Όπως είπε, «ο Ερνέστος Τούλ, με τη διαθήκη του, εντέλλεται στους κληρονόμους του, στους γιους του, να παραγγείλουν τέσσερις κρήνες για το Αργοστόλι». Διευκρίνισε ότι «τέσσερις ήταν οι κρήνες και όχι τρεις, όπως πιστεύεται από τους περισσότερους». Εξήγησε ότι «στήθηκαν και οι τέσσερις, ανασύρθηκαν από τα ερείπια, αλλά κάποια στιγμή χάθηκε η μία. Αναστηλώθηκαν αμέσως οι δύο, οι λεγόμενες ‘κολωνοτές’ από τον γλύπτη, που υπάρχουν μέχρι σήμερα, ενώ οι άλλες δύο ήταν ‘αετοματικές’, δηλαδή εντοιχισμένες».

Αναφερόμενη στην τύχη της μίας εκ των δύο ‘αετοματικών’, σημείωσε ότι «τα κομμάτια της, όσα είχαν διασωθεί, μαζί με το μεγάλο ανάγλυφο, βρίσκονταν έξω από το Δημαρχείο Αργοστολίου για πάρα πολλά χρόνια». Όπως πρόσθεσε, «μόνο μετά από πολλές πιέσεις, κάποιος δήμαρχος – δεν θυμάμαι ποιος – τα περισυνέλλεξε και τα φύλαξε για να μη χαθούν». Ανέφερε πως «για την τέταρτη δεν ξέρουμε τι έχει γίνει» και κατέληξε ότι «τρεις κρήνες γνωρίζουμε πως βρίσκονται σήμερα στα χέρια του Δήμου».

Μιλώντας για την ιστορία τους, τόνισε ότι «ο σκοπός τους ήταν διττός. Από τη μία, ήταν ελεύθερες καλλιτεχνικές συνθέσεις που διακοσμούσαν τους χώρους όπου στήθηκαν και δίδασκαν αισθητική· από την άλλη, είχαν χρηστικό χαρακτήρα, προσφέροντας νερό στους κατοίκους της πόλης, ιδιαίτερα σε μια εποχή που το Αργοστόλι αντιμετώπιζε οξύ πρόβλημα επάρκειας νερού». Υπενθύμισε ότι «ο τότε δήμαρχος Βασίλειος Ραζής Λουκάτος, γνωστός για τη φροντίδα του στο θέμα της ύδρευσης, δέχθηκε τη δωρεά του Τούλ με μεγάλη ευχαρίστηση».

Σύμφωνα με την κ. Μαρκάτου, «η αξία τους σήμερα είναι πρωτίστως ιστορική, καθώς συμπληρώνουν φέτος 121 χρόνια ζωής, γεγονός που τις εντάσσει στην πολιτιστική μας κληρονομιά». Εξέφρασε την ευχή «ο Δήμος να προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες για να κηρυχθούν διατηρητέα μνημεία, ώστε να προστατευθούν εσαεί και να μείνουν για πάντα στο Αργοστόλι με τη μορφή που ήθελαν ο γλύπτης και ο διαθέτης».

Η κρήνη του Τουλ στην πλατεία Άθου Ρωμάνου (Τράπεζα Πειραιώς)

Υπογράμμισε τη σημασία τους και από αισθητικής πλευράς, επισημαίνοντας ότι «είναι έργα ενός διάσημου γλύπτη, του Κεφαλονίτη Γεώργιου Μπονάνου». Παράλληλα, χαρακτήρισε τις κρήνες «κληρονομιά από την αρχαιότητα», προσθέτοντας ότι «το νερό είναι ζωτικό στοιχείο και στις δυτικοευρωπαϊκές πόλεις, ιδίως από τον 17ο αιώνα και την εποχή του Μπαρόκ, στολίστηκαν με σπουδαίες κρήνες-έργα τέχνης». Ανέφερε χαρακτηριστικά τον Μπερνίνι ως ένα παράδειγμα μεγάλου καλλιτέχνη που φιλοτέχνησε τέτοια έργα.

Η ίδια σημείωσε ότι «με τον νεοκλασικισμό, οι πόλεις απέκτησαν αξιόλογα έργα τέχνης, κρήνες με ιδιαίτερη καλλιτεχνική και συμβολική αξία». Εξήγησε ότι «η ύπαρξη τεσσάρων τέτοιων κρηνών στο Αργοστόλι εντάσσει άτυπα την πόλη στο ευρωπαϊκό δίκτυο πόλεων με χρηστικά έργα που είναι ταυτόχρονα και τέχνη υψηλών αξιώσεων».

Όσον αφορά την Ελλάδα, υποστήριξε ότι «τέτοια έργα σπανίζουν. Στην Αθήνα έχουμε μερικές νεοκλασικές κρήνες, κυρίως αρχιτεκτονικού τύπου, ενώ ελεύθερες συνθέσεις όπως αυτές του Αργοστολίου δεν είναι γνωστές για την εποχή». Ανέφερε επίσης τις «πολύ αξιόλογες βενετσιάνικες κρήνες στην Κρήτη και τα διακοσμημένα πηγάδια των Επτανήσων», τονίζοντας ότι «τέτοια παραδείγματα δεν έχουν καταγραφεί σε δημόσιο χώρο της Κεφαλονιάς, ενδεχομένως να υπάρχει κάποιο σε ιδιωτικό χώρο».

Η κ. Μαρκάτου υπογράμμισε ότι «οι Έλληνες, μετά την απελευθέρωση, στόλισαν τις πόλεις τους με προτομές ηρώων, εθνικών ευεργετών, φιλελλήνων, πολιτικών και καλλιτεχνών». Αντίθετα, «ελεύθερες γλυπτικές συνθέσεις όπως οι κρήνες του Αργοστολίου είναι ελάχιστες, γι’ αυτό και η σημασία τους για την ιστορία της τέχνης είναι μεγάλη». Προέτρεψε τους πολίτες «να καταλάβουν την αξία τους και να τις σέβονται απόλυτα, ιδίως εκείνοι που δεν έχουν σχέση με την τέχνη ή τον πολιτισμό, γιατί τέτοια άτομα είναι πιο επιρρεπή σε βανδαλισμούς». Τόνισε ότι «πρέπει να προστατευθούν τόσο από φυσικές καταστροφές όσο και από τους ίδιους τους πολίτες, που πρέπει να τις πλησιάζουν με απόλυτο σεβασμό – αν όχι με δέος».

Η κρήνη του Τουλ στην δημοτική αγορά (εκκρεμεί το ντύσιμο με λευκή πλάκα στη βάση στήριξης)

Στάθηκε και σε λεπτομέρειες των κρηνών, όπως οι παραστάσεις, λέγοντας ότι «οι δύο ‘κολωνοτές’ αναστηλώθηκαν νωρίς, σωστά, αλλά έχουν μία ανορθογραφία: προσεισμικά επιστεφόταν κάθε κρήνη από μια λεκάνη σε σχήμα κύλικας με πόδι. Το πόδι καταστράφηκε και οι λεκάνες τοποθετήθηκαν ανάποδα σαν καπέλο, με αποτέλεσμα να χάνεται η χάρη του έργου». Ανέφερε πως «οι παραστάσεις στις ‘κολωνοτές’ και στις ‘αετοματικές’ είναι συμβολικές, αλληγορικές και σχετίζονται με το νερό – κάτι που συνηθίζεται στον νεοκλασικισμό, όπου ανήκουν και οι συγκεκριμένες κρήνες».

Τέλος, εξέφρασε τη διαφωνία της στον τρόπο που στήθηκε πρόσφατα η μία από τις ‘αετοματικές’ κρήνες. Όπως υποστήριξε, «η κρήνη αυτή είναι σχεδιασμένη για να εντοιχίζεται, αφού έχει μόνο μία κύρια όψη. Όμως, τοποθετήθηκε στο μέσο ενός ανοιχτού χώρου, σαν να ήταν περίοπτο έργο, κάτι που είναι εσφαλμένο». Ανέφερε πως «στηρίχθηκε πάνω σε έναν τοίχο από κίτρινη ψαμμόλιθο, ο οποίος είναι παντελώς ακατάλληλος, καθώς ο νεοκλασικισμός αντέχει μόνο το λευκό χρώμα».

Τόνισε ότι «ο γλύπτης Γεώργιος Μπονάνος επέμενε πως έργα που δεν είναι λευκά δεν πρέπει να εκτίθενται στο φως».

 {https://soundcloud.com/user-46829938/cosmos-96-5-dora-markatoy-9-1}