Γράφει η Σοφία Αράβου-Παπαδάτου

Τα έργα του Σέρβου σκηνοθέτη που παρακολούθησα «Ο Πατέρας- Otac» και «Διασταυρούμενες ζωές- Krugovi», ναι, θα μπορούσαν να πλαισιώσουν ένα νόμπελ Ειρήνης, αλλά και εσωτερικής ψυχικής γαλήνης. Τέχνη, Πολιτική, Κοινωνιοψυχολογία και Ιατρική σ΄ένα κοινό πρελούδιο για τον άνθρωπο.

Αναφέρεται στο λαό του, τους Σέρβους, που σαν Οδυσσέας, «..πολλών ανθρώπων και πολέμων ίδεν άστεα και νόον έγνω». Άνθρωποι που ταλαιπωρήθηκαν και σκλήρυναν από τους συνεχείς πολέμους, από εμφύλιους που έβγαλαν μεταξύ τους την εγγενή ή από τις συνθήκες, επίκτητη οργή.

«Διασταυρούμενες ζωές» του 2013, όπου η εν ψυχρώ δολοφονία ενός νεαρού ορθόδοξου Σέρβου στρατιώτη από συμπολεμιστές του, προκειμένου να αποτρέψει το λυντσάρισμα μουσουλμάνου, σημαδεύει τις ζωές πολλών ανθρώπων.

Η αγαπημένη του, από τα θερμά φιλιά του, πέφτει στο αλκοόλ, σε ένα φροϋδικό δίπολο Έρωτας-Θάνατος, με γυρισμό στο στοματικό στάδιο της απόλαυσης για να επιβιώσει. Αδύναμη, πέφτει στα χέρια του βίαιου Γερμανού συντρόφου της και ανθρώπου της νύχτας. Θα βρει τη δύναμη να αντιμετωπίσει τους δαίμονες που την κυνηγούν για να σώσει τον εαυτό της και το παιδί της;

Ο πονεμένος πατέρας του νεκρού στρατιώτη χτίζει εκκλησιές, μετουσιώνοντας τη θλίψη σε πνευματικό έργο και έργο των χεριών του. Σμιλεύει και χτυπάει την πέτρα, όχι κρανία και ζωές ανθρώπων.

Ο παριστάμενος στη δολοφονία, φίλος τού αδικοχαμένου, γίνεται γιατρός. Η μοίρα φέρνει το δολοφόνο και αμετανόητο στρατιώτη στα χέρια του να τον χειρουργήσει. Ο όρκος του γιατρού, σαν άλλος Ιπποκράτης, άραγε θα υπερισχύσει;

Ο μουσουλμάνος που γλύτωσε με τη θυσία του χριστιανού στρατιώτη, αντιγυρίζει με προσφορές ζωής, όχι θανατερού μίσους. Ένας κοσμικός ιερωμένος, πέρα από θρησκείες και δόγματα. Η Ιατρική με την Ψυχή και το πεπερασμένο του Σώματος και της Ζωής, είναι εργαλεία του στα χέρια του σκηνοθέτη. Τονίζει αντιθετικά μήπως και αφυπνιστούμε ειρηνικά!

Οι περισσότερες σκηνές διαδραματίζονται μέσα σε λιτά και απρόσωπα διαμερίσματα της σέρβικης σοσιαλιστικής περιόδου και των μεταναστών- εργατών στη Γερμανία του 1993.

Στη δεύτερη ταινία που παρακολούθησα «Ο Πατέρας» 2020, βραβευμένη στο Φεστιβάλ Βερολίνου, ο καπιταλισμός έχει επικρατήσει πια στη Σερβία. Οι κοινωνικές ανισότητες δημιουργούν οδηγούς Πόρσε και πάμφτωχους σε ιδιόχειρες Φαβέλες των φτωχών, μέσα στα δάση των χωριών.

Ένας απολυμένος πατέρας και μια μάνα που αυτοπυρπολείται για να διαμαρτυρηθεί, χάνουν τα παιδιά τους από την Πρόνοια.

Η διεφθαρμένη Φιλανθρωπία, αρπάζει τα παιδιά, για τα επιδόματα που αποφέρουν. Ο Πατέρας αποφασίζει να πάει 300 χλμ περπατώντας στο Βελιγράδι από το χωριό του, για να παραδώσει την έφεσή του, προσωπικά στον υπουργό.

Σαν Έργο Γνώμης (Opinion Project), ο σκηνοθέτης συνομιλεί μαζί μας. Δείχνει την ταλαιπωρία και τη θυσία του Πατέρα που θέλει απεγνωσμένα πίσω τα παιδιά του.           Στιγμιαία, σε μια αντιθετική διαλεκτική πάλι στο χώρο νοσοκομείου, σαν εργαλείο Ζωής-Θανάτου στα έντεχνα χέρια τού σκηνοθέτη, δείχνει έναν άλλο Πατέρα.

Έναν πατέρα γέροντα και άρρωστο, εγκαταλειμμένο από τα 4 παιδιά του που εκφράζει την απογοήτευσή του, προτρέποντάς τον να εγκαταλείψει τα δικά του παιδιά. Αυτός ο γέροντας με βαμμένα μαλλιά και ηδονιστής με ρίσκο, απολαμβάνει παθιασμένα το τσιγάρο του δίπλα στη φιάλη οξυγόνου που τον κρατάει στη Ζωή! Ο πρωταγωνιστής Πατέρας δεν ακούει τίποτα. Φεύγει από το νοσοκομείο κρυφά από τους γιατρούς, για να διεκδικήσει τα παιδιά του!

Εικόνες: Ο Σέρβος σκηνοθέτης Srdan Golubovic με τη Σοφία Αράβου-Παπαδάτου στο Φεστβάλ Κινηματογράφου «Κύματα» 2023, στο Αργοστόλι. Δίπλα, το γλυπτό «Ο Βορρόμειος κόμβος της Λακανικής Ψυχανάλυσης με το πορτοκαλί σωστικό Σήμα της Ειρήνης.

Δια πυρός και σιδήρου φτάνει στο Βελιγράδι, όπου ο Τύπος, έχει κάνει, ευτυχώς, το θέμα του βούκινο. Ο αναπληρωτής υπουργός τον δέχεται, τον κατανοεί και κάνει «σύσταση» στην περιφερειακή διοίκηση, μέχρι εκεί επιτρέπει ο νόμος, να επιστραφούν τα παιδιά από την ανάδοχη οικογένεια, στον φυσικό πατέρα. Η μάνα προορίζεται για το ψυχιατρείο ως αυτοκτονική μετά τον αυτοπυρπολισμό. Η απελπισία τής φτώχειας μεταφράζεται ως ψύχωση και τρέλα! Κάτι καθεστωτικό μας θυμίζει αυτό!

Αντιθετική διαλεκτική, ένα αμυδρό Debate ξανά. Ο υπουργός, στην πολυπόθητη συνάντηση με τον Πατέρα, αναφέρει μέσα από την κατανόησή του, πόσα παιδιά εγκαταλείπονται πραγματικά από τους γονείς. Παράλληλα, ζητάει να φωτογραφηθεί μαζί του, για το Tik Tok. Αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα. Του δίνει όμως χρήματα να επιστρέψει στο χωριό του με λεωφορείο.

Επιστρέφοντας στο φτωχόσπιτό του, βλέπει ότι οι εξαθλιωμένοι άνθρωποι της ζωής και γείτονές του, έχουν λεηλατήσει το ελάχιστο νοικοκυριό, νομίζοντας ότι δεν θα επιστρέψει. Περιμαζεύει πρώτα –πρώτα το τραπέζι του, να φάει το Ψωμί της Επιβίωσης, σαν αρχαϊκή τελετουργία.

Ο φτωχικός καναπές, τα παιχνίδια και τα ρούχα των παιδιών (ελάχιστα για τους φτωχούς , υπερβολικά για τους ευνοημένους), μπορούν να περιμένουν για αργότερα.

Μια δικαίωση και μια ελπίδα από τον Srdan Golubovic, μια πλαισίωση σε ένα «Νόμπελ Ειρήνης» αλλά και εσωτερικής- ατομικής Γαλήνης. Με συνειδητοποίηση του πεπερασμένου αλλά υπέροχου Δώρου της Ζωής.