ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Με αφορμή την πρόσφατη δράση από θεσμικά όργανα του Ευρωπαΐκού Κοινοβουλίου με πρωτοβουλία & εισήγηση του Δήμου Κεφαλονιάς για θεσμοθέτηση από το 2018 του: «Ευρωπαΐκού Πολιτιστικού Νησιού», και αφού ο «κυοφορούμενος» θεσμός φιλοδοξεί να προάγει τόσο τα υποκατάστατα στην πολιτισμική συμμετοχή όσο και τα υποκατάστατα στην ευχαρίστηση των κρατών μελών της Ευρωπαΐκής Ένωσης που διαθέτουν νησιά, θαρρώ πως αξίζει τον κόπο να καταπιαστούμε και ν’ αναζητήσουμε το απώτερο τουριστικό όφελος από την ανακήρυξη της Κεφαλονιάς ως το πρώτο κατά σειρά ευρωπαΐκό πολιτιστικό νησί.

Στο παραπάνω αν προστεθεί ότι η 70η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε το έτος 2017 ως «Διεθνές Έτος Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης» (A / RES / 70/193) τότε σίγουρα πρόκειται για μια ευνοΐκή συγκυρία.

Η εκστρατεία σκοπό έχει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη συμβολή του βιώσιμου τουρισμού στην ανάπτυξη μεταξύ αυτών που παίρνουν αποφάσεις στο δημόσιο & ιδιωτικό τομέα και των πολιτών. Ζητούμενο είναι η κινητοποίηση όλων των ενδιαφερομένων μερών για συνεργασία έτσι ώστε να καθίσταται ο τουρισμός καταλύτης μιας θετικής αλλαγής (βλέπετε πηγές 1 & 2).

ΑΝΑΛΥΣΗ

Όμως μια στιγμή! Στην πραγματικότητα τι ορίζεται ως ... τουρισμός ;

Σε ότι αφορά το τουριστικό φαινόμενο, τα συνθετικά (του) στοιχεία έχουν κατά πολύ αλλάξει από την εποχή που ο «πρόδρομος» του σημερινού Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε), δηλαδή η Κοινωνία των Εθνών (Κ.Τ.Ε), διατύπωσε το

1937 στη Γενεύη της Ελβετίας τον ορισμό του τουρίστα. Ο τουρισμός σαν σύγχρονο οικονομικό και κοινωνικό φαινόμενο έχει προσλάβει πλέον μαζικό και ομαδικό χαράκτηρα, γεγονός που τον κάνει να διαφοροποιείται ουσιαστικά από τις όποιες παλαιότερες μορφές του. Επιβεβαίωση σ’ αυτό είναι ότι περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο διεθνείς τουρίστες ταξιδεύουν στον κόσμο κάθε χρόνο. Τούτο από μόνο του δίνει ένα χειροπιαστό - μετρήσιμο δεδομένο ότι ο τουρισμός έχει αναχθεί σε μια ισχυρή και μεταμορφωτική δύναμη που κάνει πραγματικά την ... διαφορά στις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων!
Η ανάπτυξή του έχει συντελεστεί με τις κορυφαίες μεταβολές που έλαβαν χώρα μετά το πέρας του οδυνηρού για την ανθρωπότητα Β’ παγκοσμίου πολέμου (

1939 - 45), σε θεσμικό και τεχνολογικό επίπεδο. Εξειδικεύοντας, η εξέλιξη των μεταφορικών μέσων (ως παράδειγμα δείτε πηγή 3 με την κυκλοφορία του Boeing 787 Dreamliner Family) και η «λαικοποίησή» τους δημιούργησαν τα τρία βασικά στοιχεία του σύγχρονου τουρισμού:
α) την μαζικότητα, β) την ομαδικότητα και γ) την υπερεθνικότητα.

Το πόσο σπουδαίο ρόλο διαδραματίζει ο τουρισμός στην εκπαίδευση, στις κοινωνικές σχέσεις των λαών και στην προαγωγή της πολυπόθητης διεθνούς ειρήνης αποτυπώνεται όπως προαναφέρθηκε μέσα από τα καιρούς ψηφίσματα της γενικής συνέλευσης του Ο.Η.Ε. Όπως π.χ το έτος 1967 που είχε κηρυχθεί ως «Διεθνές Έτος Τουρισμού». Επίσης σύμφωνα με τη δημοσίευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών (UNWTO) με τίτλο «Τourism highlights», η ΕΕ είναι ένας από τους κυριότερους τουριστικούς προορισμούς, με πέντε από τα κράτη μέλη της μεταξύ των 10 δημοφιλέστερων προορισμών στον κόσμο το 2014.

Aκόμα με απόφασή του το Ευρωπαικό Κοινοβούλιο είχε χαρακτηρίσει το έτος 1990 σαν «Ευρωπαΐκό Έτος Τουρισμού (βλέπετε πηγή 4).

Ο τουρισμός με την δυναμική που τον διακρίνει έχει κατά βάση καταστήσει στις μέρες μας ανενεργό, ακόμα και τον ορισμό του τουρίστα, που διατυπώθηκε το

1963 στη Ρώμη από τον Ο.Η.Ε με τις εισηγήσεις που έγιναν τότε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (Π.Ο.Τ) (United Nations World Tourism Organisation, NWTO). Το «παρωχημένο» του ορισμού του τουρίστα, διαφάνηκε ήδη από το 1980 όταν επιχειρήθηκε ανεπιτυχώς από τον Π.Ο.Τ στις Φιλλιπίνες η διατύπωση ενός κοινά αποδεκτού ορισμού του (εσωτερικού) τουρίστα.

Αιτιολόγηση στο προηγούμενο ... «μπέρδεμα» αποτελεί το γεγονός ύπαρξης μιας μεγάλης θεματολογίας με τις διάφορες - επιμέρους μορφές τουρισμού, που τυγχάνουν (;) ιδιαίτερης μεταχείρισης καθεμιά από αυτές.

Aναφέρονται ενδεικτικά μερικές από τις κυριότερες εναλλακτικές μορφές τουρισμού: μορφωτικός - ιστορικός, εκθέσεων - συνεδριακός - κινήτρων, οικολογικός, χρονομεριστικός (time-sharing), θρησκευτικός, κρουαζιέρας, κ.α
Προς αποσαφήνιση των προλεχθέντων, το παραγωγικό μέρος του τουρισμού αποτελείτο από τα τέσσερα συνθετικά στοιχεία του τουριστικού προιόντος ή «πακέτου», που ήταν :

1)τοποθεσία ή τόπος προορισμού,

2)διακίνηση ή ταξίδι,

3)διαμονή και

4)διατροφή

Σήμερα πια η ψυχαγωγία (animation), αποτελεί το πέμπτο συνθετικό στοιχείο στο όλο τουριστικό «πακέτο».

Ο τουρισμός έχει το δυναμισμό να συμβάλει στην ανάπτυξη της απασχόλησης και της οικονομίας, καθώς και στην ανάπτυξη των αγροτικών, περιφερειακών ή λιγότερο ανεπτυγμένων περιοχών.

ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

Όταν ο Έλληνας φιλόσοφος Ηράκλειτος διακήρυττε, τον έκτο προ Χριστού αιώνα, τη σκέψη ότι: όλα μεταβάλλονται, τίποτε δε μένει σταθερό & ακίνητο,

(«τα πάντα ρει,　δις εις τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαίης,　αεί γίγνεσθαι και μεταβάλλεσθαι και μηδέποτε το αυτό μένειν") είχε έγκαιρα αντιληφθεί πως αυτή την διαρκή κίνηση και αλλαγή την υπηρετούν ευεργετικές αντιθέσεις.

Άρα σ’ αυτό πνεύμα η αέναη εξέλιξη και μεταμόρφωση των εκάστοτε υπαρκτών δεδομένων και στον χώρο του τουρισμού, σηματοδοτεί υποχρεωτικά για πολλές Κυβερνήσεις, Περιφέρειες, Δήμους τον επαναπροσδιορισμό της τουριστικής τους πολιτικής, εφόσον επιθυμούν να θέσουν τροχοπέδη στα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εθνικές & τοπικές οικονομίες τους.

Οι φορείς άσκησης πολιτικής εξουσίας σε εθνικό και/ή τοπικό επίπεδο έχουν την υποχρέωση να προβούν στην «υιοθέτηση» όσων εκ των εναλλακτικών μορφών τουρισμού ταιριάζουν τόσο στον αΰλο πλούτο, στα ιστορικά μνημεία & χώρους τέχνης, όσο και στα γεωγραφικα τοπία παγκόσμιας έλξης της περιοχή τους.

Το τρίπτυχο των: «θάλασσα, παραλία, ήλιος», ή αναλογικά σε ελεύθερη απόδοση με αγγλικούς όρους:

“sea, sun & sand ή ακόμα sex” ανταγωνίζονται τον πραγματικό τουρισμό, που είναι ο ... πολιτισμικός τουρισμός. Το παράδοξο αυτό σχήμα συμβαίνει ήδη στην Ελλάδα όπου δηλαδή το υφιστάμενο business model έχει φτάσει στη φάση ζωής «παρακμή». Δηλαδή αυξάνονται ή όχι οι πωλήσεις (μετουσιώμενες σε νούμερα αφίξεων) και μειώνονται ο κύκλος εργασιών (τζίρος) και τα κέρδη.
Με ακόμα πιο απλά λόγια έχουμε εκποιήσει την πολιτισμική μας κληρονομιά!!

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ανάπτυξη στην τουριστική οικονομία επιτυγχάνεται όταν αυτή είναι μεσοχρόνια (τέσσερα έως εννέα έτη) ή μακροχρόνια (πέρα από δέκα έτη) μιας και η επίτευξή της εξαρτάται από την αύξηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της.

Βέβαια κάτω από προΰποθέσεις είναι δυνατό να επιτευχθούν βελτιώσεις σε μια τουριστική οικονομία σε βραχυχρόνιο διάστημα (ένα έως τρία έτη) σε ότι αφορά στην ποσότητα του τουριστικού αγαθού που παράγεται και την ικανοποίηση των τουριστικών αναγκών ή επιθυμιών των ντόπιων και ξένων τουριστών, δίχως όμως να μεταβληθούν οι ποσότητες των παραγωγικών συντελεστών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία (εργασία, έδαφος, κεφάλαιο, επιχειρηματικότητα).

Σας θυμίζει κάτι αυτό;

Mα φυσικά τους/τις υπουργούς Τουρισμού της Ελλάδας των τελευταίων ετών που «τρέχουν» «πάνω - κάτω» για γρήγορες είσροες «σκληρού τουριστικού συναλλάγματος» στην απέλπιδα προσπάθειά τους να συμβάλλουν στην ισοσκελίση των διαρκώς ελλειματικών προΰπολογισμών της χώρας μας.

Οι οποιεσδήποτε ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ προς αυτή την κατεύθυνση, ουδεμία σχέση έχουν με την ... ΑΝΑΠΤΥΞΗ της τουριστικής οικονομίας, παρά μόνο με την ΑΥΞΗΣΗ της αποδοτικότητας των παραγωγικών συντελεστών και κατ’ επέκταση της αποδοτικότητας της τουριστικής οικονομίας.

Μια γοργά αναπτυσσόμενη τουριστική οικονομία διακρίνεται, φαίνεται, ξεχωρίζει από το ότι δύναται να ικανοποιεί καλύτερα τις διαρκώς αυξανόμενες τουριστικές ανάγκες ή επιθυμίες των ανθρώπων. Διακρίνεται, φαίνεται, ξεχωρίζει στο ότι μπορεί να διαθέσει περισσότερους πόρους για τη επίλυση διαφόρων προβλημάτων που άπτονται με τον τουρισμό κι όχι μόνο, η ύπαρξη των οποίων έτσι κι αλλιώς δρα ανασταλτικά σε μια οικονομία πόσο μάλλον στην «χειμαζόμενη» ελληνική οικονομία των τελευταίων εννέα ετών.

Αναφέρονται ενδεικτικά το οικολογικό, το χαμηλό/μεσαίο επίπεδο επαγγελματικής κατάρτισης των όσων «καταπιάνονται» με τον τουρισμό, η ανεπάρκεια υποδομής και ανωδομής, όπως είναι για παράδειγμα διεθνή αερόδρομια, λμενικές εγκαστάσεις, μαρίνες, περιφερειακά νοσοκομεία, οργανωμένη τουριστική αστυνόμευση, αποχετευτικά έργα, ύδρευση, έγχωρια παραγόμενες διατροφικές ύλες (κρέας, γάλα, κ.λπ)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΑ

Η τουριστική ροή των πεπραγμένων της Ελλάδας και μαζί μ’ αυτή του πανδαμάτορα χρόνου «κυλά» για την χώρα με το ρυθμό της «σταγόνας», κάθε φορά που καθυστερεί η μνημονιακή δόση ή υποδόση. Κάθε φορά που «ανεβαίνει - κατεβαίνει» ο φόρος προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α) στην εστίαση. Κάθε φορά που «αυξάνεται» το ξενοδοχειακό τέλος διανυκτέρευσης. Κάθε φορά που μισθώνονται ή υπομισθώνονται παράτυπα διαμερίσματα ή μονοκατοικίες σε τουρίστες.

Όλο αυτό το σκηνικό μετουσιώνεται σε περαιτέρω μείωση της κερδοφορίας της τουριστικής οικονομίας.

Η κατασπατάληση κι άλλου χρόνου σε ατέρμονες συζητήσεις δίχως την υιοθέτηση στρατηγικής που θα κάνει την ασαφή ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ αποσαφηνισμένη ΕΠΙΔΙΩΞΗ, και το γενικό ΣΚΟΠΟ συγκεκριμένο, μετρήσιμο, συγκρίσιμο ΣΤΟΧΟ καθώς και η μη ορθολογική συνεργασία των συναρμόδιων αρχών και παραγόντων (π.χ Υπουργεία

Τουρισμού, Ναυτιλίας, Μεταφορών, Υγείας, Πολιτισμού, Παιδείας, Προστασίας Πολίτη, Περιφέρειες, Δήμοι, Επιμελητήρια κ.λπ), θέτει το παρακάτω δίλημμα:
Να επιδιώκουμε εφαρμογή του ρητού: «

H κατανάλωση φέρνει το κέρδος» ;
Δηλαδή να πανηγυρίζουμε όπου σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), οι συνολικές αφίξεις τουριστών έφτασαν περί τα 25 εκατομμύρια το 2016, έναντι 23,6 εκατομμύρια το 2015 (αύξηση 6%);

Mήπως αντ’ αυτού τα νούμερα αφίξεων ας μικρύνουν, αλλά η ταμειακή και συμβολική αξία ν’ αυξηθεί κατακόρυφα και μαζί με αυτή την ανύψωση της αντιληφθείσας αξίας της τουριστικής Ελλάδας να υπάρξει μετάθεση της καμπύλης ζωής του τουριστικού προΐόντος «Ελλάδα» από την φάση παρακμής σε εκείνη της ανάπτυξης της πραγματικής, όχι των αριθμών, μεταφορικά και στην κυριολεξία ;

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ

Άρα ο επαναπροσδιορισμός της τουριστικής πολιτικής οφείλει να ’ναι το ζητούμενο στην Ελλάδα. Φυσικά και η Κεφαλονιά θα μπορούσε να επανεξετάσει κάποια θέματα με γνώμονα ότι «ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο».

Οφείλει από την μια μεριά να διαθέτει το γνώρισμα της ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ το οποίο να επιτρέπει την βραχυπρόθεσμη διαφοροποίηση γνώμης (π.χ αυστηρή επιλογή για συμμετοχή ή μη σε στοχευμένες κλαδικές εκθέσεις, σύμπραξη με αεροπορικές εταιρείες, συνεργασία με καταξιωμένους Τ

our Operators & πράκτορες, κ.λπ) κι από την άλλη να διαθέτει το γνώρισμα της ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ το οποίο επιτρέπει τη γρήγορη και αποτελεσματική προσαρμογή της ατομικής και συλλογικής δράσης στις ιδιαιτερότητες του καθημερινού γίγνεσθαι. (π.χ διαρκή σύνδεση νήσου με ηπειρωτική Ελλάδα συμπράτοντας με ακτοπλοΐκές εταιρείες, γοργή και αυτόνομη αντιμετώπιση ακραίων καιρικών & φυσικών φαινομένων, κ.α).
Η Κεφαλονιά είναι από το Θεό ποικιλότροπα «προικισμένη» τόσο στο έμψυχο δυναμικό της όσο και στις φυσικές καλλονές που διαθέτει.

Μπορεί -ακόμα- να «επιχειρεί» με κάλλιστο τρόπο «καθοδηγούμενη» από το «ένστικτο» των δραστήριων και γεμάτων οξυδέρκεια ανθρώπων της.

Πλην όμως για πόσο διάστημα ακόμα;

Oφείλει να εστιάσει στην ιστορική και γεωγραφική κληρονομιά της μα και στη άυλη κληρονομιά της.

Χρειαζόμαστε ... χθες «πολιτισμικά» εξειδικευμένα στελέχη, τουλάχιστον για να δύνανται να διαπραγματεύονται με κάθε υπουργό, τραπεζίτη, εφοπλιστή, κ.λπ προς χάραξη στρατηγικών που θα αναδεικνύουν το μέρος που επάξια της αναλογεί στην σπουδαιότητα του τουριστικού φαινομένου της Ελλάδας. & του κόσμου ολάκερου σ’ έναν τόσο έντονα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.-

Πηγές:

1. http://www.aftodioikisi.gr/paideia/panellinios-diagonismos-2017-diethnes-etos-viosimis-touristikis-anaptixis/

2. http://www.pamth.gov.gr/index.php/2012-10-02-10-53-25/2012-10-03-05-41-26/101448-2017

3. http://www.boeing.com/commercial/787/

4. http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Tourism_statistics/el