Την Βυζαντινή Ιερά Μονή των Αγίων Φανέντων που ευρίσκεται στον ομώνυμο λόφο της Σάμης στην Κεφαλονιά, επισκέφθηκε την Παρασκευή 27 Αυγούστου η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, με επικεφαλής την Υπουργό κυρία Λίνα Μενδώνη.

Τούτη η αυτοψία από υψηλόβαθμα στελέχη του Υπουργείου οργανώθηκε από την τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων στο περιθώριο των εγκαινίων της Αρχαιολογικής Συλλογής Σάμης -ενός πρότυπου, σύγχρονου, διαδραστικού μουσειακού χώρου- επειδή εντός ολίγου, εγκαθίσταται στον χώρο ο εργολάβος που έχει αναλάβει το ενταγμένο στο ΕΣΠΑ έργο αποκατάστασης του Καθολικού της Μονής και του παρεκκλησίου του Αγίου Νικολάου, με επιβλέπουσα Αρχή την Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων.

Η επίσκεψη της καθ΄ ύλην αρμόδιας κυρίας Υπουργού στον αρχαιολογικό χώρο της παλαιότατης και άλλοτε πλουσιότερης Μονής της Κεφαλονιάς απέβη γονιμότατη, αφού απ΄ αυτήν προέκυψε μια πολυσήμαντη και εξόχως σημαντική εξαγγελία.

Στο Δελτίο Τύπου που εξέδωσε το Υπουργείο Πολιτισμού στις 29 Αυγούστου, διαβάζουμε: «Δεδομένου ότι η Μονή, έχει κτιστεί επί των ερειπίων της αρχαίας ακρόπολης της Σάμης και έχει ενσωματώσει μέρος του πύργου της οχύρωσης, η υπουργός ζήτησε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων να προχωρήσει άμεσα στον σχεδιασμό των απαιτούμενων μελετών για την αποκατάσταση του πύργου, καθώς και για τον ευπρεπισμό των κελλιών του μοναστηριακού συγκροτήματος, στα οποία έχει ενσωματωθεί αρχαίο δομικό υλικό, προκειμένου στην επόμενη προγραμματική περίοδο να υποβληθεί προς ένταξη το έργο της αποκατάστασης του αρχαίου τείχους και του άμεσου περιβάλλοντος χώρου του καθολικού».

Έπειτα και από αυτήν την εντυπωσιακή εξέλιξη, ενώνουμε την ισχνή φωνή μας με την ικανοποίηση που πλημμύρισε τις καρδιές όσων τιμούν τους Αγίους Φανέντες και, δοξάζοντας τον Θεό και τους Αγίους Του, δημοσίως εκφράζουμε τις θερμές ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη μας προς την κυρία Μενδώνη.

Σας ευχαριστούμε κυρία Υπουργέ, που επισκεπτόμενη την παλαίφατη Ιερά Μονή, διαπιστώσατε ιδίοις όμμασι την σπουδαιότητα του αρχαιολογικού χώρου και το ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει. Με την εμπειρία τής επιστημονικής κατάρτισης αλλά και το αλάνθαστο κριτήριο του κατ΄ εξοχήν ειδήμονος, συστήσατε την επέκταση των εργασιών αποκατάστασης της Ιεράς Μονής, με την αρμόζουσα έμφαση στο οικοδόμημα του επιβλητικού Πύργου.

Η αποκατάσταση του ευμεγέθους κτίσματος, θα υπομιμνήσκει πασιφανώς την ιστορία του χώρου, σταματώντας την αδυσώπητη λήθη και γυρίζοντας το ρολόι του χρόνου στην εποχή της κλασσικής αρχαιότητας.

Κατασταθήκατε με τη σειρά σας κυρία Μενδώνη ήδη στις καρδιές μας -και προσεχώς στο ιστορικό γίγνεσθαι του τόπου μας- ως κτήτορας της Μονής των Αγίων Φανέντων. Επί των ημερών σας εγκρίθηκε η ένταξη της αποκατάστασης των δύο Ναών της Μονής σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ, έργο το οποίο τα προηγούμενα χρόνια (όπως αναλυτικά έχουμε γράψει σε σχετική δημοσίευση το 2019) είχε κατ΄ επανάληψιν αναβληθεί. Και τώρα, με την διορατική συμβολή σας και την διεύρυνση του έργου της γενικότερης αποκατάστασης της Μονής, εμπλουτίζετε από την πλευρά σας, την διάσωση και προβολή του πρωτογενούς τόπου λατρείας της τιμητικής προσκύνησης των παλαιότερων Αγίων της Κεφαλονιάς.

Όπως όλα δείχνουν, η αρχαιότερη Μονή του νησιού μας, η Ιερά Μονή των Αγίων Φανέντων, ευρίσκεται στην τρίτη περίοδο της ιστορικής πορείας της. Υπενθυμίζουμε ότι η Μονή ιδρύθηκε πριν από τον 9^ο αιώνα, όταν ανευρέθηκαν στον χώρο αυτό τα ολόσωμα σκηνώματα των Ομολογητών Αγίων Γρηγορίου, Θεοδώρου και Λέοντος και λειτούργησε έως τον 13^ο αιώνα, οπότε, έπειτα από την κατάλυση του Ορθόδοξου Θρόνου του νησιού, τα ιερά λείψανα μεταφέρθηκαν από τους Λατίνους στη Βενετία.

Η δεύτερη περίοδος αρχίζει το έτος 1499 με την ανασύσταση της Μονής και διανύοντας μια περίοδο εξαιρετικής ακμής και πλούτου καταργείται το 1824 από την Αγγλοϊόνια Διοίκηση.

Έπειτα από τους σεισμούς του 1953 και την ισοπέδωση ολόκληρου του κτηριακού συγκροτήματος, μια φλόγα τιμής προς τους Αγίους Φανέντες ανάβει και φωτίζει την μνήμη τους το 1968 με την ανέγερση του μικρού ναϊδρίου από τον εφημέριο της Σάμης μακαριστό Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομο Αλεξάτο.

Η φλόγα αυτή ενισχύεται δυναμικά και φεγγοβολά σ΄ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο το έτος 2009 με τον εντοπισμό των ιερών λειψάνων στη Βενετία και την επιστροφή μέρους τους στη Σάμη. Και ήλθε έπειτα ο εθνικός ευεργέτης και φίλος της Κεφαλονιάς κ. Αθανασίος Μαρτίνος (ο οποίος μάλιστα έχει δώσει το όνομα «Agii Fanendes» σε δεξαμενόπλοιο της εταιρείας του) να χρηματοδοτήσει την μελέτη αποκατάστασης των δύο Ναών της Μονής.

Κάθε κίνηση που ενεργείται, λειτουργεί ως ένα πολύτιμο πετραδάκι, το οποίο συνεισφέρει σιγά-σιγά αλλά ουσιαστικά στη συντήρηση και την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, στην αν-οικοδόμηση τελικά ενός οράματος. Είμαστε βέβαιοι ότι οι τρείς Άγιοι Φανέντες, θα επιλέγουν συνεχώς και θα αναδεικνύουν ανθρώπους, οι οποίοι θα «διακονούν» την ιερή μνήμη τους αθόρυβα, απρόσμενα και θεοφιλώς, όπως συνέβη και τώρα με την κυρία Μενδώνη. Σας ευχαριστούμε πολύ, με όλη μας την καρδιά, κυρία Υπουργέ.

Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Αντζουλάτος

Φωτό 1. Η Ιερά Μονή Αγίων Φανέντων, σε χαρακτικό των αρχών του 19^ου αιώνα.

Φωτό 2. Αεροφωτογραφία της ερειπωμένης Μονής Αγίων Φανέντων των αρχών του 21^ου αιώνα.