Γράφειο ο ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ

Ο Παναγιώτης Πανάς (1832-1896),ριζοσπάστης, δημοσιογράφος, ποιητής, μεταφραστής αλλά και πολιτικός οραματιστής, έδωσε την ζωή του στον αγώνα για την Ένωση με στόχο την παράλληλη κοινωνική απελευθέρωση. Αυτός ο άνθρωπος ονειρεύτηκε και προσπάθησε να αλλάξει τον κόσμο, θέλησε να υλοποιήσει το όραμα του Ρήγα και πίστευε ότι Ριζοσπαστισμός «σημαίνει κατ’ αρχήν οριστική υπερίσχυση της αλήθειας πάνω στο ψεύδος».

Είναι καιρός ο Δήμος Αργοστολίου να τμήσει όπως αξίζει τον μεγάλο αυτό αγωνιστή.

O Παναγιώτης Πανάς γεννήθηκε στα Σπαρτιά της Κεφαλονιά το 1832. Καταγόταν από γνωστή μεγάλη οικογένεια Πανά- οικογένεια αγωνιστών του 1821 και φοίτησε στο λύκειο Αργοστολίου. Ήταν μαθητής του εγελιανού φιλοσόφου Ιωάννη Μενάγια. Έζησε σε νεαρή ηλικία το κλίμα του φιλελεύθερου ριζοσπαστικού κινήματος για την απελευθέρωση των Επτανήσων από τους Άγγλους και εντάχτηκε νωρίς στην πιο προοδευτική του πτέρυγα.

Οι Ριζοσπάστες υπήρξαν μια ομάδα διανοούμενων και επιστημόνων με ευρωπαϊκή παιδεία και ανοιχτό μυαλό στις νέες ιδέες, προερχόμενοι κυρίως από την μεσοαστική αλλά και κάποιες φορές, από την αγροτική τάξη.

Η πλατφόρμα ιδεολογιών στην οποία κινήθηκαν οι Ριζοσπάστες, είναι επηρεασμένη από τις Γαλλικές επαναστάσεις του 1789 και 1848, από τις επαναστατικές κινήσεις των Καρμπονάρων στην Ιταλική χερσόνησο, από την λεγόμενη Ιουλιανή εξέγερση του 1830 στην Γαλλία, αλλά και από το ελληνικό διαφωτιστικό κίνημα, όπως αυτό διαμορφώθηκε κατά την περίοδο της εθνικής εξέγερσης.

Από το έργο του Πανά προκύπτει ότι τον συγκινούσε όχι μόνο η εθνική πλευρά του στόχου για την ένωση των Επτανήσων με το νεοελληνικό κράτος αλλά και κυρίως η δημοκρατική – κοινωνική παράμετρός της για τη δημοκρατική αναγέννηση της Ελλάδας.

Υπήρξε φίλος του γνωστού αγωνιστή Μικέλη Αβλιχου τα ποιήματα του οποίου δημοσίευε ο Πανάς στα έντυπα του Λόγιος, μαχητικός δημοσιογράφος, στέλεχος του ριζοσπαστικού κόμματος της Κεφαλονιάς φυλακίστηκε από τους Άγγλους και εξορίστηκε στη Ρουμανία λόγω ενωτικής και φιλελεύθερης της δραστηριότητάς του . Το 1855 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο: «Τα πρώτα μου προς την ποίησιν βήματα» και εξέδωσε την εφημερίδα «Κεραυνός».

Οι αντιδράσεις στις πολιτικές απόψεις που εξέφρασε ήταν αρνητικές, η εφημερίδα έκλεισε και ο Πανάς ταξίδεψε στην Ιταλία, την Πόλη, τη Μικρά Ασία και την Αθήνα. Επιστρέφοντας στην Κεφαλονιά (1857) εντάχτηκε στην αριστερή τάση του ριζοσπαστικού κόμματος, που επιδίωκε κοινωνική μεταρρύθμιση παράλληλα με την Ένωση της Επτανήσου στο ελεύθερο ελληνικό κράτος. Η Ριζοσπαστική νεολαία, διά του Παναγιώτη Πανά, διακήρυσσε: «Ημείς πάντοτε τους βασιλείς εθεωρήσαμεν ως τα απαίσια εκείνα φαινόμενα, άτινα μόνον και μόνον καταστροφήν προμηνύουσιν, όπου και αν φανώσιν και ως τους συστηματικούς των λαών εχθρούς, οίτινες, ουδέν άλλο νυχθημερόν σκέπτονται ει μη πώς να στερεώσωσι τους θρόνους των επί των ερειπίων της ανθρωπότητος» Αποτέλεσμα της προηγούμενης πολιτικής του προσχώρησης ήταν η δίωξή του από τους Άγγλους και η σύγκρουσή του με τους ενωτικούς ριζοσπάστες. Ο πνευματικός άνθρωπος και μέγας ριζοσπάστης και αγωνιστής Π. Πανάς από τα Σπαρτιά της Κεφαλονιάς έγραψε ότι το Επτανησιακό Σύνταγμα του 1817 ήταν «έντεχνον πολιτικόν κατασκεύασμα χαλκευθέν εν μέσω φοβεράς τρομοκρατίας υπό του αρμοστού Μαιτλάνδου και εμπαικτικώς “Σύνταγμα του 1817” τιτλοφορηθέν εδέσμευε χείρας τε και πόδας του ιονίου λαού και παρέδωκεν αυτόν εις την αυθαίρετον εξουσίαν του αρμοστού, ούτινος η διαταγή απετελεί τον ανώτατον του μικρού εκείνου κράτους νόμον» Το 1857 δημοσίευσε τη δεύτερη ποιητική του συλλογή με τίτλο «Οι Στεναγμοί».

Το 1858 επανακυκλοφόρησε τον «Κεραυνό» και συνεργάστηκε με την εφημερίδα του Ιωσήφ Μομφερράτου «Αναγέννησις», όπου δημοσίευσε μετάφραση του έργου του Ματσίνι «Περί καθηκόντων». Το 1860 ταξίδεψε στην Αθήνα, από όπου απελάθηκε τον ίδιο χρόνο λόγω της επίθεσής του κατά του Οθωνα από την εφημερίδα «Φως». Γύρισε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε τις εφημερίδες «Αλήθεια» και «Διογένης» ενώ συστηματοποίησε τη μεταφραστική του εργασία. Έθεσε υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές του 1865, απέτυχε και έφυγε στην Αλεξάνδρεια, όπου τύπωσε την ποιητική συλλογή του «Μέμνων». Άρθρα του δημοσιεύτηκαν στην Αίγυπτο, τη Ρουμανία και την Αθήνα. Την περίοδο 1868-1880 έμεινε στη Ρουμανία, διατηρώντας πάντα επαφή με την Ελλάδα Τη δεκαετία του 1870 ίδρυσε τις εφημερίδες «Εξέγερσις», «Εργάτης»και «Κυκεών», καθώς και τη σατιρική «Σφήκα».

Ο Παναγιώτης Πανάς, Ιωσήφ Μομφεράτος και ο Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, οι «παλαιοί» ριζοσπάστες όπως πλέον αναφέρονται στην ιστορική καταγραφή, υποστηρίζουν πιο έμπρακτα μια Βαλκανική Ομοσπονδία, ο Πανάς ίδρυσε στην Ρουμανία την «Εταιρεία της Ανατολικής Ομοσπονδίας» και επιστρέφοντας στην Ελλάδα συμμετείχε στην ίδρυση του πολιτικού συλλόγου «Ρήγας», ο Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος εξέδωσε στα 1876 την ομότιτλη εφημερίδα με τις Αρχές της Ανατολικής Ομοσπονδίας, ενώ μετείχε σε μυστική εταιρία με σκοπό την συνένωση όλων των λαών της Ιλλυρικής χερσονήσου σε μια ομοσπονδία. Κι ήταν ο κύκλος του Μομφεράτου εκείνος που οραματίστηκε εκ νέου το βαλκανικό όραμα του Ρήγα Το 1880 ο «Ρήγας» διαλύθηκε και ο Πανάς αποσύρθηκε, γράφοντας κυρίως λογοτεχνικά και δημοσιογραφικά άρθρα σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά.

Το 1883 κυκλοφόρησε η τελευταία συλλογή του με τίτλο «Έργα αργίας». Στον πρόλογό της αναφέρθηκε στην κριτική διαμάχη των Ροΐδη -Βλάχου.

Συνήθως αρθρογραφούσε στην καθαρεύουσα, ενώ τη δημοτική χρησιμοποίησε σε άρθρα του στα σατιρικά περιοδικά Κώνωπας, Σφήκα, Κυκεώνας κ.α., τα οποία εξέδωσε ο ίδιος στην Κεφαλονιά.

Το 1896 επιχείρησε να εκδώσει μια Παγκόσμια Γεωγραφία χωρίς επιτυχία . Ο Πανάς αυτοκτόνησε το 1896 στο “Ξενοδοχείο των ξένων” στον Πειραιά, έχοντας αντιμετωπίσει οικονομικές δυσχέρειες και προβλήματα υγείας.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ:

• Σταυροπούλου Ερασμία-Λουΐζα, Παναγιώτης Πανάς• Ένας ριζοσπάστης ρομαντικός. Αθήνα, Επικαιρότητα,1987, Γκίνη-Μέξα, Ελληνική βιβλιογραφία1-3. Αθήνα, Γραφείο Δημοσιευμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, 1957 και Πολέμη Πόπη, Η βιβλιοθήκη του Ε.Λ.Ι.Α. • 1864-1900. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1990.Μενελάος Πανάς «Περί της καθόλου δράσεως της Οικογένειας Πανά» Αθήναι 1905, Βιογραφία του Π.Πανά βλ Ηλ.Τσιτσέλη:Κεφαλληνιακά Σύμμικτα τομ Α,Αθήναι 1904,σελ 507-510, Καθηγ.Χ.Γ.Πατρινέλη"Η Κεφαλονίτικη οικογένεια Πανά και το Αρχείο του κλάδου Πανά-Λοιζάτου" σε "Κεφαλληνιακά Χρονικά " Αργοστολι 1979 τόμος 3ος σελ 1-8 της Εταιρείας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών. Χρήστου Θεοδωράτου "ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΝΑΣ" ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ 1964 Ιούλιος-Δεκέμβριος,σελ168-176, Αλισανδράτος Γιώργος Γ., «Ιωσήφ Μομφεράτου Αυτοβιογραφικά Σημειώματα (Συμβολή στον επτανησιακό ριζοσπαστισμό)», Δελτίον Αναγνωστικής Εταιρείας Κερκύρας7, έτος 7, (1970), σ.7-34. Ζερβός- Ιακωβάτος Ηλίας, Επτανησιακός Ριζοσπαστισμός ·Αφιέρωμα στα εκατό χρόνια της Ενώσεως, 1864-1964· Εισαγωγή- επιμέλεια Σπύρου Μυλωνά. Αθήνα, 1964. Παπαϊωάννου Μ.Μ., «Δυο πρόδρομοι της πνευματικής αναγέννησης του 1880. (Δήμος Παπαθανασίου - Παναγιώτης Πανάς», Νέα Εποχή104 (Κύπρος), Δεκέμβριος 1973- Φεβρουάριος 1974, σ.833-843. Κορδάτος Γιάννης, Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος. Αθήνα, Μπουκουμάνης , 1972. Λυκιαρδόπουλος Γεράσιμος, «Μια περιπλάνηση· Παναγιώτης Πανάς (1832-1896)». Σημειώσεις27, Ιούλιος 1986, σ.19-26. Αντώνης Αργυρός « ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ» εκδ Σιδέρης, Π.Πετράτος Μικέλης Αβλιχος σε περιοδικό ΚΥΜΟΘΟΗ Τεύχος 17(2007) και «Ο Ριζοσπαστισμός στην Κεφαλονιά της Βρετανικής Προστασίας- Οι πολιτικές λέσχες του νησιού ".2017 Καρούσος