοι τεχνοκράτες θα πρέπει βέβαια να αποφασίσουν ποιος πράγματι δικαιούται αυτή την οικονομική βοήθεια με  τρόπο ώστε να ελαχιστοποιηθεί η απάτη και η ρεμούλα.

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ακολουθήσουν με σύνεση και ευθύνη μια  πολιτική ώστε να επανέρθουμε σε  λειτουργικές και αποτελεσματικές αγορές αφήνοντας τις τιμές να διαμορφωθούν ανάλογα με  τις δυνάμεις και τις ανάγκες της αγοράς. Και αν η διαδικασία αυτή είναι επώδυνη για ορισμένους ή για τους πολλούς, θα πρέπει να υποστηριχθούν άμεσα όλοι οι ευάλωτοι.

Ασφαλώς θα ήταν πιο εύκολο για τους πολιτικούς η πολιτική λογική του ανόητου  λαϊκισμού ώστε οι ψηφοφόροι και οι οπαδοί να  ικανοποιηθούν με μια απατηλή και εύληπτη λύση της επιβολής ανώτατης τιμής.