Στον Inkefalonia 89,2 στην εκπομπή «Μέρα Μεσημέρι» με τους δημοσιογράφους Γιώργο Χαλαβαζή και Ελευθερία Κουλουριώτου, μίλησε ο Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης και του Πολιτισμού Βασίλης Φιοραβάντες και μελετητής του γλύπτη και εικαστικού Γεράσιμου Σκλάβου .

Ο Γεράσιμος Σκλάβος ,γεννηθείς στα Ντομάτα Κεφαλονιάς ,σπούδασε γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών (1950-1956) με δάσκαλο τον Μιχάλη Τόμπρο και συνέχισε στο Παρίσι, στη Σχολή Καλών Τεχνών κοντά στους γλύπτες Ανρί-Ζωρζ Αντάμ, Μαρσέλ Ζιμόν, και Υμπέρ Γιανσές, και στην Ακαδημία Γκραντ Σωμιέρ κοντά στον Όσιπ Ζαντκίν (1957-1960). Συνδέθηκε με τον Κριστιάν και την Υβόν Ζερβός και τη συλλέκτρια βαρόνη Alix de Rothschild, η οποία το 1962 του παραχώρησε ατελιέ στο Levallois-Perret. Εμπνευστής της τεχνικής που ονόμασε τηλεγλυπτική, δημιούργησε δεκάδες πρωτοπόρα έργα. Βραβευμένος από την έκθεση Bienale για νέους καλλιτέχνες (1961) συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις. Βρήκε πολύ πρόωρο (μόλις 39 ετών) και απροσδόκητο θάνατο μέσα στο ατελιέ του, όταν καταπλακώθηκε από ένα το άγαλμα του Η Φίλη που δεν έμενε.

Με την γνώση που φυλάει, που ερευνά που συγκρίνει, που σκέφτεται, που προσθέτει, ο κ. Φιοραβάντες συνόψισε την καλλιτεχνική πορεία του Γεράσιμου Σκλάβου, που γεννήθηκε αναζητώντας να αδράξει το φώς και τα αιώνια μυστικά του:

«Ο Σκλάβος είναι μία μοναδική περίπτωση στην ιστορία της μοντέρνας και της αφηρημένης ειδικότερα γλυπτικής, ο οποίος είχε άριστη γνώση του τι εστί αφηρημένη γλυπτική  τα χρόνια 1957-1959 , όταν πλέον αποφάσισε να ασχοληθεί συστηματικά με την αφηρημένη γλυπτική και να γίνει ένας συγκροτημένος με το δικό του στίγμα αφηρημένος γλύπτης.

Αρχή μιας εποχής, 1959, Τσιμέντο, Συλλογή Ν. Σκλάβου/Παρίσι.

Τα δύο αυτά χρόνια είναι τα χρόνια που κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, κυρίως στην σχολή του μεγάλου Ζαντκίν (1957-1960), Εβραιορώσου που μένει στο Παρίσι, και ο οποίος ήταν φίλος του Ιταλού ζωγράφου και γλύπτη Αμεντέο Μοντιλιάνι. Ο Μοντιλιάνι ήταν με τη σειρά του ήταν φίλος και μαθητής του θεμελιωτή της μοντέρνας αφηρημένης ειδικότερα γλυπτικής του Ρουμάνου γλύπτη Μπρανκούζι.

Η μαθητεία του Σκλάβου κοντά στον Μιχάλη Τόμπρο, τον μεγάλο αυτό γλύπτη της μοντέρνας γλυπτικής , και ειδικότερα της κυβοαφαίρεσης, τον φέρνει πολύ κοντά στην Σχολή του Ζαντκίν, στην οποία ήταν κάπως διαφορετικός.

Ο Σκλάβος είναι μία σύμπτωση αυτών των δύο τάσεων της αφηρημένης τεχνικής και πλέον με το προσωπικό του στίγμα διαφοροποιείται, αυτοπροσδιορίζεται και αυτονομείται. Οπότε μιλούμε για μια σπάνια περίπτωση αφηρημένου γλύπτη».

Η αφηρημένη γλυπτική δεν είναι εύκολη υπόθεση, σχολιάζει ο κ. Φιοραβάντες, ο οποίος συνεχίζει να ακολουθεί τον καλλιτεχνικό βηματισμό του Γεράσιμου Σκλάβου - 1957-1959: Γεράσιμος Σκλάβος, Γιάννης Κεφαλληνός (γνωστός και ως Jean Kefalinos, διακεκριμένος Έλληνας κεφαλονίτικής καταγωγής χαράκτης, σχεδιαστής βιβλίων και καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας). Πρόκειται για μια διετή αισθητική καμπή του Σκλάβου: Είναι μαθητής ακόμα ο Σκλάβος στην σχολή του Ζαντκίν, έχει σημάδια αυτονόμησης και ο Ζαντκίν σε ένα κείμενο του γράφει «…τον άφησα ελεύθερο να κάνει ότι θέλει στο εργαστήριο, κόντεψε να μου διαλύσει το εργαστήριο, αλλά τον άφησα ελεύθερο». Έχοντας μελετήσει κάθε λεπτομέρεια σε όσα στοιχεία έχω βρεί μέχρι τώρα του Ζαντκίν και του Σκλάβου, επισημαίνω το γεγονός ότι ο Σκλάβος διαφοροποιήθηκε και αυτονομήθηκε από τον Ζαντκίν, όπως και ο Κεφαλληνός αυτονομήθηκε απότον Καβάφη. Ήταν καθοριστική η επίδραση του Κεφαλληνού στον Σκλάβο. (Ο κ. Φιοραβάντες έκανε ιδιαίτερη μνεία στον Κεφαλληνό αλλά και στον Κριστιάν Ζερβό που και οι δύο έζησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Αλεξάνδρεια).

Τα ρεύματα της μοντέρνας τέχνης καλλιέργησαν το έδαφος , γεννήθηκαν δυνατές επιρροές μεταξύ Κεφαλληνού ,Ζερβού και Σκλάβου ,ο καθένας κέντησε το δικό του πολύτιμο ύφασμα και έδωσε μορφή στην δική του αιωνιότητα.

Ο Ζερβός ήταν ιστορικός τέχνης, τεχνοκρίτης, εκδότης και συλλέκτης έργων τέχνης γεννήθηκε στην Κεφαλονιά, στα Γριζάτα της Σάμης. Στην Αλεξάνδρεια μετανάστευσαν οι γονείς του, όταν ήταν τεσσάρων ετών. Στην Αλεξάνδρεια συνετέλεσε στην ίδρυση των περιοδικών Σεράπιον και Γράμματα. Σπουδάζοντας στο Παρίσι άρχισε να γραφει για το περιοδικό L’Art d’aujourd'hui και αργότερα ίδρυσε το περιοδικό Cahiers d’art (1926- 1960). Ο Ζερβός εκδήλωσε έντονο ενδιαφέρον για την πριμιτίφ τέχνη δημοσιέυοντας ένα σημαντικό αριθμό κειμένων και βιβλίων για τους πριμιτίφ πολιτισμούς. Έντονο υπήρξε το ενδιαφέρον του για την κυκλαδική τέχνη.

Το Γαλλικό κράτος τον τίμησε με την δημιουργία του MUSÉE ZERVOS.

Ο Ζερβός όπως αναφέρει ο κ. Φιοραβάντες, ήταν : « Μεγάλη  προσωπικότητα,  αντιστασιακός, ακόμα και στον πόλεμο καλλιτέχνες περιμένανε να πάρουν το τεύχος του Cahiers d’art. Έχει μελετήσει ενδελεχώς τον Πικάσο, ο Σκλάβος έχει επηρεαστεί από τον Πικάσο, όμως είναι και Μαλεβιτσικός και Κεφαλληνικός και  Ζαντκικός και η σύνθεση όλων αυτών προς κάτι άλλο».

Ο Κριστιάν Ζερβός υπήρξε καταλύτης για τον Γεράσιμο Σκλάβο, αναχαίτισε τις όποιες μυλόπετρες υπήρξαν στον δρόμο του δίνοντας νόημα στην αξία του χρόνου του: «Σκλάβος ίσον Ζερβός και Ζερβός ίσον Σκλάβος» σημειώνει ο κ. Φιοραβάντες, μνημονεύοντας συνάμα τον Ζωγράφο Γεράσιμο Σταματελάτο Στέρη πρόδρομο του ελληνικού Μοντερνισμού , ο οποίος μαθήτευσε κοντά στον Ζερβό, τον οποίο ο κ. Φιοραβάντες έχει επίσης μελετήσει. (Επισημαίνουμε ότι ο Ζατκίν όσο και ο Τόμπρος ήταν της Σχολής του Ζερβού.)

Ο Σκλάβος ζει τον παλμό των Μπιενάλε Γλυπτικής της Αμβέρσας το 1961 της Μπιενάλε του Σάο Πάουλο την ίδια χρονιά, της Μπιενάλε Νέων του Παρισιού το 1961 και το 1963, όπου κέρδισε το Α΄ Βραβείο γλυπτικής καθώς και το βραβείο νέων καλλιτεχνών και όπως αναφέρει ο κ. Φιοραβάντες,

πλέον διαμορφώνεται ένας ολοκληρωμένος αυτοτελής , αυτόνομος, αφηρημένος γλύπτης. Ο κ. Φιοραβάντες δεν παραλείπει να αναφερθεί επίσης στην τάση προς την επιστροφή του «Ανθρωπισμού» που επικρατεί μεταπολεμικά στο Παρίσι υπό την επίδραση που προκάλεσαν οι επιπτώσεις της καταστροφής του 2^ου Παγκοσμίου πολέμου. Το ανθρωπιστικό αυτό περιβάλλον αυτό του Σάτρ του Ζερβού, Μπέκετ, Μαλρώ και άλλων μεγάλων καλλιτεχνών του Παρισιού επηρεάζει σημαντικά τον Σκλάβο και τον καθιστά διανοούμενο - καλλιτέχνη πρώτης γραμμής.

Ο Σκλάβος ανακαλύπτει κάποια στιγμή το καμινέτο , δεν αλλάζει μορφολογικά το έργο του, όμως αλλάζει η τακτική του και ο χειρισμός του υλικού που χρησιμοποιεί, κάτι που χρήζει ιδιαίτερης διερεύνησης.

Σε τρίτο στάδιο έδωσε το σκήπτρο στο φώς που το κατεύθυνε στα γλυπτά του, αφήνοντας την μεγαλοφυΐα του να ταξιδέψει σε ατμόσφαιρα ελευθερίας.

« Όταν έκανε το βήμα προς την αφηρημένη γλυπτική ήταν μοναδικός , δεν υπήρχαν άλλοι αφηρημένοι γλύπτες τόσο σαφώς προσδιορισμένοι ως αφηρημένοι» σημειώνει ο κ. Φιοραβάντες.

Ο Βασίλι Καντίνσκι ο οποίος θεωρείται ένας από τους πατέρες της αφηρημένης τέχνης, ενστάλαξε την επιρροή του στον Σκλάβο, όπως και η θεωρεία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, η ανακάλυψη του διαστήματος. Όλα αυτά διαμόρφωσαν ένα νέο πλαίσιο σκέψης του Σκλάβου.

Η ακραία στάση φυγής από το έργο του , η συνειδητή τάση φυγής από την αλλοτρίωση του έδειξε τον δρόμο της επιστροφής.

«Το έργο του Σκλάβου είναι πολύ δύσκολο», αναφέρει ο κ Φιοραβάντες και παρακαλεί άπαντες για εμβάθυνση σ αυτό και όχι ελαφρές προσεγγίσεις.

Ένα ειδικό κεφάλαιο αποτελούν οι οξείες γωνίες στα έργα του. Τα Ιουλιανά τον επηρέασαν πολύ αρνητικά συμπεραίνει ο κ. Φιοραβάντες, στο τέλος του 1966 υπάρχει μία μεταστροφή στα έργα του Σκλάβου και  εμφανίζονται πολλά τραγικά στοιχεία στην όλη θεώρηση του κόσμου του Σκλάβου.

Ως απόσταγμα της μελέτης του Γεράσιμου Σκλάβου , ο κ. Φιοραβάντες αναφέρει: «Η μεγάλη καμπή που κάνει στην αφηρημένη γλυπτική, η ειδική θέση που έχει η γλυπτική, η μορφολογία του τριγώνου και η όλη θεωρητικοποίηση   που κάνει του τριγώνου, «Η φίλη που δεν έμενε» ( που θα αποδειχθεί μοιραίο για τη ζωή του. Το βράδυ της 28ης Ιανουαρίου 1967 δεν υπήρχε φως στο ατελιέ του, εξαιτίας μιας καμένης ασφάλειας. Προσπαθώντας να ανέβει στο υπνοδωμάτιο του στο επάνω πάτωμα, σκόνταψε στο ογκώδες γλυπτό. Αυτό μετακινήθηκε και τον καταπλάκωσε, συντρίβοντάς του τον θώρακα και τον αυχένα. Ο Γεράσιμος Σκλάβος είχε χάσει τη ζωή του από το ίδιο του το δημιούργημα, με το τρίγωνο προς τα πάνω, ενώ στην «Ύστατη Ενόραση» είναι το τρίγωνο προς τα κάτω, και βέβαια στο ιστορικής σημασίας έργο του «Δελφικό Φως». (Θα γράψει ο Σκλάβος για το έργο του αυτό: «Στους Δελφούς λαμπάδιασε η ψυχή μου. Τα σκήπτρα κατέχει το φως. Πρέπει να τρέξεις γιατί το φως είναι λίγο και θα τελειώσει. Τρέξε, τρέξε, μοιράζουν το φως και είσαι μόνος). Στο συγκεκριμένο έργο το τρίγωνο της πυραμίδας είναι προς τα κάτω- ήτοι απόλυτη απαισιοδοξία και η οξεία γωνία της πυραμίδας είναι προς την ανατολή, που και αυτό κάτι σημαίνει. Ο ποιητής Αγγελος Σικελιανός από την Λευκάδα προσπάθησε και αυτός να αναζητήσει αυτό το πνεύμα. Αυτά τα τρία θέματα είναι από αισθητικής απόψεως η παρακαταθήκη του Σκλάβου. Ο Σκλάβος ζούσε για την τέχνη του, με επίκεντρο τον άνθρωπο, για τον άνθρωπο».

Ο κ. Φιοραβάντες αναφέρθηκε στα γλυπτά του Σκλάβου που έχουν τοποθετηθεί σε δημόσιους χώρους, και πιστεύει ότι πολλά από τα μεγάλα έργα του Σκλάβου, και ειδικότερα τα ψηλά, πρέπει κατά τον ίδιο να μπούν σε δημόσιους χώρους μετά από μια σχετική μελέτη για να τα απολαμβάνει ο κόσμος και να τα επισκέπτονται από όλο τον κόσμο σχολεία, πανεπιστήμια, να οργανώνονται επιτόπια σχολεία, σεμινάρια κ.α. Το έργο του Σκλάβου είναι διεθνές, παγκόσμιο.

Καταλήγοντας ο κ. Φιοραβάντες κατέθεσε το ενδιαφέρον του για την μελέτη της σκέψεως του Γεράσιμου Σκλάβου αλλά και της ανάγκη για την διάδοση και γνώση των Σκλάβου, Ζερβού, Στέρη, Στάμου και όλων των μοντέρνων Επτανήσιων καλλιτεχνών, αφήνοντας να εννοηθεί ότι έως τούδε δεν καρποφόρησαν οι δικές του προσπάθειες.

Κατέθεσε δε την επιθυμία του για ένα μεγάλο συνέδριο την επόμενη χρονιά στην Κεφαλονιά για τον Γεράσιμο Σκλάβο κάνοντας αναφορά στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός», που αποδίδει τα μάλα για τον Γεράσιμο Σκλάβο και στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο ,ονοματίζοντας όσους έχουν συνεργαστεί μαζί του.

Η έρευνα για τον Γεράσιμο Σκλάβο συνεχίζεται…

«Νέα Κριτική, θεωρία και Πράξη» και «Τέχνη , Πολιτισμός, Αισθητική» τα δύο blog του κ. Φιοραβάντε, όπου ο κάθε αναγνώστης μπορεί να μελετήσει την κάθε του δημοσίευση.

http://nktp.blogspot.com

http://fioravantesf.blogspot.com

Ακολουθεί το ηχητικό της συνέντευξης

{https://soundcloud.com/user-46829938/inkefalonia-892-20-8-2024?si=ca16d005e904408f88204c1186817bce&utm_source=clipboard&utm_medium=text&utm_campaign=social_sharing}