Πληθώρα εθίμων και παραδόσεων, με ρίζες βαθιά κρυμμένες στον χρόνο συνεχίζουν να αναβιώνουν κάθε χρόνο την ημέρα των Θεοφανείων σε όλες τις γωνίες της Ελλάδας.

 Στην Κεφαλονιά, η τρίτη μεγάλη γιορτή του δωδεκαημέρου είναι τα Θεοφάνια ή τα Φώτα, που μαζί με την ημέρα του Αγιασμού και του Αϊ-Γιάννη δημιουργούν ένα τριήμερο γιορτής των νερών και η κ Νιόβη αναφέρει:.

«Δευτέρα 6 του μήνα είναι τα φώτα και οι φωτισμοί. Η ημέρα του αγιασμού πέφτει φέτος Κυριακή. Η ημέρα του αγιασμού είναι μέρα νηστείας, αλλά όταν πέφτει Κυριακή, επιτρέπεται το λάδι.

Εκείνη την ημέρα έχουμε τα τσιγαρίδια, το πατροπαράδοτο φαγητό της Κεφαλονιάς και όταν λέμε τσιγαρίδια εννοούμε πολλά άγρια χόρτα διάφορα. Καφκαλίδες, κατζίκια, καριζόνια, λάπατα, αλευρίδες, παπαρούνες, ψαλίδες, τσουκνίδες, πουράτζινα και ότι άλλο παράγει η Κεφαλονίτικη γη. Βάζουνε και πολλά μυρωδικά, μάραθο, σάψυχο, μαϊντανό, σέλινο, κρεμμυδάκια φρέσκα, σκόρδο, καθώς και φρέσκια ρίγανη αν υπάρχει. Μισό ποτηράκι του κρασιού ρύζι αν θέλουν, γιατί πολλοί τα προτιμούν χωρίς το ρύζι, ντομάτα η πάστα και λάδι.

Είναι ένα πολύ ωραίο φαγητό το οποίο μόνο στην Κεφαλονιά φτιάχνεται και είναι καθιερωμένο για την ημέρα αυτή, αλλά φτιάχνεται και άλλες φορές τον χρόνο.

Εκείνα τα χρόνια πηγαίνανε οι νοικοκυρές ειδικά από τα χωριά και μαζεύανε χόρτα γιατί στο Αργοστόλι δεν μαζεύανε και τα στέλνανε στα σπίτια καθαρισμένα έτοιμα.

Την ημέρα του αγιασμού φτιάχνανε επίσης  τηγανίτες, τα λεγόμενα τηγανόψωμα στην Κεφαλονιά, με ζυμάρι και νερό και βάζανε κουταλιές κουταλιές στο τηγάνι και τα προσφέρανε με ζάχαρη και κανέλα κι αν είχε κάποιος μέλι , βάζανε και μέλι η τριμμένο καρύδι η αμύγδαλο, ότι είχε η νοικοκυρά.

Πάντως την ημέρα του αγιασμού όπως και τις άλλες γιορτές φτιάχνανε τις τηγανίτες, αλλά εκείνη την ημέρα οπωσδήποτε και αρχίζανε από το πρωί και τις είχανε και ως κέρασμα για τα παιδιά που λέγανε τότε τα κάλαντα.

Μπορεί κανείς εκείνη την ημέρα να φάει αν δεν θέλει τσιγαρίδια, οπωσδήποτε όσπριο και ξέρω πολλές, που βάζανε και μπουρμπουρέλια που τους είχανε περισσέψει από τον Νοέμβριο που τα φτιάχνανε. Πολλές νοικοκυρές φτιάχνανε και λουκουμάδες, αλλά συνήθως φτιάχνανε τηγανίτες».        

Ξημερώνοντας η 5η Ιανουαρίου, ημέρα του Αγιασμού, έχει προηγηθεί στις εκκλησίες νυκτερινή ακολουθία. Αφού χαράξει η μέρα, οι παπάδες, φορώντας το πετραχήλι τους, με μία καλλιτεχνική αγιαστήρα γυρίζουν στα σπίτια και τα μαγαζιά της ενορίας τους ψάλλοντας το “Εν Ιορδάνη…”. Για βοηθό τους έχουν ένα παιδί που κρατά ένα δοχείο, μέσα στο οποίο υπάρχει ο αγιασμός και έχουν και ένα σικλάκι όπου ρίχνουν μέσα νόμισμα.

Οι ενορίτες θα δώσουν στον ιερέα τον μποναμά τους, τη λεγόμενη «μάντσια του».

«Στις 6 Ιανουαρίου των φώτων, προτιμούσανε τον κόκορα η το αρνί η το κατσίκι στον φούρνο. Δεν είχανε καθορισμένο κάποιο φαγητό, περισσότερο με πουλερικό γιορτάζανε. Ήξερα πολλές νοικοκυρές τότε που κάνανε και κρεατόπιτα. Το ψωμί για το μεσημεριανό τραπέζι ήτανε το ίδιο όπως το χριστόψωμο και η αγιοβασιλίτσα, μόνο που την λέγανε φωτίτσα. Σαλάτα ήτανε το μαρούλι με το φρέσκο κρεμμυδάκι και ότι άλλο ήθελε να φτιάξει η νοικοκυρά. Έχουμε μεγάλη επιλογή φαγητών για εκείνη την ημέρα».

«Οι παπάδες ερχόντουσαν να αγιάσουν τα σπίτια για να φύγουν οι καλικάντζαροι και να έχουν καλό χρόνο και λέγανε «έρχεται ο παπάς με την αγιαστούρα του και την βρεχτούρα του –φύγετε να φύγετε , έρχεται ο κουρλόπαπας», τώρα δεν τα πιστεύουν αυτά και αυτή την εποχή τα έχει ξεχάσει ο κόσμος. Τα κάλαντα « κάτω στον Ιορδάνη…» τα λέγανε και όταν βγαίνανε οι καλλίφωνοι με τα ακορντεόν και τις κιθάρες , λέγανε και πάλι το «με τρία γράμματα χρυσά γράφεται τα όνομα σου αγαπητέ Γεράσιμε» και όταν φτάνανε στου Δεσπότη το σπίτι στην Επισκοπή χαράματα, λέγανε «σήκω πανιερότατε να πας στην εκκλησία, γιατί σε θέλει ο λαός να ακούσει λειτουργία. Αυτά συνηθίζονταν εκείνα τα χρόνια, τώρα ο κόσμος τα χει λίγο ξεχάσει και έχουμε πάει σε άλλα.

Μετά τον σεισμό του 19523, δεν γινότανε πρίν, μετά την Βάφτιση κοντά στην εκκλησία της Σισσιώτισσας, στο σημείο που αρχίζει η Γέφυρα Ντε Μποσέ (De Bosset,  ο Μητροπολίτης με τους επισήμους πηγαίνουν στο Ληξούρι με το ferry boat και γίνεται και εκεί η βάφτιση. Πέφτουν επίσης  για να πιάσουν  τον σταυρό αρκετοί, γιατί είναι ευλογία».

Χρόνια πολλά με υγεία η ευχή της κ. Νιόβης που συνεχίζει με αγάπη να μας ενεχειρεί  τα ήθη, τα έθιμα , την παράδοση αυτού του τόπου.

Ακολουθεί το ηχητικό της συνέντευξης.