Γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1883[1]. Από μικρός έδειξε τη μουσική του κλίση μαθαίνοντας κιθάρα και ακολουθώντας τους παλιούς κανταδόρους της πόλης του. Την εποχή εκείνη στο Ληξούρι κυριαρχούσε η περίφημη χορωδία του Τζώρτζη Δελλαπόρτα η οποία έδινε παραστάσεις στα αστικά κέντρα του νησιού. Αποτέλεσε το κέντρισμα ώστε να ανδρωθεί μέσα του η απόφασή του ν’ ακολουθήσει τον μουσικό δρόμο, τον οποίο αργότερα θα υπηρετήσει με όλες του τις δυνάμεις.

Γι’ αυτό εξηγείται το γιατί η χορωδία του τραγουδούσε, όπως και αυτός ο ίδιος, πολλά τραγούδια του Δελλαπόρτα, του Στελλακάτου και του Λαυράγκα. Αργότερα δε, ο Νίκος Σβορώνος, μαθητής του, φωνογράφησε -με την παρέα του- τραγούδια του Δελλαπόρτα (το ηχογράφημα εκδόθηκε στις Η.Π.Α.).

            Στη διετία 1915-16 διέμεινε στον Πειραιά όπου, με τη βοήθεια της κιθάρας του, πήγαινε και τραγουδούσε στην κοσμική ταβέρνα, του Σώκαρη[2], για τους Κεφαλονίτες και Θιακούς που βρίσκοντας στην Αθήνα και τον Πειραιά.

Το 1919 επέστρεψε στο Αργοστόλι. Γνωρίζουμε ότι διατηρούσε μικρό καφενείο στον κήπο του Νάπιερ. Τραγουδούσε με την κιθάρα του κανταδόρικα άσματα της Κεφαλονιάς, ιδίως τα τραγούδια του μεγάλου τροβαδούρου Τζώρτζη Δελλλαπόρτα: «Χαμογελάς», «Σα βγαίνεις το πρωί στο παραθύρι», «Θυμάσαι που καθόμαστε» και «Άμα σε δω να συλλογιέσαι».

            Την περίοδο αυτή γνώρισε την Αγγελική Μεταξά, αρχοντικής καταγωγής, που αργότερα νυμφεύθηκε. Είχε «δαιμόνιο» αυτί και ήταν μεγάλο ταλέντο φωνητικής μουσικής αντίληψης. Δεν άργησε να το χρησιμοποιήσει όχι μόνο για τις καντάδες και τα άλλα ρομαντικά άσματα αλλά και στον χώρο της ψαλτικής. Έγινε αναγνώστης και μετέπειτα εξαιρετικός ψάλτης. Μελέτησε βυζαντινή μουσική, αποκτώντας γερές βάσεις και μυήθηκε από τους παλιούς ιεροψάλτες στα βήματα και τα ακούσματα του κεφαλληνιακού μουσικού εκκλησιαστικού ιδιώματος. Έγινε πρωτοψάλτης σε Ιερούς Ναούς του Αργοστολίου (Αρχαγγέλων στην Πλάκα, Αγίου Σπυρίδωνος και Παναγίας Σισσιωτίσσης, πρώην Μητρόπολης Αργ.).

            Με το λαμπρό μουσικό του ένστικτο ήταν σε θέση να καταλάβει ποιοι μουσικοί ήχοι της εκκλησιάς κινούνται στη διατονική κλίμακα και ποιοι στη χρωματική. Στην πράξη κατάφερε να εναρμονίσει τους ιερούς ήχους τετράφωνα και κεφαλληνιακά. Φαίνεται πως μελέτησε το σύστημα του Ιωάννη Χαβιαρά[3], πρωτοψάλτη της Αγίας Τριάδας της Βιέννης, και ν’ ακολούθησε το τετράφωνο εκκλησιαστικό σύστημά του.

            Από το εκκλησιαστικό αναλόγιο τόλμησε να δημιουργήσει αξιόλογη και υποδειγματική εκκλησιαστική χορωδία συγκεντρώνοντας κοντά του όμορφες φωνές του Αργοστολίου. Υπό τη μαεστρία και τις γνώσεις του η χορωδία έφτασε σε ψηλά επίπεδα ερμηνείας 4φωνων μουσικών εκκλησιαστικών ασμάτων. Λόγω της καλής φήμης της, η χορωδία προσκλήθηκε σε πολλά πανηγύρια και εκκλησιαστικές τελετές του νησιού. Οι εμφανίσεις της, υπό την καθοδήγηση του μαέστρου της, άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις. Επίσης, εκτός από τη δική του χορωδία στο Αργοστόλι, δημιούργησε σε κάποια χωριά και με βάση το δυναμικό που είχαν, μικρές χορωδίες για τις ψαλτικές ανάγκες των ναών τους. Μνημονεύεται εδώ η Φαρακλάτικη χορωδία λόγω της ψαλτικής μυσταγωγίας που προσέφερε στο πανηγύρι του Ευαγγελισμού στα Φαρακλάτα. Για αυτή την παρουσία γράφτηκαν πολλά εγκώμια, μεταξύ αυτών και το ακόλουθο ενός ανώνυμου σε τοπική εφημερίδα: Μεταφέρω συνάμα και το δικαιολογημένο ενθουσιασμό και το χειροκρότημα που ο θρησκευτικός χώρος δεν άφησε να ξεσπάση από το πυκνό ακροατήριο σαν μια ευγνωμοσύνη για τη θρησκευτική συγκίνηση και τη μουσική που μας πρόσφερε η χορωδία. Δεν ξαναθαυμάσαμε μόνο την ξακουστή χορωδία τ’ Αργοστολίου αλλά κοντά της προσέξαμε και τις καθάριες και δροσερές φωνές που απετέλεσαν την χορωδία Φαρακλάτων. Χαιρετίζουμε ξεχωριστά την ίδρυσή της και συγχαίρουμε εγκάρδια τον Σπύρο Ποταμιάνο αυτόν τον σεμνόν και ακούραστο εργάτη του αισθήματος για την νέα αυτή χορωδία, καρπός γόνιμος της μουσικής του αξίας. Αυτό που δημιούργησε ας είναι βέβαιος πως δεν είναι μόνο προσπάθεια. Είναι κατόρθωμα, αποτέλεσμα πού διαγράφει φωτεινές ελπίδες για τη μουσική κίνηση του τόπου μας [4].

            Το ρεπερτόριο της χορωδίας στο Αργοστόλι ήταν ποικίλο. Παρουσίασε λειτουργικά έργα μεγάλων εκκλησιαστικών συνθετών όπως του Πολυκράτη, του Κατακουζηνού, του Γλυκοφρίδη, του Θ. Σπάθη, του Πλάτωνος Ρούγκα, αλλά και Ρώσων (Μπορτνιάσκυ, Λβόβ, κ.ά.). Αξιοποίησε επίσης και τους εκκλησιαστικούς συνθέτες της Κεφαλονιάς, αυτούς που συνέθεσαν τα υπέροχα εκκλησιαστικά άσματα και που χάραξαν και διαμόρφωσαν σελίδες της δικής μας παράδοσης στο εκκλησιαστικό κεφαλληνιακό ιδίωμα. Αυτοί ήταν ο Βασίλειος Δρακόπουλος, ο Γεώργιος Σολωμός, ο Χαράλαμπος Μοσχόπουλος, ο Νικόλαος Τζανής Μεταξάς και άλλοι.

            Κατάλαβε πως το μουσικό σύστημα που ταιριάζει περισσότερο στην εκκλησιαστική του χορωδία είναι αυτό του Αλέξανδρου Κατακουζηνού (1824-1892), επειδή παρέχει θαυμάσιο δέσιμο των φωνών καθώς και τη μουσική πειθαρχεία στην έκφραση του κειμένου μέσα στη μουσική. Έτσι από το 1924 που ήταν πρωτοψάλτης στη Σισσιώτισσα εφάρμοσε το σύστημά του, κάνοντας τη χορωδία του μοναδική.

Το μεγάλο προσόν για όλες τις επιτυχίες της χορωδίας του, ήταν η ίδια η υπέροχη μουσικότητας φωνή του. Όπως και ο μεγάλος τροβαδούρος Τζώρτζης Δελλαπόρτας εκπαίδευσε τη χορωδία του με τη φωνή του, το ίδιο και ο Σπύρος Ποταμιάνος δίδαξε τους χορωδούς του, μαθαίνοντάς τους να αποφεύγουν την ενοχλητική ρινοφωνία και να χρησιμοποιούν τη διαφραγματική τους αναπνοή.

            Εκτός την Εκκλησιαστική Χορωδία του δημιούργησε και τη Λαϊκή Χορωδία, συγκεντρώνοντας πολλούς νέους του Αργοστολίου. Τον χώρο της εργασίας του τον μετέτρεψε σε στέκι μουσικής μάθησης, εξυπηρετώντας την πόλη ως μοναδικό ωδείο καντάδας και χορωδιακού τραγουδιού. Η προσφορά του ήταν καταλυτική στη διατήρηση της κεφαλληνιακής μουσικής παράδοσης, τόσο φωνητικά όσο και το ρεπερτόριο. Τα μέλη της χορωδίας[5] που στάθηκαν κοντά στο δάσκαλο και σπουδαίο μουσικό και διατήρησαν το χορωδιακό τραγούδι στο νησί μας ήταν:

Τενόροι: Παναγής Μινέτος, Βασίλης Παγουλάτος, Παναγής Μιχαλίτσης, Γιάννης Βέλλας, Νικόλαος Σβορώνος[6], Γιώργος Ραυτόπουλος, Διονύσης Διακάτος (Τσούλας), Σωτήρης Λεκατσάς, Νικόλαος Μπουχάχιερ, Σπύρος Φωκάς, Βαγγέλης Τσουρούφλης, Νίκος Ποταμιάνος, Γεράσιμος Κασιμάτης.

Σεκόντοι: Γιώργος Γιαννάς, Διονύσης Λαμπίρης, Κώστας Ραυτόπουλος, Νικόλαος Μεσσάρης, Άγγελος Βέλλας, Άγγελος Βέρδης, Γιάννης Αρβανιτάκης, Διονύσης Ποταμιάνος, Γεράσιμος Καππάτος, Αναστάσιος Μεταξάς, Σπύρος Λεγάτος, Νικόλαος Βουτσινάς.  

Βαρύτονοι : Σπύρος Τσερνωτάς, Γεράσιμος Γασπαρινάτος, Σπ. Παγουλάτος, Σπύρος Μπρούσκος, Σεκόντος Μπουχάχιερ, Παναγής Λευκαδίτης, Αριστείδης Σωτηρίου

Βαθύφωνοι: Δημοσθένης Δρακόπουλος, Παναγής Μαρκάτος, Φώτης Γασπαρινάτος, Γιούλιος Αποστολάτος, Αλέκος Μωραΐτης, Παύλος Βέλλας, Σπύρος Μπουχάχιερ, Παν. Λευκαδίτης, Π. Γοργορίνης, Διον. Ποταμιάνος

(Βλ Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός- Λαμπρογιάννης Πεφάνης, «Λόγια Κεφαλληνιακή Μούσα» Έργα Κεφαλλήνων Μουσικών του 19^ου και 20^ου αιώνα, τόμος 1^ος και 2^ος, έκδοση ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ 2015 και 2016).

[1]Τα βιογραφικά στοιχεία βασίζονται σε σημείωμα του πρωτοψάλτη μουσικού Ιωάννη Αρβανιτάκη που έδωσε στον Σπύρο Μοτσενίγο όταν είχε επισκεφτεί την Κεφαλονιά. Αντίγραφο του σημειώματος ευρίσκεται στο Αρχείο του γράφοντα. Επίσης, Βλ. Βιβλίο του μουσικολόγου Γεωργίου Ε. Ραυτόπουλου, Αρμονική Πολυφωνία στα Επτάνησα, Εκδόσεις Αλκυών, Αθήνα 1997, σ.σ. 107-114.

[2] Στην ίδια ταβέρνα τραγουδούσαν κατά καιρούς ο Γεράσιμος Καραμπάτος, η Έφη Μέντη και ο Γεράσιμος Ονόρης, σπουδαίου τραγουδιστές με ωραίες φωνές.

[3]«Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Πυρσού», τ. 10^ος , Ελλάς, σελ. 470.

[4] Βλ.Εφημ. Παρατηρητής, αρ.φύλ.478, 9-3-1938, σελ. 2.  

[5]Ο κατάλογος των μελών της χορωδίας του Ποταμιάνου προέρχεται από το προαναφερθέν σημείωμα του πρωτοψάλτη μουσικού Ιωάννη Αρβανιτάκη. Επί πλέον ο Αρβανιτάκης γράφει στο χειρόγραφο σημείωμά του για τις λαμπρές παρουσίες της χορωδίας κατά την έλευση προσωπικοτήτων, των βασιλέων και πρωθυπουργών, όταν έρχονταν στο Αργοστόλι.

[6]Πρόκειται για τον Νίκο Γνεσούλη που μετέπειτα πήρε το επίθετο Σβορώνος, λόγω της καταγωγής του από τα Σβορωνάτα. Μαζί με τα αδέλφια του και με άλλους με το επίθετο Σέρρας από το χωριό Σαρλάτα έκαναν μετά το 1930 στην Νέα Υόρκη το πρώτο φωνογράφημα επαφής με τραγούδια του Τζώρτζη Δελλαπόρτα και με κεφαλονίτκες καντάδες που είχε μάθει όταν ήταν στη χορωδία του Σπύρου Ποταμιάνου.