Αναμφισβήτητα δεν υπάρχει καμία αναπτυγμένη και προοδευμένη χώρα χωρίς καλά πανεπιστήμια και αντίστροφα δεν υπάρχει χώρα με καλά πανεπιστήμια που να μην είναι αναπτυγμένη. Άρα η σχέση ανάμεσα στα δύο είναι υπαρκτή, σημαντική και αλληλένδετη.

Στις μέρες μας γίνεται συζήτηση και πάλι, στον πολιτικό κόσμο, για το θέμα που μεταφέρεται ως «ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων». Το θέμα δεν είναι καινούργιο φυσικά. Το βασικό επιχείρημα που υπάρχει είναι ότι η ίδρυσή τους θα φέρει ανταγωνισμό με τα δημόσια πανεπιστήμια και έτσι όλα θα πάνε πολύ καλύτερα.

Βέβαια αυτοί που ισχυρίζονται όλα αυτά , θέλουν να ξεχνούν ότι στη χώρα μας υπάρχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια και μάλιστα κερδοσκοπικά. Είναι τα δεκάδες κολέγια που συνεργάζονται µε ιδρύµατα του εξωτερικού, παρέχοντας σπουδές, ανεγνωρισμένες από τα ξένα ιδρύµατα. Μέχρι σχετικά πρόσφατα τα πτυχία αυτά δεν τα αναγνωρίζαµε λόγω του άρθρου 16, όµως η υποχρέωση εναρμόνισης της νοµοθεσίας µας στα ευρωπαϊκά δεδομένα ανάγκασε τη χώρα να προσαρμοστεί σταδιακά.

Έτσι σήµερα τα πτυχία των κολεγίων αυτών αναγνωρίζονται και οι απόφοιτοί τους έχουν όλα τα επαγγελµατικά δικαιώµατα που έχουν και οι απόφοιτοι των δηµόσιων πανεπιστημίων.

Γιατί λοιπόν η εξέλιξη αυτή δεν λειτούργησε εδώ και χρόνια ανταγωνιστικά για τη βελτίωση των δηµόσιων ΑΕΙ, όπως λέει η νεοφιλελεύθερη θεωρία; Γιατί δεν σταμάτησε τη φοιτητική μετανάστευση ; Kαι γιατί δεν έφερε χιλιάδες ξένους φοιτητές στην χώρα μας ; Όπως ακόμη ας απαντηθεί γιατί η ύπαρξη ιδιωτικών νοσοκομείων δεν βοήθησε τα δημόσια νοσοκομεία να γίνουν καλυτέρα ; Oπως και γιατί εν τέλει τα ιδιωτικά σχολεία δεν βοήθησαν να γίνουν καλύτερα τα δημόσια σχολεία ;

ΑΛΛΑ ΑΣ ΜΠΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Μια πρώτη διάκριση μεταξύ των πανεπιστημίων έχει να κάνει με βάση τον φορέα τους, σε κρατικά όπου ανήκουν στο δημόσιο και μη-κρατικά που μπορεί να ανήκουν σε άλλους φορείς όπως τοπική αυτοδιοίκηση, εκκλησία, ιδρύματα, κληροδοτήματα και φυσικά ιδιώτες. Επίσης μια δεύτερη διάκριση μεταξύ τους είναι η κατηγοριοποίηση τους σε κερδοσκοπικά και σε μη κερδοσκοπικά.

Τα πανεπιστήμια που γνωρίζουμε, από τα κορυφαία όπως MIT, Harvard, Oxford, Michigan, κλπ., όπως και άλλα πολύ καλά, δηλαδή αυτά που είναι στα 200 καλύτερα στον κόσμο είναι είτε κρατικά είτε μη-κρατικά αλλά μη κερδοσκοπικά. Όλα τα κορυφαία πανεπιστήμια, είναι εξαιρετικά σε αυτό που κάνουν γιατί δεν έχουν ως στόχο τους το κέρδος. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητα ζημιογόνα. Μπορεί να βγάζουν σημαντικά κέρδη και να έχουν πολύ σημαντικά κεφάλαια στην διάθεσή τους. Το Harvard π.χ έχει ως πάγια κεφάλαια και ταμειακά διαθέσιμα 35 δις, περίπου δηλαδή το 20% του ελληνικού Α.Ε.Π.

Όλα τους όμως τα έσοδα και κέρδη από δίδακτρα, πατέντες, άλλα περιουσιακά στοιχεία, κληροδοτήματα, κρατικές επιχορηγήσεις, κλπ αξιοποιούνται αναγκαστικά στο σύνολό τους για την βελτιστοποίησή και ανάπτυξή τους.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

Γιατί πολύ απλά  η πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι ένα πάρα πολύ ακριβό αγαθό. Χρειάζεται τεράστιες επενδύσεις που ίσως αποφέρουν κέρδη μετά από πολλές δεκαετίες .

Αυτό δεν συμβαίνει φυσικά μόνο στο Harvard, το MIT, το University of Michigan άλλα και σε όλα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου. Γιατί χρειάζεται πολύς χρόνος σε ένα πανεπιστήμιο για να εδραιωθεί και να αναπτυχθεί , προκειμένου να αποκτήσει φήμη, να προσελκύει φοιτητές ,για να έχει αρκετά έσοδα ώστε να προσελκύσει καλούς (ακριβούς) καθηγητές, και να παράγει αξία μέσω της διδασκαλίας και της έρευνας. Επιπλέον, είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνουν ακριβείς προβλέψεις, όπως κάνουν οι επενδυτές όταν εξετάζουν εναλλακτικές τοποθετήσεις των κεφαλαίων τους με σκοπό το κέρδος.

Οι κίνδυνοι αυτοί ουσιαστικά προέρχονται από την ουσία του παραγόμενου προϊόντος που είναι η γνώση. Η γνώση δεν μπορεί να προβλεφθεί ούτε να τιμολογηθεί. Η επιστήμη και τεχνολογία είναι ο κατεξοχήν κλάδος όπου η μεταβλητότητα (κίνδυνος) είναι εξαιρετικά μεγάλη και όλα είναι εξαιρετικά ρευστά και απρόβλεπτα.

Ενώ, λοιπόν, στο τέλος της δεκαετίας του 1980 και σε αυτή του 1990 στην Ελλάδα τα «ιδιωτικά πανεπιστήμια» ήταν σύνθημα (όπως είναι και σήμερα), σε πολλές χώρες στον κόσμο έγιναν πραγματικότητα. Τα αποτελέσματα όμως δεν ήταν καθόλου ικανοποιητικά και τα περισσότερα έκλεισαν είτε οικειοθελώς λόγω ελάχιστων φοιτητών και οικονομικής αποτυχίας, είτε με παρέμβαση των αρχών, γιατί είχαν σοβαρά προβλήματα και σκάνδαλα, όπως απονομές πτυχίων παράτυπα, χρηματισμό για εξασφάλιση βαθμών, διαφθορά, κλπ. Κάτι παρόμοιο έγινε πρόσφατα και στην χώρα μας με σειρά ιδιωτικών κολλεγίων.

Επειδή όμως ουκ ολίγες φορές διαβάλλονται τα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας μας , ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την κατεδάφιση του άρθρου 16 που προστατεύει τον δημόσιο χαρακτήρα τους , αξίζει να παρατεθούν κάποια στατιστικά στοιχειά για την διεθνή κατάταξη τους , παρά την μη ύπαρξη διδάκτρων, και της ελάχιστης χρηματοδότησης ιδιαίτερα μετά το 2010.

Σύνολο 35,000 πανεπιστημίων παγκόσμια:

Μέση κατάταξη ελληνικών δημόσιων ΑΕΙ > 1986

Μέση κατάταξη ΑΕΙ Ηνωμένου Βασιλείου > 6533

Μέση κατάταξη ΑΕΙ Αυστρίας > 7256

 Μέση κατάταξη των ΑΕΙ Γερμανίας 7976.

Στα πανεπιστήμια του Η.Β. της Αυστρίας και της Γερμανίας περιλαμβάνονται και τα «ιδιωτικά» και γι’ αυτό πέφτει τόσο και η κατάταξή τους ενώ οι χώρες αυτές έχουν εξαιρετικά δημόσια πανεπιστήμια.

Αν λοιπόν στην χώρα μας οι σημερινοί κυβερνώντες έχουν ως στόχο να επιτρέψουν την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστήμιων, που δεν θα κάνουν τίποτε άλλο από να εμπορεύονται πτυχία , τότε όχι μόνο αμφισβητείται ο δημόσιος χαρακτήρας των πανεπιστημίων της χώρας μας αλλά ουσιαστικά καταργείται.

Τι είδους πανεπιστήμια θα είναι αυτά που θα δημιουργήσουν παραρτήματα στην χώρα μας ; Ποια είναι η θέση τους στη διεθνή κατάταξη ; Τα υπάρχοντα κολέγια θα μετατραπούν ξαφνικά σε πανεπιστήμια ; Πως θα εισάγονται οι φοιτητές σε αυτά ; Θα γίνεται ερευνά σε αυτά τα πανεπιστήμια ; Πόσα άλλα πανεπιστήμια μπορεί να σηκώσει η χώρα μας ; Όταν τμήματα των δημοσίων πανεπιστημίων κλείνουν ή συγχωνεύονται , με το σκεπτικό ότι είναι περιττή η ύπαρξη τους.

Άλλα ας αναρωτηθούμε και πόσα άλλα τμήματα δημοσίων πανεπιστημίων θα κλείσουν ; Όταν το μόνο κριτήριο για την εισαγωγή ενός φοιτητή στα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα είναι το φουσκωμένο πορτοφόλι των γονέων του.

Θα μπορούσαν να υπάρξουν και πολλά άλλα ερωτήματα, τα οποία βέβαια δεν απαντώνται από τις μέχρι τώρα κυβερνητικές εξαγγελίες και ούτε πρόκειται να απαντηθούν. Γιατί ο στόχος είναι η κατεδάφιση του δημόσιου πανεπιστήμιου, ανεξάρτητα από τα βαρύγδουπα λόγια , περί της προστασίας του.

Αν νοιάζονταν λοιπόν πραγματικά για τα δημόσια πανεπιστήμια όσοι μιλούν σήμερα για ιδιωτικά, θα το είχαν πράξει έως σήμερα ,δηλαδή θα τα είχαν στηρίξει οικονομικά και θα είχαν προβεί σε προσλήψεις προσωπικού. Όταν ακόμη και στις Ιατρικές Σχολές οι θέσεις διδακτικού προσωπικού δίνονται με το σταγονόμετρο. Πρόσφατο παράδειγμα η Ιατρική Σχολή της Πάτρας, που της δόθηκαν μόλις δεκαπέντε (15) θέσεις Δ.Ε.Π, όταν οι συνταξιοδοτήσεις τα τελευταία δυο χρόνια υπερβαίνουν τις πενήντα , και οι πρυτανικές αρχές του Πανεπιστημίου δικαίως διαμαρτύρονται.

Η λύση λοιπόν δεν είναι η ύπαρξη ιδιωτικών πανεπιστημίων στην χώρα μας, αλλά   η διαρκής βελτίωση της ποιότητας της δημόσιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που χτίστηκε εδώ και δεκαετίες από τους φόρους των Ελλήνων, με τη στήριξή από το κράτος, την κοινωνία και των καθηγητών τους. Όπου δυστυχώς με λιγοστούς πόρους, χωρίς δίδακτρα και  με ελάχιστα μέσα κάνουν πολύ καλύτερα την δουλειά τους από αυτά τα πανεπιστήμια που ονειρεύεται να φέρει στην χώρα μας η σημερινή κυβέρνηση .

                                                                                                                      ΔΙΟΝΥΗΣ .Φ. ΜΑΡΚΑΤΟΣ