Το πρώτο βιβλίο για τη σύγχρονη Iστορία της Ελλάδας και την επανάσταση του 1821 στη σερβική γλώσσα είναι γεγονός. Πρόκειται για ένα ιστορικό βιβλίο με τίτλο «Ελλάδα: Πόλεμος για ανεξαρτησία, συγκρότηση του κράτους και παλιγγενεσία του έθνους».

Στις 416 σελίδες του, ο Πρέσβης της Δημοκρατίας της Σερβίας στην Ελλάδα Ντούσαν Σπασόγιεβιτς ρίχνει φως σε μια σειρά ιστορικών γεγονότων που οδήγησαν στην ίδρυση του πρώτου ανεξάρτητου βαλκανικού κράτους στη σύγχρονη εποχή.

Η επέτειος των διακοσίων ετών από την Επανάσταση του 1821 ήταν η ευκαιρία που άδραξε ο συγγραφέας για να καταπιαστεί με τη σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδας. Συλλέγοντας στοιχεία από ιστοριογραφικές πηγές, απομνημονεύματα και πρωτογενές υλικό, ο κ. Σπασόγιεβιτς ενέταξε τον αγώνα για την απελευθέρωση των Ελλήνων στο ευρύτερο πλαίσιο των Βαλκανίων και της Ευρώπης. Υπό το πρίσμα αυτό, το σημαντικό αυτό βιβλίο αναφέρεται στις συνθήκες του Οθωμανικού ζυγού, υπό τις οποίες αναπτύχθηκε και εξαπλώθηκε το εθνικό κίνημα, μέσα από τις διαφορετικές αντιλήψεις, τα σχέδια και τα συμφέροντα των πρωτεργατών του αλλά και των ευρωπαίων ιδεολόγων και πολιτικών.

Ένα τέτοιο πόνημα δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί στον θρησκευτικό παράγοντα, στις αδιάρρηκτες σχέσεις των Ελλήνων με τους ορθόδοξους πληθυσμούς της Βαλκανικής, στη συμβολή τους ως προς τη συγκρότηση του κράτους και την παλιγγενεσία του έθνους. Αυτό που κάνει ξεχωριστό αυτό το βιβλίο είναι τα δύο κεφάλαια που αναφέρονται στην Κρήτη, κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καθώς και στη συνεισφορά των Κρητικών στον αγώνα για την ανεξαρτησία. Ο συγγραφέας αναφέρεται στην Κρήτη θεωρώντας ότι αυτό θα βοηθήσει τον αναγνώστη να κατανοήσει καλύτερα τη σύγχρονη Ελλάδα.

Ο κος Σπασόγιεβιτς εισάγει τον αναγνώστη σε ένα σύνθετο σύνολο αντιτιθέμενων σχέσεων των μεγάλων Ευρωπαϊκών δυνάμεων (Ρωσία, Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία) σχετικά με την πολιτική απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, την πορεία και την έννοια της επανάστασης, τον ρόλο τους στη στήριξη των επαναστατημένων Ελλήνων και τις μακροχρόνιες επιρροές. Αναλύει σε βάθος τη σύνδεση μεταξύ των σερβικών και ελληνικών κινημάτων, τις αμοιβαίες σχέσεις και επιρροές, αλλά και τις διαφορετικές διαδρομές των κινημάτων αυτών.

Το βιβλίο προλογίζουν ο κος Σπυρίδων Σφέτας, καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Βαλκανικής Ιστορίας του ΑΠΘ και ο κος Μίλαν Ρίστοβιτς, διακεκριμένος ιστορικός και πανεπιστημιακός καθηγητής. Κριτική γράφει ακόμη ο Μίλε Μπιέλαγιατς, διακεκριμένος ιστορικός και διευθυντής του Ινστιτούτου Νεότερης Ιστορίας.

Το Ινστιτούτο Νεότερης Ιστορίας και το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών Σπουδών από κοινού με τον εκδοτικό οίκο „Čigoja štampa“ και το Ίδρυμα „Šaper“ έχουν συνεργασθεί για την έκδοση αυτού του ξεχωριστού βιβλίου.

Η κυκλοφορία του βιβλίου έχει ήδη λάβει σημαντική δημοσιότητα στη Σερβία με αναφορές στα έντυπα και ηλεκτρονικά Μέσα. Παραθέτουμε κάποιες από αυτές:

«Οι Σέρβοι αγαπούν αλλά δεν γνωρίζουν τους Έλληνες. Δεν ξέρουν την Ιστορία τους, τη γλώσσα τους, την πολιτική τους ... Περπατούν στον δρόμο που φέρει το ηχηρό αλλά και συνάμα αινιγματικό όνομα του Ρήγα Φεραίου, χωρίς, ωστόσο, να συλλογούνται τίνος το όνομα φέρει αυτός ο δρόμος. Ο Σπασόγιεβιτς, διεισδύοντας στην ελληνική συνείδηση με επαγγελματικό και ανθρώπινο τρόπο, έχει εμβαθύνει στην ελληνική ιστορία, έμαθε τη γλώσσα και υιοθέτησε μια αναλυτική προσέγγιση της ποικιλόμορφης ελληνικής πολιτικής. Με αυτό το βιβλίο, μας έδωσε πολλά περισσότερα από έναν αξιόπιστο οδηγό για την περίοδο κατά την οποία δημιουργήθηκε το ελληνικό κράτος και το σύγχρονο έθνος, ένα πολύτιμο επιστημολογικό σημείο εκκίνησης για την πλήρη κατανόηση της εικόνας των Ελλήνων».

Καθηγητής DarkoTanaskovic, Vecernje Novosti (εφημερίδα)

«Αυτό είναι ένα βιβλίο εγκυκλοπαιδικής έμπνευσης. Ο Σπασόγιεβιτς μας αποκαλύπτει σε ευρεία κλίμακα τη νέα Ελλάδα και τον δύσκολο αγώνα της ανεξαρτησίας. Αλλά, όπως και ο Σλόμπονταν Γιοβάνοβιτς, που αποτελεί παράδειγμα για τον Σπασόγιεβιτς, βλέπει την ιστορία ως μια τέλεια, υπέροχη διήγηση. Ένα τέτοιο διήγημα μας αναφέρει και εδώ».

Radivoj Cvetićanin, Danas (εφημερίδα)

«Όταν ένας Πρέσβης, αντί να εκπληρώσει τυπικά τη θητεία του, αφιερώνεται ουσιαστικά στο να γνωρίσει τη χώρα στην οποία υπηρετεί, να μάθει τη γλώσσα της, να μελετήσει το παρελθόν και το παρόν, τότε έχουμε ένα βιβλίο που η επέτειος των διακοσίων ετών από τον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία αποτελεί αφορμή για τον Ντούσαν Σπασόγιεβιτς να συμβάλει στην ιστορία της Ελλάδας, της Σερβίας, των Βαλκανίων και της Ευρώπης συγγράφοντας με σαφήνεια ένα ιστορικά λεπτομερές βιβλίο».

Bosko Jaksic, Politika (εφημερίδα)

«Με το όμορφα γραμμένο βιβλίο του, ο Πρέσβης Σπάσογιεβιτς με έναν ιδιαίτερο τρόπο φέρνει κάθε μέρος της Ελλάδας πιο κοντά σε κάθε Σέρβο, τουρίστα ή δημοσιογράφο. Η ιστορία της μεγάλης επανάστασης και της ανεξαρτησίας δημιουργεί στους αναγνώστες μια εικόνα και των δικών μας ιστορικών δεινών υπό την τουρκική κυριαρχία, καθώς και μια εικόνα εκείνης της γενιάς που είχε το θάρρος και την επιμονή να ξεσηκωθεί ενάντια σε κάθε δύναμη. Ο αναγνώστης θα αναγνωρίσει το αιώνιο παιχνίδι των Μεγάλων Δυνάμεων στα Βαλκάνια, αλλά και τις θυσίες των μικρών και γενναίων λαών για τα δικά τους συμφέροντα. Μετά από αυτό το βιβλίο, με διαφορετικό βλέμμα θα αντικρίζουμε από το πλοίο το Ηράκλειο, το Ρέθυμνο, τα Χανιά, την Πάτρα ή άλλα μέρη, μοναστήρια και χωριά της ενδοχώρας».

Δρ Mile Bjelajac, κριτής του βιβλίου