Το καλοκαίρι όμως είναι η εποχή των εικόνων, είναι η εποχή που ευνοεί τη διάθεση της παρέας, του φωτός και των χρωμάτων, που ευωδώνει τις εκθέσεις και μάλιστα τις ομαδικές εκθέσεις ζωγραφικής. Μια τέτοια έκθεση θα εγκαινιαστεί στο θέατρο Αργοστολίου «Ο Κέφαλος» στις 20 Αυγούστου στις 8 το βράδυ. Είναι η τέταρτη έκθεση της Ανοιχτής Καλλιτεχνικής Τριλογίας Κεφαλονιάς που μαζί της θα εκθέσουν ακόμα πάνω από είκοσι συμμετέχοντες.
Παίρνοντας αφορμή από το γεγονός αυτό θα ήθελα να αναφερθώ σε κάποια στοιχεία από την ιστορία της τέχνης έτσι σαν ένα θεωρητικό υπόβαθρο της έκθεσης αυτής στην οποία συμμετέχω και εγώ.

Η ζωγραφική από την τελευταία φάση της εποχής των παγετώνων που πρωτοεμφανίστηκε στη ζωή του ανθρώπου μέχρι σήμερα αποτελεί ένα εκπληκτικό και κορυφαίο δείγμα πολιτισμού. Το ταξίδι της τέχνης αυτής ξεκίνησε από τις περίφημες σπηλαιογραφίες της Γαλλίας και της Ισπανίας που λειτούργησαν ως ιερά αλλά και σαν μέσα απομνημόνευσης και μετάδοσης της γνώσης. Με τον ίδιο στόχο περίπου ήταν η ζωγραφική στην Αίγυπτο, στους τάφους των Φαράω και στις πυραμίδες. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι ζωγράφιζαν με τυποποιημένες μορφές και δημιούργησαν μια παράδοση που θα διατηρηθεί για χιλιάδες χρόνια, θα γίνει η ζωγραφική πιο ανθρώπινη και περισσότερο φυσική στη Μινωική Εποχή και στον αρχαιομυκηναϊκό κόσμο κάνοντας μια επαναστατική στροφή θέλοντας να χαρίσει εκτός της μύησης και της γνώσης και αισθητική απόλαυση.
Στην κλασική εποχή (4ος π.Χ. αιώνας ) θα γίνει πλέον καλλιτεχνική έκφραση σε τοιχογραφίες και στην αγγειογραφία. Στα Αλεξανδρινά και Ελληνορωμαϊκά χρόνια η ζωγραφική εκφράζει κυρίως τον άνθρωπο και τα αισθήματά του. Ο Χριστιανισμός στη συνέχεια την χρησιμοποίησε έντονα, πρώτα στις Κατακόμβες και μετά στη Βυζαντινή ζωγραφική και στην αγιογραφία.

Γύρω στον 15 μ.Χ. αιώνα είναι η μεγάλη εποχή της Αναγέννησης και η στροφή της ζωγραφικής προς τον άνθρωπο και τον εξανθρωπισμό του Θεού και των Αγίων, είναι η εποχή που παρουσιάζει τους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών, Μιχαήλ Άγγελος, Ραφαήλ, Ελ Γκρέκο κτλ. Με την Αναγέννηση αρχίζει η ιστορία της σύγχρονης ζωγραφικής. Η καλλιτεχνική έκφραση απλώνεται γρήγορα σε ολόκληρη την Ευρώπη και αρχίζει να εκφράζεται πλέον με ρεύματα και σχολές. Στα πλαίσια της Αναγέννησης ξεπήδησε το μπαρόκ, ο ρομαντισμός και ο ρεαλισμός. Ενώ στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ξεχωρίζουν δύο γενικά ρεύματα ο ιμπρεσιονισμός και ο εξπρεσιονισμός.

Στο πεδίο της ζωγραφικής στις αρχές του 20ου αιώνα, εμφανίστηκε ένα
σύνολο καλλιτεχνικών ρευμάτων και κινημάτων όπου έδρασαν πέρα από τα όρια της ακαδημαϊκής ζωγραφικής, προσεγγίζοντας την αφαίρεση στο
ανώτατο επίπεδο.
Οι τρεις βασικές πρωτοποριακές τάσεις ήταν ο εξπρεσιονισμός, η αφαίρεση και ο σουρεαλισμός και αναδείχθηκαν μεγάλες μορφές όπως ο Πικάσσο, Ματίς, ο Κλεε, ο Καντίνσκυ, κ.α.
Παράλληλα υπήρχαν και πιο βραχύβια κινήματα όπως ο Φωβισμός (αγρίμια) και το Νταντα, στον πυρήνα των προθέσεων των οποίων βρίσκονταν η διάθεση να συγκρουστούν με ότι σήμερα θα ονομάζαμε κοινωνικό και καλλιτεχνικό
κατεστημένο, αδιαφορώντας για το μέγεθος της πρόκλησης και τις
συνέπειες της ακόμη και για την αντιδημοτικότητα.

Η μοντέρνα τέχνη πέρασε ποικίλες φάσεις και εξελίχθηκε προς απρόοπτες κατευθύνσεις κάποτε ακόμη και σε αλλόκοτες και αποτρεπτικές μορφές στη λογική του ότι η τέχνη είναι ανεξάρτητη από τις εγκόσμιες αξίες
(πολιτική, ηθική κ.α.) και στη βάση μιας υπαρξιακής ελευθερίας έκφρασης, πνευματικότητας και μαχητικότητας δίνοντας μικρότερη σημασία στην αισθητική μορφή της τέχνης.

Μεταπολεμικά η τέχνη με βάση αυτά τα προπολεμικά ευρωπαϊκά κινήματα μετεξελίσσεται σε διεθνές επίπεδο στο έδαφος της Αμερικής. Σε μια περίοδο που ήταν η εποχή της μαζικοποίησης , της διαφήμισης, της
ψυχαγωγίας με μαζικά μέσα και του μετασχηματισμού επί παντός επιστητού.

Η μορφή-φόρμα που είχε κληρονομήσει η Αναγέννηση «θρυμματίζεται» και αναδομείται μέσω του αφηρημένου εξπρεσιονισμού και του αμορφικού ύφους με εκπροσώπους τον Τζάκσον Πόλοκ και Βίλερ Ντε Κουνιγκ.

Η μορφή αυτή θα χαρακτηριστεί ως μια τέχνη συνδεδεμένη με τη ζωή και τον άνθρωπο που εισαγάγει σε κόσμους άγνωστους, έτοιμους να σου
αποκαλύψουν την αλήθεια για την τέχνη και ταυτόχρονα τη μοίρα της
ανθρώπινης ύπαρξης για να φτάσει στο τέλος και να εκφυλιστεί σε κενή
χειρονομία, φάση που θεωρήθηκε οριακή η οποία ευτυχώς ξεπεράστηκε χωρίς να επαληθευτεί η φράση «ο θάνατος της τέχνης».

Τη δεκαετία του '60 τα καλλιτεχνικά ρεύματα εγκατέλειψαν τη ζωγραφική καθώς θεωρούσαν τα ζωγραφικά θέματα ψευδαίσθηση και πειραματίζονται με διάφορα υλικά και τρόπους έκφρασης. Έτσι η Pop art με τον Άντι Γουωρχόλ έρχεται να ενσαρκώσει τον καπιταλισμό και την αστική τάξη. Ενώ στην Αρτε Ποβερα χρησιμοποιούν φυσικά υλικά σχεδόν ακατέργαστα για να δηλώσουν την αντίθεση τους στον πλούτο της κοινωνίας.
Στη δεκαετία του ΄80 όμως η ζωγραφική επανέρχεται στο προσκήνιο με την εμφάνιση του Μεταμοντερνισμού που ανατρέπει την αφαιρετική που τη θεωρεί σαν νέο ακαδημαϊσμό και προτείνει την ελεύθερη πειραματική δημιουργία. Η ρήξη με το παρελθόν είναι το νέο ζητούμενο.

Παρατηρώντας διαχρονικά την εξέλιξη της τέχνης διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχουν στεγανά στα ποικίλα κινήματά της και στοιχεία μιας περιόδου εμφανίζονται σε μια άλλη. Το συναρπαστικό όμως είναι ότι μέσα σε αυτή την πολυπλοκότητα και πολυμορφία της τέχνης κάποιος θεατής,
ακόμα και απληροφόρητος για όλα αυτά, μπορεί να αναγνωρίσει τα καίρια χαρακτηριστικά ενός έργου και να εκτιμήσει την ποιότητά του μέσα από το ρίγος, το ξάφνιασμα που μπορεί να εισπράξει εάν αυτό έχει τη σπίθα της δημιουργικότητας.

Βέβαια σύμφωνα και με τον Ντενί, ένας πίνακας είναι μια «επιφάνεια που τοποθετήθηκαν χρώματα σε ορισμένη τάξη». Η αυταπάτη της απεικόνισης ορίζεται καθαρά στην αλληλεπίδραση του υποκειμένου (θεατή) με το έργο τέχνης και η ερμηνεία του σαφώς φέρεται και εξαρτάται από αυτόν.
Κλείνοντας αυτή τη σύντομη περιήγηση στην ιστορία της τέχνης θα αναφέρω αυτό που έλεγε ο Άντι Γουωρχόλ
«Κάθε ζωγραφική είναι γεγονός και αυτό αρκεί»

Αργοστόλι 17 Αυγούστου 2012
Ευαγγελάτος Εύαγγελος
Παιδίατρος
Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας
Ιατρών Καλλιτεχνών

http://eevangelatos.blogspot.gr/