«Εν αρχή ην..»  οι Ευχαριστίες στον καθηγητή Βασίλη Φιοραβάντε για την τιμητική πρόσκληση να συμμετέχω σ΄αυτήν την εκδήλωση. Ο χώρος που μας φιλοξενεί, ο Φ.Σ.Παρνασσός, αλλά  και ο ίδιος ο καλλιτέχνης ο γλύπτης Γεράσιμος Σκλάβος που τιμούμε σήμερα, είναι δύο  a priori ποιοτικά εχέγγυα, αλλά και αλιείς  της υψηλής ευθύνης που έχουμε, να γίνουμε όλοι κατανοητοί και  παράλληλα ευχάριστοι. Κατανοητοί  σ’ αυτούς που μας ακούν σήμερα παρόντες αρχικά, σε όλους εσάς, αλλά και στους υπόλοιπους που θα ακολουθήσουν διαδικτυακά, ψηφιακά και με  όλα τα σύγχρονα μέσα που θα μας δεχθούν.

Αυτή είναι πάντα η μεγάλη δική μου αγωνία, το καταθέτω, να μιλήσω  απλά, να γίνω κατανοητή από τον μπακάλη της γειτονιάς μου που θα ενδιαφερθεί, μέχρι τον Ακαδημαϊκό,  μέχρι τον καλλιεργημένο  μορφωμένο, αλλά κυρίως από τους ειδικούς αγράμματους, τους μη καλλιεργημένους μορφωμένους,² όπως μας αποκαλεί ο Γάλλο-Ρουμάνος  Κοινωνικός Ψυχολόγος (S. Moscovici), που μελέτησε την Επιρροή των Πρωτοπόρων Μειονοτήτων όπως είναι ο Γ.  Σκλάβος. Ειδικούς αγράμματους  λοιπόν μας λέει,  ότι  είμαστε οι περισσότεροι μορφωμένοι σήμερα και χωρίς καθόλου να φταίμε. Με μικρό μερίδιο  ατομικής ευθύνης, και με τη μερίδα του λέοντος να ανήκει στη συλλογική ευθύνη. Να το πούμε και αλλιώς, είναι η Παιδεία που κάνει το Λόγο κομμάτια, χωρίς διεπιστημονικότητα. Ιδιαίτερα όσο ανεβαίνουμε στις εκπαιδευτικές βαθμίδες και πρέπει αποκλειστικά να εξειδικευτούμε, χωρίς απαραίτητα να μπορούμε και μεταξύ μας να συνεννοηθούμε.

--------------------------------

Ο Γεράσιμος Σκλάβος, έχει κάνει μακρύ διανοητικό και καλλιτεχνικό ταξίδι παρά το νεαρό της ηλικίας του, παρά τον πρώιμο θάνατό του, στα σαράντα του χρόνια. Το γιγάντιο γλυπτό του 2.5 μέτρα ύψος και 700 κιλά βάρος, «Η φίλη που δεν έμεινε», μετακινείται μέσα στο σκοτάδι από πτώση του ρεύματος  και τον καταπλακώνει. Αυτό το  έργο, ημιτελές,  βρίσκεται σήμερα στο Κέντρο Μοντέρνας Τέχνης Ζωρζ  Πομπιντού στο Παρίσι.

Αφού κυρίαρχο στοιχείο στα γλυπτά  του όπως θα δούμε, είναι το τρίγωνο, ας μιλήσουμε κι εμείς με τρίγωνα.

Το πρώτο Τρίγωνο της ζωής του

Το μεγάλο Τρίγωνο της ζωής του έχει κορυφές σε τρεις τόπους,  Κεφαλονιά-Αθήνα-Παρίσι . Αντίστοιχα, στην Κεφαλονιά που γεννιέται,  σημαίνει,  Αγροτιά- φτωχή Οικογένεια-Θρησκευτικές  και λαϊκές επιρροές, που όμως τον χρωματίζουν με αυθεντικότητα.

Στην Αθήνα, `που σπουδάζει στη Σχολή Καλών Τεχνών από το 1950-56, δέχεται την επίδραση του κλασσικισμού και των παραδοσιακών τεχνοτροπιών της εποχής, με αποθέωση του νατουραλισμού και την απεικόνιση  μορφών.

Στο Παρίσι με υποτροφία το 1957, μπαίνει στην εξελικτική δίνη του κοσμοπολιτισμού, του μοντερνισμού, της ανήμορφης ζωγραφικής και γλυπτικής, όπως μας λέει ο Βασ. Φιοραβάντες^ς, που τον μελετά από όταν κάνει ο ίδιος τη διδακτορική του διατριβή στη Σορβόννη. Στο Παρίσι ο Σκλάβος περνάει σε άλλη διάσταση, περνάει στην Αισθητική Αφαίρεση, στο Μινιμαλισμό αλλά παράλληλα και στις πνευματικές-σπιριτουαλιστικές  αναζητήσεις. Στρέφεται και ζητάει απαντήσεις στην αρχαιοελληνική κλασσική  περίοδο, του Πολιτισμού, της Φιλοσοφίας και της Γλώσσας.

Ας φύγουμε όμως από τους τόπους και ας περάσουμε σε κοινωνικές δομές που τρέχουν στα χρόνια του καλλιτέχνη, που έρχονται από παλιά, μέχρι τις μέρες μας,  ιστορικά και ιδεολογικά.

Το Κοινωνικό Τρίγωνο και οι Κοινωνιοψυχολογικές του ερμηνείες

Η Ελλάδα μπορεί να έχει χρυσές ρίζες στην αρχαιότητα, κουβαλάει όμως και 400 χρόνια τουρκοκρατίας στην πλάτη της. Ο Σκλάβος ως Επτανήσιος  γράφει διαφορετικά στο  συλλογικό  ασυνείδητο, όπως αυτό ορίζεται από τον Karl Jung, τον μεγάλο ψυχαναλυτή. Το ασυνείδητό του γράφει, Ενετοί, Γάλλοι και Άγγλοι κατακτητές, γράφει Ριζοσπάστες της Κεφαλονιάς που τινάζουν τους ζυγούς και οδηγούν στην Απελευθέρωση και στην  Ένωση των Επτανήσων με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Μπορεί η Ευρώπη να βάζει ένα κενό στους Έλληνες για την περίοδο του Διαφωτισμού, όμως ο Σκλάβος έχει προπάτορες, όπως όλοι οι Έλληνες,  το Ρήγα Φεραίο με τον πατριωτικό του Θούριο, έχει τη Φιλική Εταιρεία, έχει τους Έλληνες της Διασποράς που γεμίζουν τα πολιτισμικά κενά, έχει ακόμα τη Γαλλική Επανάσταση με τα ιδανικά του Ανθρωπισμού, της Ισότητας και της Ελευθερίας.

Στις Παγκόσμιες  Συγκρούσεις της εποχής, όχι πάντα αιματηρές, κονταροχτυπιούνται Αγροτιά και Εκβιομηχάνιση, με επικράτηση της δεύτερης. Κονταροχτυπιούνται Μαρξισμός και Καπιταλισμός, με μοίρασμα του κόσμου στις αναμετρήσεις του Ψυχρού Πολέμου. Η εμφάνιση όμως του Ναζισμού και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος μετακινεί Κοινωνικούς Ψυχολόγους με Εβραϊκές ρίζες, που πάνε στην Αμερική, προκειμένου να γλυτώσουν το δρεπάνι της γενοκτονίας. Πριν την έναρξη και μετά  τη λήξη του πολέμου,  εργάζονται πυρετωδώς για να συνέλθουν οι γονατισμένες οικονομίες. Μελετούν  την ΠΕΙΘΩ, τη Συμμόρφωση στην Πλειοψηφία και τους ισχυρούς, την Υποταγή στην Εξουσία και την Αυθεντία. Η ομοφωνία γίνεται απαραίτητη προϋπόθεση που οδηγεί βέβαια στην πτώση του διαστημόπλοιου  Challenger π.χ. όπως και σε άλλες  λανθασμένες αποφάσεις. Προτιμούν να χάσουν ομόφωνα όλοι μαζί, παρά να αναδειχθούν μειοψηφικοί διαφωνούντες. Λέγεται Παραδοσιακή Κοινωνική Ψυχολογία, ο λειτουργισμός που βοηθά στο marketing με μοντέλα επιρροής foot at the door και door at the face π.χ. Η Οικονομία και οι αριθμοί ευημερούν, οι Άνθρωποι όμως όχι!

Τότε, κοντά στο 60, εμφανίζονται τα Κοινωνικά Κινήματα, που διεκδικούν Ανθρώπινα Δικαιώματα, Ισότητα και Ευημερία. Εμφανίζεται παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Ψυχολογία της κεντρικής Ευρώπης, της ΕΠΙΡΡΟΗΣ που μελετάει τις διαφωνούσες Minorities (Στα γλωσσικά, πλούσια ελληνικά, εκφρασμένο με δύο λέξεις, Μειοψηφίες-Μειονότητες). Οι Μειονότητες^4,5 ακόμα και του ενός ατόμου, συγκρούονται κοινωνιογνωστικά, διαλεκτικά, με θέσεις-αντιθέσεις, υπέρ και εναντίον των συγκρουόμενων μερών. Δεν εξασφαλίζουν βεβαιότητα, αντίθετα δημιουργούν ρευστή αβεβαιότητα. Στόχος η χειραφέτηση και η Κοινωνική Αλλαγή. Το προφίλ του Γ. Σκλάβου, όπως προκύπτει από τα κείμενα του¹ συνάδει με αυτό των πρωτοπόρων νεωτεριστών. Εσωστρεφής, δε μιλάει πολύ, δεν ετεροκαθορίζεται, δεν πάει με την πλειοψηφία που χαρίζει βεβαιότητα και ασφάλεια. «Μην ασχολείστε με τη γνώμη των άλλων»,  γράφει. «Συνθέστε τα πάντα», «Είμαι ευαίσθητος», «Μη Φοβάσαι» μονολογεί και προτρέπει παράλληλα! Η Πρωτοπορία των Μειονοτήτων προηγείται και δημιουργεί το Zeitgeist-το πνεύμα των καιρών που έρχεται!

Πως θα εμποδίσουμε τις μειονότητες που πάνε κόντρα στις βεβαιότητες; Σκέφτεται ο Συντηρητισμός που δεν θέλει καθόλου τις αλλαγές.  Έτσι, οι μειονότητες  Ψυχολογιοποιούνται μία έννοια που τεκμηριώνει ερευνητικά γύρω στο 1970,  ο Έλληνας Κοινωνικός Ψυχολόγος αφυπηρετήσας πλέον καθηγητής Σ. Παπαστάμου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, «εμιγκρές» στο Παρίσι, όπως αποκαλεί ο Β. Φιοραβάντες όλους τους αλλοδαπούς μαζί και τους Έλληνες που καταφεύγουν εκεί, στη Σχολή του Παρισιού, Επιστήμονες, Φιλόσοφοι, Καλλιτέχνες  και Διανοητές.

Η Ψυχολογιοποίηση⁴, για να επιστρέψουμε, αποδίδει τις πρωτοπόρες ιδέες, όχι στην Ιδεολογία, αλλά  στα ατομικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά, αποδυναμώνοντας την Επιρροή  των Μειονοτήτων. Είναι αλαφροίσκιωτοι, λένε, ή… θέλουν απλά να ηγηθούν, να εξουσιάσουν, είναι νάρκισσοι, έχουν κατακτητικές βλέψεις κ.α. πολλά.

Ακριβώς όπως η Ψυχιατρικοποίηση του Σταλινισμού, ακόμα πιο ακραία εκεί, χρήζει τους αντικαθεστωτικούς «τρελούς» και τους κλείνει στα Ψυχιατρεία.

Η Κοινωνική Ψυχολογία, είναι το continuum ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία, δεν ρωτάει ευθέως, όπως οι δημοσκοπήσεις, ανακαλύπτει πειραματικά, συνειρμικά και με αναλύσεις περιεχομένου κειμένων, την κρυμμένη λογική της πραγματικότητας. Χωρίζει διευκολυντικά-μοντελικά κάθε φαινόμενο, σε 4 επίπεδα. Ενδοατομικό – Διατομικό - Διομαδικό και Ιδεολογικό-Αναπαραστασιακό.  Η Επιρροή και οι Αναπαραστάσεις που όλοι κουβαλάμε μέσα μας, ανήκουν στο 4^ο Επίπεδο της Ιδεολογίας.

Ο Βασ. Φιοραβάντες λέει  συνέχεια στα γραπτά και στα βιβλία του, ότι δε φτάνει η Αισθητική ανάλυση για τον Σκλάβο, πρέπει να συμμετέχει η Ιστορική και Κοινωνική πλαισίωση της εποχής, όπως και η Φιλοσοφία. Ίσως πρέπει να συμμετέχει και η Κοινωνιοψυχολογική ανάλυση, θα λέγαμε εμείς.

Τα καλλιτεχνικά ρεύματα στο Παρίσι, ο Μοντερνισμός λ.χ, είναι Πρωτοπορία μέσα στον Νατουραλισμό. Ο Σκλάβος είναι Πρωτοποριακή Μειονότητα του ενός ατόμου που εφευρίσκει την Τηλεγλυπτική, καίγοντας τα σκληρά πετρώματα, ροζ πορφυρίτη Αιγύπτου, γρανίτες, μάρμαρα κ.α, με φλόγα οξυγόνου-ασετυλίνης 3000 ⁰ Κελσίου. Η εφεύρεσή του γίνεται πατέντα κατοχυρωμένη στο Υπουργείο Βιομηχανίας της Γαλλίας. Επινοεί ακόμα σύστημα φακών για τη συγκέντρωση του ηλιακού φωτός, ενέργεια για το γλυπτικό του καμινέτο. Η θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν τον εμπνέει, ο χωρόχρονος σε σχέση με την ταχύτητα του φωτός. Ζητάει συνέχεια ερμηνείες και λύσεις!

Οι ενεργές μειονότητες όμως προκαλούν μόνιμη ιδεολογική μεταστροφή, αυτός είναι ο κίνδυνος που τρέμουν οι παγιωμένες εξουσίες. Δεν παρέχουν βεβαιότητα και ασφάλεια όπως οι εξουσίες. Χαρακτηριστικό τους είναι η αβεβαιότητα. Επηρεάζουν λιγότερους, στην αρχή, δημιουργούν λανθάνοντες οπαδούς που δεν εναντιώνονται εμφανώς στις αυθεντίες, για το φόβο των κυρώσεων και της περιθωριοποίησης, ενώ  σταδιακά φέρνουν την πολυπόθητη κοινωνική αλλαγή, αν την φέρουν.

Ο Γεράσιμος Σκλάβος έχει επιτύχει την περίφημη κοινωνική κινητικότητα, μοντέλο  του ατομικισμού, της ατομικής ανέλιξης με άλλα λόγια, αλλά επιθυμεί την κοινωνική αλλαγή συνολικά, ένθερμος του ολισμού.

Η Πραγμοποίηση για να δανειστώ από τον Βασίλη Φιοραβάντε, τον Λούκατς και τον Λυσιέν Γκολντμάν,   είναι η στροφή του σύγχρονου ανθρώπου στα υλικά αγαθά, στην κατανάλωση, την παγκοσμιοποιημένη απρόσωπη κοινωνία και την ποσότητα σε βάρος της ποιότητας. Αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου. Ο Σκλάβος αναζητά την Ουτοπία και μετατρέπεται σε Τραγική Συνείδηση των Αδιεξόδων. Δεν είναι εύκολο να βγεις από το γρανάζι του ορθολογισμού και της σύγχρονης μορφής παραγωγής που βιώνουμε. Είναι τραγικό να οραματίζεσαι κάτι που δεν μπορείς να μοιραστείς και να εφαρμόσεις.

Ο Γεράσιμος Σκλάβος του 4^ου αναβαθμού(;) Όλα σε  Υπερθετικό βαθμό!

Ερχόμαστε λοιπόν καταληκτικά, στα ενδότερα Φιλοσοφικά και Ψυχολογικά-Ψυχαναλυτικά του Γεράσιμου Σκλάβου, από όσο μπορούμε να κατανοήσουμε από τα γραπτά του. Μήπως εντέλει μελετώντας τον, συντεταγμένα όπως εισηγείται ο Βασ. Φιοραβάντες, μήπως  αποκρυπτογραφήσουμε και την τεχνοτροπία του; Τα ακίνδυνα τρίγωνα του- από βέλη, όπως τα χαρακτηρίζει, αυτήν τη συμμετρία που καταφέρνει, μπαίνοντας στα ενδότερα της ύλης,  με βοηθό του τη Φωτιά και πάντων γεννήτορα το Φως.

Ο Σκλάβος πιθανότατα καταλαμβάνεται από τις   αρχαιοελληνικές «Ιερές Μανίες»⁶, μακράν απέχοντας από την παθολογία της ψυχικής νόσου, όπως πίστευαν οι Αρχαίοι Έλληνες.

1. Ποιητική μανία που αποδιδόταν στις Μούσες (Ο Σκλάβος γράφει σε ποιητικό λόγο στο κείμενο του 1957)
2. Τελετουργική μανία, που αποδιδόταν στο θεό Διόνυσο (Δημιουργεί συνεχώς γλυπτά με τελετουργική τεχνική ακατάπαυστα, αφήνοντας πλήθος έργου μέσα στη σύντομη ζωή του)
3. Μαντική μανία, που αποδιδόταν στο θεό Απόλλωνα (Η προλέγουσα συνείδηση, ως πρόβλεψη και ενόραση που τον χαρακτηρίζει. Δημιουργεί το έργο «Δελφικό Φως» στο χώρο που λατρεύεται ο Απόλλωνας. Αυτήν την ανεστραμμένη πυραμίδα, ως γιγάντιο, παγκόσμιο δέκτη του Φωτός ή και του πεσιμισμού που τον βαραίνει
4. Ερωτική μανία που αποδιδόταν στην Αφροδίτη, ανώτερη όλων. Πρόκειται για ενορατικό στάδιο, που οι λέξεις είναι φτωχές έως ανύπαρκτες μπροστά στο βίωμα. Δημιουργεί εξωλεκτικά τα γλυπτά του θέλοντας να μεταφέρει το μήνυμα που συλλαμβάνει και δεν μπορεί λεκτικά να το πει, όπως και κανείς δεν μπορεί να το περιγράψει. ( Ο 4^ος Ερωτικός αναβαθμός, μετατρέπει τον άνθρωπο από Φιλόσοφο σε Σοφό)⁶. 1oς αναβαθμός εξάρτηση από ένα σώμα. 2^ος αναβαθμός αγάπη για πολλά σώματα όχι πολλαπλές σχέσεις αλλά το κάλλος καθεαυτό, 3^ος αναβαθμός αγάπη της ψυχής και 4^ος υπέρβαση ενόραση, μια Ομηρική νέκυια κάθοδος στον Άδη και επιστροφή, για να υπηρετήσει κανείς τις τέχνες και τα γράμματα. Το υπέρτατο βίωμα του ανθρώπου, ένας Ίμερος του Παιδαγωγικού Έρωτα, νίκη σε άθλημα Ολυμπιακό!

Ο Σκλάβος συγκρούεται εξωτερικά με τα κοινωνικά δρώμενα και εσωτερικά  πιθανόν βιώνει το Πέρασμα στο ασυνείδητο όπως περιγράφεται από τους δύο μεγάλους ψυχαναλυτές του 20^ου  αιώνα Σίγκμουντ Φρόϋντ και Ζακ Λακάν⁶, που αναδύεται στα όνειρα και στον Λόγο, όπως μας έδειξαν αντίστοιχα. «Ο χειρότερος εχθρός μας είναι ο ίδιος μας ο εαυτός» λέει ο Σκλάβος. «Το ταχύτερο μέσο είναι η σκέψη μας», συνεχίζει.

Η σκέψη αποκτά ταχύτητα κυβερνητικού τύπου, μας λέει ο Λακάν, επινοώντας τη λέξη synthom-σύμπτωμα, τη συνεχή δημιουργία, τη μετουσίωση,  που όπως ο Σκλάβος δεν μπορεί να σταματήσει ούτε λεπτό. Όπως ο «Οδυσσέας», synthom-σύμπτωμα του Τζαίημς Τζόυς, που τον οδηγεί να γράφει ακατάπαυστα, προκειμένου να αντισταθμίσει το έλλειμμα του Πατρός στον τριπλό «Βορόμειο κόμβο»  Φαντασιακού-Συμβολικού-Πραγματικού.

Μήπως οι πέτρες  είναι ο δικός του «κοπανητής» όπως έκαναν οι διανοητές  για να- γειώνονται από τις σκέψεις πάνω στο ιπτάμενο  νησί  Λαπούτα⁷ , στα ταξίδια του Γκιούλιβερ ;Τα ρούχα τους είχαν ζωγραφισμένα αστερισμούς και γεωμετρικά σχήματα, τρίγωνα, τετράγωνα….

Ο Γερ. Σκλάβος όμως βιώνει και τη Θεολογική Ενόραση. Δεν είναι απαραίτητα  Άθεη η Μοντέρνα Τέχνη, μας λέει ο Βασ. Φιοραβάντες. Οι Καντίνσκυ, Μοντριάν, Μάλεβιτς πίστευαν στο Θεοσοφισμό.

Η Τηλεγλυπτική του με φωτιά, λέμε εμείς,  το κάψιμο της πέτρας, ίσως είναι η δική του «Καιομένη και μη αναφλεγομένη Βάτος» που βλέπει ο ποιμένας Μωυσής και περιγράφεται στην Αγία Γραφή. Ίσως ο ρόζ πορφυρίτης Αιγύπτου, η σκληρή πέτρα που χρησιμοποιεί, ίσως παραπέμπει συμβολικά, συνειδητά ή ασυνείδητα,  στον τόπο που αποκαλύφθηκε ο Θεός στον καλό ποιμένα.

Ο Σκλάβος όμως φθάνοντας  πιθανόν σε ερμηνευτικά και κοινωνικά αδιέξοδα, σε έναν κόσμο που καταρρέει ηθικά, δεν καταφεύγει στη λύση για τα ανερμήνευτα με την πρώτη ματιά - Inexpicable de prime abord- δεν καταφεύγει  στην υπερβατική διαισθητική ερμηνεία που σώζει ή μήπως αυτό ακριβώς  κάνει; Πρέπει να ερευνηθεί!  Δεν  είμαστε οι άνθρωποι μόνο κυτταρικός βιολειτουργισμός,  είμαστε τα Υπερ-Φύσιν Ζώα⁷, όπως μας αποκαλεί  ο Γάλλος  Κοινωνικός Ψυχολόγος  Jeanne Pierre Deconchy.

Οι πιθανές απόπειρες αυτοκτονίας και ο θάνατός του επίσης,  που πιθανολογούνται από πολλούς, πρέπει να διερευνηθούν, για να μην υποβαθμιστεί το έργο του από την Ψυχολογιοποίηση των κατεστημένων Συντηρητικών ή από την Ψυχιατρικοποίηση των Δογματικών του Σταλινισμού.

Υπάρχει και κάτι ακόμα. Εάν κρατηθεί το έργο του μεταξύ λίγων και «εκλεκτών» διανοητών, εντάξει! Εκεί πιθανόν όλα αντέχονται!

Ο Σκλάβος όμως ΕΠΕΣΤΡΕΨΕ (από τον Άδη) και αναζητά στη Φυσική και τον Αϊνστάιν τις λύσεις. Ο θάνατός του ήταν ατύχημα. Τι μας λέει η Ελένη Αρβελέρ, η Ελληνίδα τ. πρύτανης της Σορβόννης; Mind your step-Πρόσεχε το βήμα σου, πρόσεχε πού πατάς.

Εάν όμως θέλουμε να τον παρουσιάσουμε στον  πολύ κόσμο, πρέπει να θυμηθούμε τις μιμητικές αυτοκτονίες που ακολούθησαν, μετά το έργο του Γκαίτε, «Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου», την περίοδο του Ρομαντισμού  τον 18^ου αιώνα,  όπου ο ήρωας αυτοκτονεί από έρωτα.

Αντίθετα, τον ίδιο αιώνα,  μετά το «Μαγικό Αυλό», όπερα   του Μότσαρτ με λιμπρέτο του Σικανέντερ, οι αυτοκτονίες ελαττώνονται. Μύθοι και  υπερβάσεις, μαγικά καμπανάκια, νεράϊδες  και ο μαγικός αυλός,   σώζουν τους απλούς ανθρώπους, σώζουν τον απλοϊκό ήρωα Παπαγκένο που θέλει να αυτοκτονήσει. Το έργο διαδραματίζεται στην Αίγυπτο, πάλι αναφορές στις δοκιμασίες της Φωτιάς, της Σιωπής και του Νερού. Μήπως ο Σκλάβος πάει βαθύτερα με τη φωτιά στην πέτρα που χρησιμοποιεί,  αυτή τη σύγχρονη «βραχογραφία» που μας μιλάει, μήπως πάει βαθύτερα από τον Αρχαιοελληνικό πολιτισμό; Αγγίζει πιθανόν τη μεταφυσική των πυραμίδων και αποδίδει γεωμετρικά τις τομές τους  με  τετράγωνα και ενσωματωμένα τρίγωνα ή με κύκλους;

Ο Π.Ο.Υ. μας εφιστά την προσοχή⁹ για το Werther effect και  (Papageno) Magic flute  effect, πόσο προσεκτικοί πρέπει να είμαστε όταν μιλάμε ή γράφουμε για αυτοκτονίες                      

Μακάρι να υπήρχε σήμερα,  όπως περιγράφει  ο  Σωκράτης και γράφει ο Πλάτωνας στο έργο του «Φαίδρος»⁶, μακάρι να υπήρχε ο Αιγύπτιος βασιλιάς Θαμούς, που είπε στον Θευ, εφευρέτη πολλών τεχνών αλλά και της γραφής,  «Άφησε εδώ την εφεύρεσή σου και εγώ θα κρίνω  αν ωφελεί τους ανθρώπους».

Πεσιμιστικά ο Σκλάβος στο σημερινό αλλοτριωμένο κόσμο πίστευε ότι δεν υπάρχει πολιτικός «Θαμούς».

Ή μήπως ερμηνεύοντας τα κείμενα και τα γεωμετρικά του σχήματα με φωτιά πάνω στην πέτρα έχει κάτι άλλο να μας πει; Μήπως μας δείχνει ένα δρόμο;

Όλοι  οι «ζωγράφοι της Κυριακής», όπως   αποκαλεί  η Αγγλίδα Ψυχίατρος  Μάριον Μίλνερ ¹⁰ , τους ερασιτέχνες πλην εραστές της τέχνης, κάτι έχουν να πούν

 πέρα από την αισθητική απόλαυση. Ζωγράφος και η ίδια  ανίχνευσε το ασυνείδητο μέσα στις δικές της ζωγραφικές «μουντζούρες» όπως τις αποκαλεί,  αρχικά, δημιουργώντας ένα νέο Ψυχαναλυτικό Ρεύμα. Πόσα θα μπορούσαν να ανιχνευθούν μέσα σε έργα καταξιωμένων καλλιτεχνών όπως ο Γερ. Σκλάβος!

Η Βία και τα τύμπανα του Πολέμου γύρω μας, χρειάζονται τα ακίνδυνα τρίγωνα του Σκλάβου, χρειάζονται αντίβαρο την Τέχνη σε κάθε μορφή! Χωρίς εμπορευματοποίηση και βιομηχανοποιημένη κουλτούρα.

Ας αρχίσουμε εξ απαλών ονύχων, από τη θεσμική  συμπερίληψή της Τέχνης στην Εκπαίδευση, όχι σαν δευτερεύον μάθημα επιλογής, αλλά ισότιμα  με τα υπόλοιπα μαθήματα.  Θα είναι μια καλή αρχή!

Η Φωτιά, παλεύεται με τη Φωτιά, λέει η σύγχρονη Κοινωνική Ψυχολογία της εφαρμογής και των υβριδικών μειονοτήτων^11,12 , σύνθεση καινοτόμων ιδεών, δεν είναι απαραίτητο να ταιριάζουμε σε όλα. Και  η Φωτιά της καταιγιστικής,  εύκολης πληροφορίας,  της  εικόνας, χρειάζεται τη «Φωτιά» του celluloid, του βίντεο  και του ψηφιακού κόσμου γενικά, με παραδειγματική  αντι-αφήγηση, όπως η ζωή και το έργο του Γεράσιμου Σκλάβου .

Σας ευχαριστώ πολύ

Αναφορές

1. Φιοραβάντες, Β. (2021) Μελέτη για τον Γεράσιμο Σκλάβο. Αθήνα, εκδ. Δίσιγμα
2. Moscovici, S. (1976) Social Influence and Social change. London : Academic press
3. Παπαστάμου, Σ.(2010) Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία. Αθήνα, εκδ. Πεδίο
4. Παπαστάμου, Σ. (2011) Ψυχολογιοποίηση. Αθήνα, εκδ. Πεδίο
5. Αράβου -Παπαδάτου, Σ. (2008) «Διαδικασίες επιρροής οδοντιατρικά φοβικών και μη φοβικών ασθενών». Διδακτορική διατριβή. Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Τμήμα Ψυχολογίας
6. Αράβου, Σ. (2005) «Ο Έρωτας αντίστιξη στο Φόβο». Αθήνα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (εξαντλημένο, διατίθεται από τη συγγραφέα. Βρίσκεται στη βιβλιοθήκη Οδοντιατρικής ΕΚΠΑ. Οδοντιατρική Θεσσαλονίκης. Κοργιαλένειος βιβλιοθήκη Αργοστολίου. Ιακωβάτειος βιβλιοθήκη Ληξουρίου))
7. Deconchy, J. P. (2010) Τα Υπερ-Φύσιν ζώα. Αθήνα, εκδ. Πεδίο
8. Swift, J .(1999) Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ. Αθήνα, εκδ. Καστανιώτης
9. H.O. Global Suicide. World imperative Werther effect and (Papageno) Magic flute effect. Writers instructions
10. Milner, M. (2017) «Όταν δεν μπορείς να ζωγραφίσεις, Εμπόδια στην Ψυχολογική

Δημιουργικότητα». Αθήνα, εκδ. Πεδίο

11. Forgas, J., Crano, W., Fiedler, K. (2022). Εφαρμογές της Κοινωνικής Ψυχολογίας. Η συνεισφορά στην αντιμετώπιση προβλημάτων του πραγματικού κόσμου. (επιστημονική επιμέλεια Προδρομίτης, Γ., Παπαστάμου, Σ.) Αθήνα, εκδ. Πεδίο
12. Συλλογικό. Πλειοψηφική και Μειονοτική Επιρροή. (2020). (Επιμ. Παπαστάμου, Σ., Γαρδικιώτης, Αντ., Προδρομίτης, Γ. Αθήνα, εκδ. Πεδίο
13. Yzerbyt V.& Klein.Ol. (2022) Κοινωνική Ψυχολογία. Ψυχολογικές προεκτάσεις. (Επιμ. Παπαστάμου, Σ., Προδρομίτης, Γ., Γκίκα Μ. Αθήνα, εκδ. Πεδίο