Έχουν κλείσει τρία χρόνια από τότε που δημοσιεύσαμε, σε έκδοση του Συλλόγου Δασκάλων και Νηπιαγωγών του Νομού Κεφαλληνίας, άρθρο με τίτλο «Χαιρετισμός στο νέο δάσκαλο». Το άρθρο έθετε το θέμα των δυσκολιών, που αντιμετωπίζει ο νέος εκπαιδευτικός κατά την πρώτη του εγκατάσταση στον τόπο μας, και του τρόπου που η τοπική μας κοινωνία τον υποδέχεται και τον υποστηρίζει. Με τη δημοσίευση του άρθρου, τον Σεπτέμβρη του 2010, ολοκληρώθηκε η θητεία μου στο Προεδρείο δραστήριου συλλόγου της Α/βάθμιας Εκπαίδευσης, του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 4^ου Δημοτικού Σχολείου Αργοστολίου. Οι σκέψεις εκείνες δεν είχαν επαρκή χρονικά περιθώρια επεξεργασίας και υλοποίησης, έτσι η δημοσιοποίησή τους ήταν μάλλον βιαστική και απευθύνθηκε μονομερώς: Το άρθρο δεν δημοσιεύθηκε ευρύτερα, διαβάστηκε από τους δασκάλους μονάχα και όχι από την τοπική κοινωνία.

    Είναι γεγονός ότι η κοινωνία, όχι μόνο στο τμήμα της που απαρτίζεται από οικογένειες με παιδιά σχολικής ηλικίας αλλά και γενικότερα, ενδιαφέρεται πολύ για την ποιότητα και την προσωπικότητα των δασκάλων, που υπηρετούν στα σχολεία μας. Και αυτό γιατί ο δάσκαλος είναι το κομβικό πρόσωπο για την παροχή της Παιδείας, των απαραίτητων εφοδίων γνώσης και ήθους, που διαμορφώνουν ένα ευρύτερο σύνολο καλλιεργημένων και υπεύθυνων πολιτών. Το υψηλό ενδιαφέρον της κοινωνίας για το δάσκαλο -και το σχολείο γενικότερα- το βλέπουμε να εκφράζεται σαν αρνητική (και συνήθως άδικη) κριτική, όταν στιγμιότυπα της συμπεριφοράς ή της εξέλιξης των νέων ανθρώπων δεν αρέσουν ή όντως ξεφεύγουν από τα γενικώς αποδεκτά όρια. Το αντιλαμβανόμαστε, επίσης, όταν κάποτε ακούμε συνανθρώπους μας να μιλάνε με περισσή αγάπη και σεβασμό για τους δικούς τους δασκάλους ή όταν αναφέρουν θρύλους για δασκάλους παλιούς, που βοηθούσαν τα παιδιά στα καφενεία, σαφώς πέραν από τα πλαίσια της συμβατικής τους υποχρέωσης. Με την έννοια «δάσκαλος», έννοια κλασσική και περιεκτική, εννοούμε σαφέστατα τον λειτουργό όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, ωστόσο με το κείμενό μας αυτό αναφερόμαστε στους εκπαιδευτικούς της Α΄ και της Β΄ βαθμίδας, στους δασκάλους μας και τους καθηγητές μας.

    Το ερώτημα λοιπόν σήμερα, στην Ελλάδα της κρίσης, είναι περισσότερο από κάθε άλλη εποχή κρίσιμο:  Πώς η τοπική κοινωνία μιας μικρής επαρχιακής πόλης, της πόλης μας, υποδέχεται τον δάσκαλο, ιδιαίτερα τον νέο, που έρχεται να εγκατασταθεί και να εκτελέσει το δύσκολο έργο του;

   Οι νέοι δάσκαλοι φθάνουν στον τόπο μας και καλούνται με πενιχρά οικονομικά μέσα να κτίσουν μια νέα ζωή, μακριά από τον τόπο της καταγωγής τους. Έχουν μόλις χάσει την οικογενειακή προστασία, που απολάμβαναν στην φοιτητική τους ζωή, και πιθανότατα από την παλιά οικογενειακή θαλπωρή κουβαλάνε κυρίως μνήμες οικονομικών και άλλων δυσκολιών. Ο τόπος στον οποίο έρχονται μπορεί να είναι μια επιλογή ανάγκης, τα αρχικά τους συναισθήματα δεν είναι βέβαιο ότι είναι θετικά. Κάποιες φορές η πρώτη τους επιδίωξη είναι η με οποιονδήποτε τρόπο μετακίνησή τους σε άλλο τόπο, δυνατότητα που προσκρούει στην σκληρότητα των νόμων του κράτους μας. Νοικιάζουν σπίτι, διαθέτουν εκεί το μεγαλύτερο μέρος του μισθού τους. Τα χρήματα που παίρνουν δεν φθάνουν. Ντρέπονται να ζητήσουν ενίσχυση από την οικογένεια, ακόμη περισσότερο αν η οικογένεια έχει την ανάγκη υποστήριξης από τους ίδιους. Μια έξοδος για καφέ ή ποτό αποτελεί πολλές φορές για οικονομικούς λόγους απίθανη πολυτέλεια. Η κοινωνική συναναστροφή και η καλλιέργεια διαπροσωπικών σχέσεων καταντά πολύ δύσκολη υπόθεση. Ακόμη περισσότερο η προοπτική δημιουργίας μιας νέας οικογένειας. Οι συνθήκες εργασίας είναι σκληρές: Ούτε ένα συρτάρι να τοποθετήσει κανείς δυο πράγματα, κάποιες φορές ούτε αίθουσα διαθέσιμη για να κάνει μάθημα, συγκεχυμένες παιδαγωγικές, διοικητικές και βοηθητικές ευθύνες, διδακτέα ύλη ασφυκτικά πιεστική και, βέβαια, τα παιδιά μας, παιδιά καλά και παιδιά θηρία, με ανεξέλεγκτη πολλές φορές και αψυχολόγητη την συμπεριφορά.

    Κι όμως, πρόκειται σχεδόν πάντα για ανθρώπους που έχουν αξίες, που έχουν πνευματικές ικανότητες, που επιθυμούν πάρα πολύ να προσφέρουν και να επιτύχουν στο έργο τους.

   Ας αναρωτηθούμε λοιπόν και πάλι: Τι θα μπορούσαμε άραγε να συμβουλέψουμε τον νέο δάσκαλο, που βρίσκεται στην αρχή της σταδιοδρομίας του και που αναλαμβάνει το δύσκολο έργο της διδασκαλίας των παιδιών μας, έχοντας όλες τις λογικές ανησυχίες για την επιτυχία του και την εν γένει οργάνωση της ζωής του; Το ζήτημα είναι σύνθετο και βέβαια δεν εξαντλείται με παραινέσεις, θα του προτείναμε όμως τα εξής:   

   Να αποβάλει την νοοτροπία του φοιτητή και να οικοδομήσει γρήγορα συνείδηση παιδαγωγού. Να λέει πως είναι δάσκαλος και να χαίρεται γι’ αυτό. Να αγαπήσει την ιδιότητα του δασκάλου, να την δει ως λειτούργημα και να την προβάλλει παντού όπου βρίσκεται, (ακόμα και κατά τις διαπραγματεύσεις για ένα ενοίκιο). Να πιστέψει στο γεγονός ότι η παιδαγωγική ιδιότητα αποτελεί θεμέλιο και ελπίδα της κοινωνίας και να εμπνεύσει και την κοινωνία στην πεποίθηση αυτή. Να συνυπολογίσει ως παράπλευρη αμοιβή του την καθαρή του συνείδηση, την εκτίμηση του κόσμου και την  αγάπη των παιδιών. Να μην περιορίσει τον κοινωνικό του ρόλο στα πλαίσια της πολιτικής πρακτικής ή των συλλογικών οικονομικών διεκδικήσεων.

    Από την άλλη μεριά, η τοπική κοινωνία θα πρέπει να υποδέχεται τον νέο δάσκαλο τουλάχιστον με συμπάθεια και με απόλυτα καλές προθέσεις για την διευκόλυνσή του.  Όσοι αντιλαμβανόμαστε την Παιδεία ως θεμελιακής σημασίας υπόθεση, είναι ανάγκη να εργασθούμε για να αποκατασταθεί στη κοινή συνείδηση ο Δάσκαλος και η αξία της παρουσίας του. Να πολεμήσουμε νοοτροπίες απαξίωσης και πρόχειρης κριτικής, που επικράτησαν στις προηγούμενες προβληματικές εποχές, και να συνεργασθούμε όλοι για τη βελτίωση του κλίματος στα σχολεία μας.  Να επηρεάσουμε τον νομοθέτη, ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση στα σχολεία μας και να προβλεφθεί ευνοϊκότερη διαχείριση των αιτημάτων που υποβάλλουν οι εκπαιδευτικοί για τις υποθέσεις τους.

     Προπάντων όμως, ας εκφρασθεί η αλληλεγγύη στα πλαίσια τα δικά μας τα ανθρώπινα: Μια περαιτέρω μείωση του προσδοκώμενου κέρδους, όταν συναλλασσόμαστε με έναν δάσκαλο ή μια δασκάλα, έναν καθηγητή ή μια καθηγήτρια. Μια φραστική αναφορά στην προσφορά τους ή στην προσδοκία μας από την παρουσία τους.

     Καλά Χριστούγεννα!

    Διονύσης Γ. Γαρμπής

Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων

του 1^ου Γενικού Λυκείου Αργοστολίου