Ένας από τους μεγαλύτερους «πονοκεφάλους» των γονέων είναι οι καβγάδες μεταξύ των παιδιών τους, ιδιαίτερα όταν αυτά διανύουν πρώιμα αναπτυξιακά στάδια. Οι περισσότεροι γονείς κατά τη διάρκεια των καβγάδων των παιδιών νιώθουν πανικό και ενοχές, καθώς θεωρούν πως ευθύνονται οι ίδιοι για αυτήν τη συμπεριφορά, ενώ ταυτόχρονα αισθάνονται ανήμποροι να αντιδράσουν και να προσφέρουν μία ήρεμη και ασφαλή λύση στα παιδιά. Ακόμα, πολλοί γονείς αδυνατούν να κατανοήσουν πως είναι δυνατόν να μαλώνουν τα αδέρφια μεταξύ τους, αφού… είναι αδέρφια!

Είναι συχνό φαινόμενο να εξιδανικεύουν οι γονείς τις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας, πιστεύοντας πως όλοι πρέπει να είναι πάντα αγαπημένοι και να μη μαλώνουν. Όμως, η πεποίθηση αυτή οδηγεί σε απόκρυψη των προβλημάτων που υπάρχουν και σε δημιουργία αρνητικών συναισθημάτων. Ωστόσο, οι οικογενειακές σχέσεις είναι οι πιο καθοριστικές σχέσεις στη ζωή μας και οφείλουμε να τις διατηρούμε αληθινές.

Όσο, λοιπόν, δεν επιτρέπουμε σε ένα παιδί να εκφράζει τόσο τη θετική, όσο και την αρνητική του πλευρά, τόσο του στερούμε την ευκαιρία να εκφράσει τον πραγματικό του εαυτό. Συνεπώς, αν το παιδί δεν εκφράσει τα αρνητικά στοιχεία του χαρακτήρα του, αυτά θα εμφανίζονται με πλάγιους και ύπουλους τρόπους σε ανύποπτες στιγμές, ξεφεύγοντας από το έλεγχό μας.

Ας αναλογιστούμε για μια στιγμή, πόσο δύσκολο είναι για τον καθένα από εμάς να διαχειριστεί τις συγκρούσεις που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της ζωής μας, τόσο στο οικογενειακό πλαίσιο, όσο και στο εργασιακό, στο κοινωνικό και στο διαπροσωπικό. Ακόμα και ως ενήλικες, δυσκολευόμαστε να παραμείνουμε ψύχραιμοι, να αντιδράσουμε ήρεμα και να πράξουμε ορθά σε πολλές περιπτώσεις. Παρά ταύτα, τείνουμε να απαιτούμε από τα παιδιά να διαθέτουν τη δεξιότητα αυτή και να αντιδρούν με το σωστό τρόπο, κάθε φορά που συγκρούονται με τον αδελφό ή την αδελφή τους. Μήπως είμαστε πολύ αυστηροί με τα παιδιά μας;

Θα πρέπει να θυμόμαστε πως η διαχείριση των συγκρούσεων αποτελεί μία από τις δυσκολότερες και πιο σύνθετες δεξιότητες που καλούμαστε να διδάξουμε στα παιδιά, κατά την πορεία ανάπτυξής τους. Η διαδικασία αυτή γίνεται ακόμα πιο δύσκολη, εάν δεν την έχουμε διδαχθεί και εμείς οι ίδιοι από τους δικούς μας γονείς. Χρειάζεται να επενδύσουμε πολύ χρόνο και να αφιερώσουμε αρκετή ενέργεια, προκειμένου να βοηθήσουμε και να καθοδηγήσουμε σωστά τα παιδιά, ώστε να μάθουν να διαχειρίζονται την ένταση και το θυμό τους.

Πρώτα από όλα, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως οι καβγάδες μεταξύ των αδελφών είναι απολύτως φυσιολογικοί, καθώς περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας μαζί και η τριβή που δημιουργείται μεταξύ τους μπορεί να επιφέρει εντάσεις και συγκρούσεις. Οτιδήποτε και αν συμβαίνει, θα πρέπει να το αντιμετωπίζουμε με ψυχραιμία, ειδάλλως θα κλιμακωθεί απλώς η ένταση, με αποτέλεσμα να γίνουμε κι εμείς μέρος του προβλήματος αντί της λύσης του και ενδεχομένως να νιώσουμε τύψεις που για άλλη μια φορά δεν καταφέραμε να συγκρατήσουμε το θυμό μας.

Στη συνέχεια, είναι σημαντικό να αποφύγουμε να παίρνουμε το μέρος του ενός παιδιού έναντι του άλλου και να παραμένουμε ουδέτεροι και αντικειμενικοί. Μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να εκφράσουν όσα αισθάνονται τη δεδομένη στιγμή για το περιστατικό, χρησιμοποιώντας φράσεις όπως «Αισθάνομαι…», «Ένιωσα…» ή «Σκέφτομαι…». Με τον τρόπο αυτόν, τα παρακινούμε να εκφράζονται με ορθότερους και πιο ήρεμους τρόπους. Ακόμα, θα πρέπει να αποφύγουμε τις συγκρίσεις μεταξύ των αδερφών, καθώς η σύγκριση προκαλεί αισθήματα ζήλιας, κατωτερότητας, ντροπής και περιφρόνησης και δεν προάγει τις υγιείς και θετικές ενδοοικογενειακές σχέσεις.

Πολλοί γονείς, βλέποντας πως ξεκινάει ένας καβγάς μεταξύ των παιδιών τους, τείνουν να επεμβαίνουν αμέσως, θέλοντας να προλάβουν μία επικείμενη ρήξη μεταξύ τους. Αυτό, όμως, δε δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να μάθουν να διεκδικούν, να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, να θέτουν τα όριά τους και να βρίσκουν λύσεις στα προβλήματα που τα απασχολούν. Εάν, λοιπόν, ο καβγάς είναι μικρής έντασης, θα ήταν δόκιμο να επιτρέψουμε στα παιδιά να το διαχειριστούν μόνα τους. Εάν, όμως, η ένταση μεταξύ τους κλιμακώνεται, τότε μπορούμε να επέμβουμε, αφού ανακτήσουμε τη ψυχραιμία μας, παροτρύνοντάς τα να αναγνωρίσουν το πρόβλημα που έχουν και να προχωρήσουν σε λύσεις, τις οποίες θα σκεφτούν και θα πράξουν με δική τους πρωτοβουλία.

Ακόμα, μία ενδιαφέρουσα πρακτική είναι να οργανώσουμε ένα σχέδιο, το οποίο θα το εφαρμόσουμε αμέσως μόλις ξεκινήσει ο επόμενος καβγάς και θα μας βοηθήσει να διαχειριστούμε καλύτερα την ένταση ανάμεσα στα αδέλφια. Για παράδειγμα, μπορούμε να διδάξουμε στα παιδιά διάφορες τεχνικές χαλάρωσης, όπως ασκήσεις αναπνοής, μουτζούρες, δοχεία αισθήσεων, μουσικοκινητικές ασκήσεις και διάφορα άλλα. Όταν, λοιπόν, θα ξεκινάει κάποιος καβγάς και θα κλιμακώνεται η ένταση, μπορούμε να τους θυμίζουμε αυτές τις τεχνικές και να τα παροτρύνουμε να τις εφαρμόζουν για να ηρεμίσουν. Μπορούμε, μάλιστα, να τα συνοδέψουμε και οι ίδιοι σε αυτές τις τεχνικές, δίνοντάς τους κίνητρο να τις ανακαλούν συχνότερα.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα παιδιά, ιδιαίτερα σε μικρότερες ηλικίες, παρατηρούν και αντιγράφουν τις συμπεριφορές των γονέων καθημερινά. Για το λόγο αυτό, οφείλουμε να παραμένουμε ψύχραιμοι, να δείχνουμε αυτοέλεγχο και να αποτελούμε ένα θετικό παράδειγμα για τα παιδιά μας και ένα υγιές πρότυπο συμπεριφοράς σε όλους τους τομείς.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα παιδιά ανακαλύπτουν καθημερινά τον εαυτό τους, τους γύρω τους και τα συναισθήματά τους και καλούνται να ανταπεξέλθουν σε μία δύσκολη καθημερινότητα, με αυξημένες ταχύτητες και συνεχείς προκλήσεις. Ως γονείς, θα πρέπει να στεκόμαστε δίπλα τους, να τα ακούμε ενεργητικά, να επιδεικνύουμε ενσυναίσθηση και κατανόηση και να τα καθοδηγούμε, ώστε να βρουν το δικό τους δρόμο για τη ζωή και τα όνειρά τους.

Ας διοχετεύσουμε, λοιπόν, την ενέργειά μας προς τη σωστή κατεύθυνση, προσφέροντας απλόχερα την αγάπη μας. Να είστε σίγουροι πως τα παιδιά θα την ανταποδώσουν διπλή.

Μάρτιος 2023

Ελένη Καλαϊτζοπούλου

Κοινωνική Λειτουργός του Κέντρου Διεπιστημονικής Αξιολόγησης και Συμβουλευτικής Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.) Κεφαλληνίας