Δεν νομίζω πως φτάνει ένα σύντομο άρθρο προκειμένου να αναλύσει κανείς την καταστροφή που επέφεραν οι σεισμοί σε όλα τα επίπεδα. Ένα σημαντικό, και συνάμα δυναμικό θα τολμούσα να προσθέσω, κομμάτι του πληθυσμού των νησιών μας έφυγε και δραστηριοποιήθηκε σε άλλα μέρη, όπου πολλές φορές μεγαλούργησε. Αυτή η πολύ όμορφη και χαρακτηριστική αρχιτεκτονική των νησιών μας, που τώρα δυστυχώς μόνο σε παλιές φωτογραφίες και ελάχιστα προσεισμικά κτήρια μπορούμε να θαυμάσουμε, χάθηκε και αυτή στα ερείπια των σεισμών. Είναι δυστυχώς μοιραίο το συμπέρασμα πως στα ερείπια των σεισμών χάθηκε ένας ολόκληρος πολιτισμός.

Ο αείμνηστος Μαρίνος Γερουλάνος στο βιβλίο του «Το Ληξούρι» προέτρεπε για την ανοικοδόμησή του μετά την καταστροφή να μην μας φτιάξουν ένα «όμορφο μα άψυχο Ληξούρι». Δεν μπορώ να γνωρίζω αν οι συνθήκες τότε επέτρεπαν προκειμένου το Ληξούρι να ξαναχτιστεί διατηρώντας την όμορφη αρχιτεκτονική του. Δεν έχει νόημα να αναλυθούν τα λάθη και οι παραλήψεις των τότε διοικούντων. Είναι μάλλον γεγονός ότι, για την μετεμφυλιακή Ελλάδα και την τραγική συγκυρία της ισοπέδωσης ολόκληρων νησιών, ενδεχομένως να μην μπορούσε να είναι πρώτη προτεραιότητα το να ξαναχτιστεί το Μαρκάτο, τα παλιά αρχοντικά και άλλα καλαίσθητα κτίσματα.
Έχουν ωστόσο περάσει από τότε 59 χρόνια. Είμαι σίγουρος πως πολλές από τις πληγές που τότε ανοίχτηκαν δεν κλείνουν εύκολα. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει εκδήλωση που να μας θυμίζει το γεγονός αυτό ίσως και να οφείλεται στο ότι η θλιβερή αυτή ιστορική συγκυρία είναι κάτι που ο κόσμος θέλει να ξεχάσει. Είναι όμως ένα ιστορικό γεγονός που, όσο αρνητικά και να έχει επηρεάσει τα νησιά μας, δεν μπορεί να χαθεί από την ιστορική μας μνήμη. Αφενός διότι οι σεισμοί αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού μας βίου και αφετέρου διότι από τόσο έντονα ιστορικά γεγονότα πρέπει οι κοινωνίες να παίρνουν αφορμές για αναλύσεις αλλά και διδάγματα.

Όλα αυτά τα 59 χρόνια θεωρώ πως χάθηκαν πολλές ευκαιρίες για την πόλη μας να κάνει περισσότερα βήματα μπροστά, να αποκτήσει τμήμα της χαμένης της αρχιτεκτονικής αισθητικής, του πνευματικού της πλούτου, του προσεισμικού της χαρακτήρα. Χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ανόητη και ακαλαίσθητου, φολκλορικού τύπου προσέγγιση σε αυτό που καλείται προσεισμικό ή παλιό Ληξούρι. Ούτε βέβαια δεν μπορεί κανείς να ισχυρισθεί πως το Ληξούρι δεν προχώρησε, δεν εξελίχθηκε και δεν αναπτύχθηκε. Δεν μπορώ ωστόσο να μην παρατηρήσω και να μην τονίσω πως, 59 χρόνια μετά την καταστροφή, η συντριπτική πλειοψηφία των συμπολιτών μου δεν είναι ικανοποιημένη από την εικόνα του ιστορικού κέντρου της πόλης, νοσταλγεί το Ληξούρι λίγο παλαιότερων δεκαετιών και αγανακτεί δικαιολογημένα για την γενικότερη παρακμή που βιώνουμε.

Του χρόνου τον Αύγουστο συμπληρώνονται 60 χρόνια από τους καταστροφικούς σεισμούς. Ποιο άραγε θα μπορούσε να είναι το μήνυμα που η σύγχρονη κοινωνία του Ληξουριού θα μπορούσε να στείλει; Η ψυχή του, όπως την επικαλείται ο Γερουλάνος, μήπως πράγματι θάφτηκε στα ερείπια; Το πνεύμα του, για το οποίο τόσο περήφανοι αισθανόμαστε, περιορίζεται σε δέκα καρναβαλικές και όχι μόνο «πατσανάτσες» πέριξ πλατείας και παραλίας; Η αισθητική του, από αυτήν του προσεισμικού Μαρκάτου «αναβαθμίστηκε» σε αυτήν της σκοτεινής και γκρίζας πλατείας και των από «τάφου» αναδυόμενων υδάτων στην αρχή του πεζόδρομου;

Αν κάτι δεν υπήρξε ποτέ στην πόλη μας, όπως ενδεχομένως και στις υπόλοιπες πόλεις του νησιού, είναι ένας συνολικός σχεδιασμός για τον τρόπο και την μορφή ανάπτυξης της πόλης. Ποτέ οι εκάστοτε ηγεσίες δεν επεδίωξαν την ολοκληρωμένη παρουσίαση για την αισθητική αναβάθμιση για παράδειγμα του ιστορικού κέντρου του Ληξουριού. Πάντοτε οι παρεμβάσεις ήταν αποσπασματικές και άλλαζαν ανάλογα με την αισθητική των εκάστοτε διοικούντων. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπουμε σήμερα. Και ενώ για παράδειγμα, προκειμένου να αναδειχθεί το κέντρο της πόλης ήταν προφανώς απαραίτητες οι πεζοδρομήσεις, ελλείψει συνολικού σχεδιασμού αυτές οδήγησαν σε όχι άρτιο αισθητικό αποτέλεσμα αφού ο κάθε πεζόδρομος στο Ληξούρι έχει διαφορετικό ύφος και πλακόστρωση!!

60 χρόνια μετά την καταστροφή θεωρώ πως το μήνυμα που ως κοινωνία πρέπει να στείλουμε είναι η δημιουργία. Πρέπει, με αφορμή την συμπλήρωση 60 χρόνων από την καταστροφή, με κάποια εκδήλωση να αναζητηθεί και, γιατί όχι, να προωθηθεί το Ληξούρι των επόμενων δεκαετιών. Πρέπει, μέσα από την τεκμηριωμένη άποψη ειδημόνων, μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες και προεκλογικού τύπου πρόχειρες εξαγγελίες να αναζητηθούν οι άνθρωποι μέσα και έξω από το Ληξούρι που θα μπορέσουν να συνδράμουν στην πρόταση επαναδημιουργίας του Ληξουριού. Προτάσεις, τεκμηριωμένες και επιστημονικά άρτιες, για όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς μας σε αυτήν την πόλη. Πρόταση για την αισθητική της ανάπλαση, πρόταση για σημαντικά έργα υποδομής της, προβληματισμός για την αρτιότερη προώθηση του τουριστικού της προϊόντος κ.τ.λ.

Αν αυτό ονομαστεί συνέδριο, ημερίδα ή όπως αλλιώς μικρή σημασία έχει. Και φυσικά τέτοιου τύπου εκδηλώσεις μνήμης μπορούν να οργανωθούν και στα υπόλοιπα μέρη των νησιών μας. Ο στόχος και η ουσία είναι πως το μήνυμα που ως κοινωνία πρέπει του χρόνου τον Αύγουστο να εκπέμψουμε είναι πως είμαστε εδώ ενωμένοι.

Πληγωμένοι αλλά όχι ανήμποροι να οραματιστούμε το μέλλον, με ψυχή που δεν θάφτηκε στα ερείπια αλλά τα προσπέρασε και προχώρησε μπροστά και πνεύμα ανήσυχο, οξυδερκές και δραστήριο που μπορεί να ψάχνει, να οραματίζεται να γεννά το καινούριο. Είναι εποχές που χρήματα για μεγάλα έργα δεν υπάρχουν. Μπορούμε όμως να εκμεταλλευθούμε την οικονομική αυτή συγκυρία προκειμένου με ηρεμία, προβληματισμό και καθοδήγηση από καταρτισμένους ανθρώπους να οραματιστούμε και να θέσουμε τις βάσεις για το Ληξούρι του αύριο. Θα πρέπει πιστεύω να δεχτούμε αυτήν την πρόκληση και να προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε ξανά το όμορφο, απλό και πνευματικά πλούσιο Ληξούρι....