Το 2001 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αποφάσισε να ανακηρύξει την  21 Μαΐου  ως Παγκόσμια Ημέρα για την Πολιτισμική Διαφορετικότητα, τον Διάλογο και την Ανάπτυξη. Σκοπός ήταν  η διεύρυνση  των γνώσεων  των λαών σχετικά με τον παγκόσμιο πολιτιστικό πλούτο και την αξίας της πολιτισμικής διαφορετικότητας.

Υπάρχει όμως ένας ορισμός του όρου «Πολιτισμός»; Στην βιβλιογραφία υπάρχουν δεκάδες προσεγγίσεις προσπαθώντας να διατυπώσουν την συγκεκριμένη έννοια με την UNESCO  να τον ορίζει ως : « ένα σύνολο υλικών, συναισθηματικών,  πνευματικών, διανοητικών γνωρισμάτων που χαρακτηρίζουν μια κοινωνία. Δεν περιλαμβάνει μόνο τις τέχνες και τα γράμματα αλλά και τους τρόπους ζωής, τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου , συστήματα  αξιών και πεποιθήσεις». Αν δεν υπήρχε ο  πολιτισμός όλες οι περιοχές του κόσμου θα ήταν ίδιες και ομοιόμορφες. Μήπως βαδίζουμε προς τα εκει;

Η αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας και η παγκοσμιοποίηση γενικότερα πιέζουν  σε μεγάλο βαθμό την «ταυτότητα» μιας κοινωνίας. Αξίες και οι παραδόσεις, κινδυνεύουν να ομογενοποιηθούν, με αποτέλεσμα να αρχίσει να εξασθενεί η ισχύς της ταυτότητας των ατόμων και των κοινωνιών. Πόσο εφικτή είναι  η συνύπαρξη της εξέλιξης και της προόδου με την ταυτόχρονη διατήρηση της ξεχωριστής πολιτιστικής ταυτότητας; Είναι εφικτή και μάλιστα μεγιστοποιεί το αποτέλεσμα η συμπληρωματική και διακριτή λειτουργία τους. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι ο πολιτισμός αποτελεί σημαντικό παράγοντα βιώσιμης ανάπτυξης αφού έχει ως θεμέλιο λίθο  τον σεβασμό στο περιβάλλον  και την βιωσιμότητα.  Ας βάλουμε στην εξίσωση μας και τον τουρισμό τώρα.

Ποια η σχέση  τουρισμού και  πολιτισμού; Ίσως λανθασμένες κατευθύνσεις (π.χ μαζικός τουρισμός, εμπορευματοποίηση ) μπορούν να αλλοιώσουν και να διαβρώσουν την πολιτιστική ταυτότητα. Από την άλλη πλευρά όμως  ένα από τα σημαντικότερα κίνητρα των τουριστών μετα από αυτά της αναψυχής και του κλίματος είναι η  κατανόηση του πολιτισμού και της πολιτισμικής κληρονομιάς του τόπου προορισμού. Εδώ λοιπόν συναντάμε την έννοια του πολιτισμικού τουρισμού.

Και εδώ οι ορισμοί στην βιβλιογραφία είναι δεκάδες με τον  Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού να τον ορίζει ως « το ταξίδι που γίνεται με κίνητρο βασικά πολιτισμικό, περιλαμβάνοντας εκπαιδευτικές περιηγήσεις, παραστάσεις μουσικής, χορού, θεάτρου, φεστιβάλ και άλλα πολιτιστικά δρώμενα, προσκυνήματα, επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία, εκπαιδευτικά ταξίδια καθώς και τη μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος, του λαϊκού πολιτισμού και της τέχνης». Από τα παραπάνω προκύπτει ότι αποτελεί μια εναλλακτική μορφή τουρισμού  η οποία έχει στενή σχέση με  άλλες μορφές τουρισμού όπως: τον θρησκευτικό, τον οικοτουρισμό ,τον περιπατητικό, τον γαστρονομικό, τον αθλητικό, τον εκπαιδευτικό, τον καλλιτεχνικό. Ποιες από τις παραπάνω μορφές  μπορούν να αναπτυχθούν στο νησί μας και ειδικότερα στην περιοχή μας; Και εγώ την ίδια απάντηση με σας σκέφτηκα. Όλες μπορούν και με εξαιρετικά αποτελέσματα αφού υπάρχει σημαντική ακατέργαστη παρουσία τους. Υπάρχει λόγος για αυτή την προσέγγιση; Ας δούμε μερικούς.

Αρχικά, γιατί η  εστίαση στον πολιτισμικό τουρισμό θα βοηθήσει στην  ανάδειξη του πολιτισμού και της τοπικής ιστορίας μας ενισχύοντας ιδιαίτερα την αυτογνωσία μας. Πόσα είναι τα πράγματα άλλωστε που δεν γνωρίζουμε για τον τόπο μας; Επίσης, στα μέρη που αναπτύσσεται,  οι δράσεις και τα μέσα είναι  φιλικά προς τον περιβάλλον με  σεβασμό στους φυσικούς πόρους ( μονοπάτια, ποδηλατοδρόμοι κ.α) . Με αυτόν τρόπο η δική μας βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη δεν θα αποτελέσει εμπόδιο στην δυνατότητα  ανάπτυξης και  των επόμενων γενεών. Επιπρόσθετα, λειτουργεί συμπληρωματικά στο υπάρχον τουριστικό προϊόν του ήλιου και της θάλασσας  ενώ μπορεί να βοηθήσει στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου ενισχύοντας την αποσυμφόρηση των υφιστάμενων τουριστικών πόρων. Τέλος, η ανάδειξη και αξιοποίηση της διαφορετικότητας των πολιτιστικών στοιχείων μπορούν να αποτελέσουν συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι ανταγωνιστικών προορισμών εγχώριων ή μη που δεν έχουν την δική μας πολιτιστική κληρονομιά.  

Συνοψίζοντας, τουρισμός και πολιτισμός ή πολιτισμός και τουρισμός είναι ουσιαστικά δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η εστίαση στην ανάδειξη  των πολιτιστικών πόρων της περιοχής έχει θετικές επιπτώσεις σε πολλαπλούς τομείς της ζωής μας. Οι όποιες αρνητικές επιπτώσεις μπορούν  να εξαλειφθούν με την κατάλληλη εποπτεία από  κρατικούς και τοπικούς  φορείς Η κληρονομιά των προγόνων μας σε συνδυασμό με την φυσική ομορφιά αποτελούν συντελεστές που ελάχιστες περιοχές διαθέτουν.  Συντελεστές που μπορούν μέσα από συνέργειες, σχεδιασμό και συντονισμό να δημιουργήσουν ένα ελκυστικό και μοναδικό αποτέλεσμα.      

ΠΡΕΝΤΑΝΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ.