Τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει στην αστροφυσική η ανακάλυψη μιας «διαστημικής τηγανίτας» που «τραγουδάει»; Πολύ μεγάλο, καθώς φωτίζει τη διαδικασία της αστρογένεσης, η οποία παραμένει ακόμα ανεξερεύνητη. Δύο Ελληνες επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ) προχώρησαν χθες σε μια συναρπαστική δημοσίευση στο έγκριτο περιοδικό Science, η οποία ήδη κάνει τον γύρο του κόσμου, αποσπώντας εγκωμιαστικά σχόλια. Πρόκειται για τον πυρήνα της διδακτορικής διατριβής του δρος Αρη Τρίτση, την οποία ολοκλήρωσε στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης υπό την επίβλεψη του καθηγητή Κώστα Τάσση και βασίστηκε σε μελέτες στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο ΙΤΕ, καθώς και σε δεδομένα από τη διαστημική αποστολή Χέρσελ του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Οργανισμού (ESA).

Το νέφος Musca διαφαίνεται σαν μαύρη περιοχή σε αυτήν τη φωτογραφία του νότιου ουρανού σε ορατό φως, καθώς απορροφάει το φως των άστρων.

Οι δύο επιστήμονες μελέτησαν το Musca, ένα μεσοαστρικό νέφος ορατό από το νότιο ημισφαίριο της Γης. «Το Musca μοιάζει στον ουρανό με λεπτό κύλινδρο, σαν βελόνα. Στραφήκαμε σε αυτό, καθώς είναι σχετικά απομονωμένο στον ουρανό και δεν επηρεάζεται από γειτονικά νέφη. Μελετώντας το μαγνητικό του πεδίο, το οποίο διασχίζει το νέφος σχεδόν κάθετα, είδαμε πως το Musca δονείται ολόκληρο, παράγοντας ήχους οι συχνότητες των οποίων αποκαλύπτουν το πραγματικό, τρισδιάστατο σχήμα του. “Ακούσαμε” το “τραγούδι” του και ανακαλύψαμε πως το Musca δεν είναι μια διαστημική βελόνα, αλλά έχει σχήμα σαν σεντόνι, σαν τηγανίτα. Οι Λατινοαμερικανοί το “μετέφρασαν” ήδη τορτίγια, εδώ στην Κρήτη θέλουν να το πούμε πίτα», λέει στην «Κ» ο κ. Τάσσης.

Η ανακάλυψη αυτή δίνει νέα ώθηση στην έρευνα για την αστρογένεση. «Γνωρίζουμε ότι τα αστέρια –όπως ο Ήλιος μας– και οι πλανήτες γεννιούνται σε μεσοαστρικά νέφη αερίου “αστρονομικών” διαστάσεων. Πώς όμως δημιουργούνται παραμένει ακόμη ανεξερεύνητο. Εάν είχαμε εικόνα του τρισδιάστατου σχήματος των νεφών, θα μπορούσαμε να δώσουμε απαντήσεις, καθώς εκεί θα υπήρχαν ίχνη της διαδικασίας. Όμως ακόμη και τα πλέον προηγμένα τηλεσκόπια μας δίνουν στην οθόνη του ουρανού μια δισδιάστατη εικόνα», συμπληρώνει ο κ. Τάσσης. Το Musca είναι το πρώτο μεσοαστρικό νέφος που αποκτά τρισδιάστατη απεικόνιση και «αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι το μαγνητικό πεδίο του Γαλαξία έχει ενεργό ρόλο στον σχηματισμό και τη δομή των μεσοαστρικών νεφών».

«Το Musca μπορεί να γίνει ένα εργαστήριο. Καθώς γνωρίζουμε το πραγματικό του σχήμα, μπορούμε να υπολογίσουμε πυκνότητα και μαγνητικό πεδίο και να ελέγξουμε τα θεωρητικά μας μοντέλα», σημειώνει ο κ. Τάσσης.