Ένας χρόνος από την «εποχή του θερισμού» των Νομικών, Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών από το Λύκειο. 

12 Ιουνίου 2020. Δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος 4763/2020. Με το άρθρο 7 παρ. 6 ορίζονται ως πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα του προσανατολισμού ανθρωπιστικών σπουδών η Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, τα Αρχαία Ελληνικά, η Ιστορία και τα Λατινικά (στη θέση της Κοινωνιολογίας).

Τι ψήφισε η Βουλή των Ελλήνων; Ότι στις Πανελλαδικές εξετάσεις θα εξετάζονται τα Λατινικά και όχι η Κοινωνιολογία. Συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς, αυτό ψήφισε η Βουλή. Όχι αν θα διδάσκονται ή όχι. Αν θα εξετάζονται στις πανελλαδικές.

15 Ιουνίου 2020. Η εποχή του θερισμού. Δημοσιεύεται το ΦΕΚ με το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα του Γενικού Λυκείου, με απόφαση της Υφυπουργού Παιδείας (όχι δηλαδή με συζήτηση και ψήφο στη Βουλή). Τι διαπιστώνουμε στο νέο πρόγραμμα;

Όχι απλώς ότι η Κοινωνιολογία δεν εξετάζεται πανελλαδικώς και στη θέση της επανέρχονται τα Λατινικά. «Σιγά τον πολυέλαιο» θα έλεγε κανείς.

Αλλά…

1. Η Κοινωνιολογία καταργείται εντελώς από το πρόγραμμα της Γ΄ Λυκείου.
2. Εκτός από την Κοινωνιολογία, καταργούνται, χωρίς καμία απολύτως δικαιολογία και σχεδόν ΟΛΑ τα άλλα συναφή μαθήματα:
   
   (α) Το μάθημα «Πολίτης και Δημοκρατία» της Β΄ Λυκείου, χρονιά κατά την οποία τα παιδιά αποκτούν δικαίωμα ψήφου (τα παλαιά «στοιχεία Δημοκρατικού Πολιτεύματος», εξαιρετικά εκσυγχρονισμένα και εμπλουτισμένα)
   
   (β) Το μάθημα «Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών» του προσανατολισμού ανθρωπιστικών σπουδών της Β΄ Λυκείου, στο οποίο οι μαθητές διδάσκονταν τις βασικές πολιτικές και οικονομικές θεωρίες καθώς και τα πολιτικά συστήματα.

(γ) Το μάθημα επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός» της Α΄ Λυκείου.

3. Το μάθημα «Πολιτική Παιδεία» της Α΄ Λυκείου (με βασικές έννοιες της οικονομίας και της κοινωνιολογίας) περιορίζεται σε 2 ώρες την εβδομάδα (από 3). Σε αυτές τις δυο ώρες μάλιστα στο δεύτερο τετράμηνο ενσωματώνεται και το επίσης καταργηθέν μάθημα «ερευνητική εργασία», ενώ παύει να ανήκει στα γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα.

Όλες αυτές τις πολύ μεγάλες αλλαγές στο πρόγραμμα σπουδών, η Βουλή των Ελλήνων ΔΕΝ τις συζήτησε, δεν τις ψήφισε. ΔΕΝ τις γνώριζε; Δεν το ξέρω. Πάντως ΔΕΝ τους συζήτησε. Μπήκαν σε μια υπουργική απόφαση και… αυτό ήταν. Ασφαλώς και αυτό είναι νομότυπο, με βάση εξουσιοδότηση νόμου, αλλά ΔΕΝ είναι προϊόν κανενός διαλόγου ούτε στη Βουλή ούτε στον χώρο της εκπαίδευσης, απλώς απόφαση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου (πόθεν υπαγορευμένη;)

 Η Βουλή συζήτησε και ψήφισε ποια μαθήματα θα εξετάζονται στις πανελλαδικές, αλλά δεν κρίθηκε σκόπιμο να συζητήσει την κατάργηση ενός ολόκληρου κλάδου μαθημάτων που αφορούν την Πολιτειακή Παιδεία από τη βαθμίδα της εκπαίδευσης που είναι προπομπός της ενηλικίωσης και καθοριστική για την πολιτικοποίηση.

Η Βουλή λοιπόν καλεί τους μαθητές να την επισκεφθούν, χωρίς οι ίδιοι να διδάσκονται τί είναι η Βουλή και πώς ψηφίζονται οι νόμοι. Στην εποχή της διαμόρφωσης πολιτικής συνείδησης, το Λύκειο, τα παιδιά δεν διδάσκονται ΤΙΠΟΤΑ σχετικό. Τι σημαίνει απλή αναλογική; Τι σημαίνει δικαίωμα ψήφου; Τι σημαίνει ψήφος εμπιστοσύνης; Τι σημαίνει αρχή της δεδηλωμένης; Τι σημαίνει Σύνταγμα; Τι σημαίνει έγκλημα; Τι σημαίνει σύμβαση; Τίποτα! Μήπως θέλουμε ψηφοφόρους που θα πηγαίνουν μια φορά στο τόσο με το ψηφοδέλτιο σταυρωμένο χωρίς να αναρωτιούνται και πολλά πολλά;

Σε μια χώρα που η Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι Νομικός, ο Πρωθυπουργός Κοινωνιολόγος, η Υπουργός και η αρμόδια Υφυπουργός Παιδείας είναι επίσης Νομικοί, οι Νομικές, Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες εξαφανίζονται από το αναλυτικό πρόγραμμα!

Τα παιδιά επίσης που επιθυμούν να σπουδάσουν Νομική, Ψυχολογία, Πολιτική Επιστήμη, Κοινωνιολογία, Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές, δεν διδάσκονται ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΤΙΠΟΤΑ σχετικό στο Λύκειο, ούτε βέβαια εξετάζονται σε κάποιο σχετικό μάθημα.

Ένας ολόκληρος επιστημονικός κλάδος «ξηλώθηκε» από την εκπαίδευση (δεν ξέρω αν υπάρχει προηγούμενο, φανταστείτε π.χ. να καταργούνταν όλα τα Μαθηματικά από το σχολείο). Μαζί, εξοστρακίστηκαν και τα καλλιτεχνικά μαθήματα, οι άλλοι «παρίες» της εκπαίδευσης στην Ελλάδα, ακόμα και εκείνα που εξετάζονται πανελλαδικώς (Ελεύθερο, Γραμμικό Σχέδιο).

Δεν πρόκειται δηλαδή για μια απλή αντιπαράθεση «Κοινωνιολογία ή Λατινικά στις πανελλαδικές» όπως πολλοί θέλουν να το παρουσιάσουν.  Το ζήτημα είναι η συνολική σχεδόν εξαφάνιση από το αναλυτικό πρόγραμμα, εν έτει 2021, επιστημονικών κλάδων που διεθνώς έχουν σημαντική θέση σε όλα τα σχολικά προγράμματα.

Δεν γυρίσαμε μόνον στην εποχή πριν το 1984 (όχι του Όργουελ, της χρονιάς που εισήχθη η Κοινωνιολογία στην εκπαίδευση). Σκεφτείτε ότι ακόμα και η επταετία, μία «Αγωγή του Πολίτου» (ραμμένη στα μέτρα της) την είχε διατηρήσει, δεν την πετσόκοψε τελείως.

Εμείς όμως δεν θέλουμε πολίτες, ούτε κοινωνία των πολιτών. Αλλά ιδιώτες ακοινώνητους. Σταυρούς στην κάλπη που θα σηκώνουν αργότερα αγόγγυστα τον σταυρό των ηθελημένων-αθέλητων, αλλά πάντως εν αγνοία, επιλογών τους.

Ηλίας Τουμασάτος

Καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών στη δημόσια εκπαίδευση, Δρ Ιστορίας