Των φάβρων η συχώρεση

14 - 4- 2023

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Το κείμενο αναδημοσιεύεται λόγω της Μεγάλης Παρασκευής, με αλλαγή του ρηματικού χρόνου, λόγω που ο καλλιτέχνης- σιδηρουργός δεν είναι πλέον στη ζωή.

Σύμφωνα με τη Λαογραφία μας και τις παραδόσεις του λαού μας, λένε πως ο Πιλάτος ζήτησε από τους σιδηρουργούς να του φτιάξουν τρία καρφιά για τον Χριστό και εκείνοι του έφτιαξαν περισσότερα. Έτσι  για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους την Μεγάλη Πέμπτη και Μεγάλη Παρασκευή δεν εργάζονται και μάλιστα «μπατάρουν τα αμόνια και τα εργαλεία τους»  κάτω στο δάπεδο του σιδηρουργείου «ως στάση εργασίας» και ως τιμή για τον Χριστό μας.  Αυτό έκανε και ο Σπυρογιάννης Αρδαβάνης στο Μάγγανο της Ερύσσου, στο σιδηρουργείο του. Η φωτογραφική μου μηχανή το 1994  κράτησε τις εθιμικές αυτές εικόνες και ως μνήμη για τον εξαίρετο αυτόν καλλιτέχνη σας τις προσφέρουμε.

            Ακολουθεί το τότε κείμενο που γράφτηκε για τη ζωή  του και την καλλιτεχνία του και που παρουσιάστηκε στη μία και μοναδική  έκθεση που του πραγματοποίησε  το Σωματείο «Ο Πάλιος» το 2007 στο Θέατρο Ληξουρίου.

            Ο Σπυρο-Γιάννης έφυγε για την αιωνιότητα μετά από ένα μήνα από την έκθεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας του, ικανοποιημένος ότι κάτι έγινε για

Σπυρο-Γιάννης  Δημητρίου Αρδαβάνης

Από τα επαγγέλματα που έχουν σχεδόν ελαττωθεί είναι κι αυτό του  παραδοσιακού σιδηρουργού. Λέγοντας δε παραδοσιακού σιδηρουργού, για να το διαφοροποιήσουμε από το επάγγελμα του σημερινού σιδηρουργού, θα πρέπει να πούμε πως εννοούμε εκείνον τον σιδηρουργό, που δεν χρησιμοποιεί  ηλεκτρική βοήθεια για να συγκολλήσει και να κόψει το υλικό του και να το διαμορφώσει κατάλληλα.

            Ήταν ο σιδηρουργός που άναβε το καμίνι του με τη μεγάλη φυσούνα  και πύρωνε το σίδερο για να το μεταφέρει αναμμένο πάνω στο αμόνι και εκεί με τα κατάλληλα εργαλεία, να του δώσει την επιθυμητή μορφή. Ένας τέτοιος σιδηρουργός- δημιουργός ήταν και ο Σπυρο-Γιάννης Αρδαβάνης.

            Η περίπτωση αυτού του τεχνίτη δεν ήταν απλή και συνηθισμένη  για το λόγο ότι τα έργα του, η τεχνική του έχουν προσωπική σφραγίδα και ταυτότητα.

            Ο πατέρας του, Δημήτριος  Ιωάννου Αρδαβάνης,(Ληξουριώτης την καταγωγή) μαθήτευσε κοντά στον παλιό Αργοστολιώτη σιδηρουργό Κορέση και αργότερα έγινε άξιος στο επάγγελμά του, με ιδιαίτερη κλίση στην κατασκευή κρεβατιών και σιδερένιων ταφικών κιγκλιδωμάτων. Ο Δημήτριος απόκτησε  μαγαζί  στο χωριό Μάγγανο και δούλεψε μαζί με τον  επίσης άξιο σιδερά, αδελφό του Χρήστο, από το 1903 έως 1920.

            Ο Σπυρο-Γιάννης  από μικρός εξεδήλωσε ενδιαφέρον και συνέχισε το επάγγελμα του παππού του και του πατέρα του, έδειχνε δε πως θα τους ξεπεράσει κατά πολύ.

            Είχε μέσα του μια ερευνητική διάθεση, να μελετά και να ανακαλύπτει το πώς είναι κατασκευασμένο το κάθε που του έκανε εντύπωση.

            Αναζητούσε τρόπους κατασκευής και λύσεις που να ξεφεύγουν από το σύνηθες της μηχανικής και της τεχνικής δουλειάς. Σε αυτό τον βοήθησε η μεγάλη αντίληψη που εύκολα την επιστράτευε και του έδινε λύσεις αξιόλογες και θαυμαστές.

            Όντας παιδί, σκάλιζε πάνω σε κάλυκες  από  τα άδεια βλήματα των γερμανικών όπλων διάφορα σχήματα με καλλιτεχνικό περιεχόμενο.

Από το 1944 παίρνει τη μηχανή ενός αυτοκινήτου Fornt και την μετατρέπει μαζί με τον αδελφό του Γεράσιμο, σε εξωλέμβιο για το καΐκι  που κατασκεύασε ο ίδιος. Μάλιστα τη χρονιά αυτή το καΐκι θα κάνει το δρομολόγιο από την Πάτρα στην Τερψιθέα. Το 1952 θα κατασκευάσει μια πριονοκορδέλα από εξαρτήματα πολεμικών πυροβόλων, η οποία και λειτουργούσε έως που έφυγε από τη ζωή ο καλλιτέχνης – δημιουργός. Και το επόμενο χρόνο θα δημιουργήσει  το γνωστό σιδηρόδρομο «βαγόνι» που με αυτό τετραγωνίζει τα ξύλα.

            Ήταν γνωστός και αγαπητός ο μαστρο-Γιάννης όπως τον έλεγαν εκεί , στην Έρυσσο.

            Όποιος ήθελε κάτι το δύσκολο να επιδιορθώσει, να κατασκευάσει θα πήγαινε στον Αρδαβάνη για να του βρει τη λύση.

            Εργαζόταν χρόνια τώρα εκεί στο Μάγγανο στο βόρειο μέρος του χωριού, όπου στο ισόγειο της δίπατης οικίας του έχει το χώρο της δουλειά του. Ο χώρος αυτό χωρίζεται σε τρία μέρη, το εκθετήριο –γραφείο του, δίπλα το καμίνι με τα παλιά εργαλεία και στην άλλη αίθουσα η κορδέλα και τα παλιά μηχανήματα Έχει δημιουργήσει στο χώρο της δουλειάς του ένα παραδοσιακό Μουσείο που αρκετοί την ημέρα περαστικοί σταματούν και το θαυμάζουν.

            Πάντα δημιουργικός και ανήσυχος κατασκεύαζε διάφορα που ο κάθε επισκέπτης τα θαύμαζε και τα επαινούσε..

            Μέσα στις δημιουργίες του  ξεχώριζαν οι κατασκευές –συνθέσεις από καθαρό ανοξείδωτο ατσάλι, που η λεπτοδουλειά και ο χρόνος του κόπου μετρούσαν  αρκετές ώρες υπομονής. Πρόκειται για ρόδακες, συνθέσεις από ανοξείδωτο ατσάλι που έχουν θέματα με την αγροτική και πολιτιστική καθημερινότητα, λουλούδια και άνθινα στεφάνια, κάδρα και κάγκελα που βλέποντάς τα σε μαγνητίζουν και απλά θαυμάζεις τον δημιουργό τους,

            Όλες αυτές οι  υπέροχες καλλιτεχνικές συνθέσεις από ατσάλι με τις σχολαστικές λεπτομέρειες, συνδέονται αβίαστα και αρμονικά χωρίς τη βοήθεια της νέας τεχνολογίας, όπως της ηλεκτροκόλυσης.

            Μέσα σε αυτές τις συνθέσεις είναι και οι σιδεριές παλιών πορτονιών, βαρούλκων, κιγκλιδωμάτων  με λεπτομέρειες και σχήματα διακόσμησης παλιάς εποχής.

            Ξεχωριστές δημιουργίες είναι και η κατασκευή εξολοκλήρου παλιών κλειδαριών με τα παλιά και μεγάλα κλειδιά τους που εντυπωσιάζουν όταν βλέπεις, ότι όχι μόνο είναι υπέροχες, αλλά και λειτουργούν.  Επίσης εντυπωσιακές είναι οι  κρεμαστές  λάμπες ή και παρόμοιες του κομμού, που ο δημιουργός τους βρίσκει κατάλληλο και παλιό υλικό για να τις κατασκευάσει.

            Ποικίλουν οι δημιουργικές κατασκευές του Αρδαβάνη και σε κερδίζουν όλο και πιο πολύ. Σε κερδίζει δε και η απλότητα  και η αμεσότητα του καλλιτέχνη, που απλόχερα καταθέτει   την εμπειρία του και το βίωμά του. Αυτό είναι το πρώτο στοιχείο που χαρακτηρίζει αυτόν τον λαμπρό δημιουργό.

            Ο Αρδαβάνης δεν δούλευε για βιοπορισμό, απλά «δάμαζε» το ατσάλι και  το σίδερο και γινόταν ένας ποιητής του μετάλλου, που τα έργα του έδιναν φως. Σεβόταν την παράδοση, στηριζόταν σε αυτήν και την αξιοποιούσε κατάλληλα δημιουργώντας έργα που πήγαζαν από το παρελθόν και απευθύνονταν στο μέλλον.

            Γινόταν ένας σιδηροδαμαστής και παρήγαγε έργα πολιτιστικά και της παράδοσης.

            Το  Σωματείο ο «Πάλιος» για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Παλικής που οργάνωσε αυτή την έκθεση –παρουσίαση με τίτλο   «Σπυρο-Γιάννης Αρδαβάνης- μια ζωή δημιουργία» 3-8-2007  έκανε μια αρχή να τιμήσει τέτοιες μορφές που χάραξαν πολιτιστική πορεία στο νησί μας. Πάνω από όλα όμως να τις κάνει γνωστές, ώστε να αποτελέσουν βουκέντρα δημιουργίας και αναζήτησης για ένα καλύτερο κόσμο, που να στηρίζεται στην παραδοσιακή κληρονομιά, στην τέχνη  και στην ιστορία του τόπου μας.