ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΡΕΝΑΤΟ ΛΕΚΚΑ στο Pontiki.gr 

«Η σημερινή κρίση, όχι μόνο δεν δοκιμάζει τις αντοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά αντίθετα φαίνεται να τις ισχυροποιεί. Αυτό το «συμμετρικό σοκ» αντιμετωπίζεται με σύσφιξη των δεσμών αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών-μελών», αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει μέσα από τη συνέντευξή του στο topontiki.gr ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας στο ΕΚΠΑ και πρώην υπουργός Ναπολέων Μαραβέγιας.

Όσον αφορά τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει το «Ταμείο Ανάκαμψης» με τις δυστοκίες που έχουν υπάρξει ο κ. Μαραβέγιας υπογραμμίζει πως «έχει εμπλακεί στις 'διαφορές' αντιλήψεων για τη δημοκρατική διακυβέρνηση που έχουν οι χώρες του Βίσεγκραντ και ιδιαίτερα η Πολωνία και η Ουγγαρία», ωστόσο ο καθηγητής Ευρωπαϊκής πολιτικής τονίζει ότι «οι συμβιβασμοί στην ΕΕ είναι ο 'χρυσός κανόνας' και μπροστά στην ανάγκη της χρηματοδότησης  των χωρών αυτών θα υπάρξουν αμοιβαίες υποχωρήσεις».

Για τη συζήτηση που έχει ξεκινήσει αναφορικά με τις δυνατότητες της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αλλά και του Ύπατου εκπροσώπου Ζοζέπ Μπορέλ ο καθηγητής επισημαίνει: «Ο κ. Μπορέλ δεν εκπροσωπεί τη χώρα του, αλλά 27 χώρες με διαφορετικές απόψεις, σε σύγκριση με τον κ. Λαβρόφ που εκπροσωπεί μόνο τη Ρωσία, ενώ η κα Φον ντερ Λάιεν έχει διορισθεί στη θέση της Προέδρου της Επιτροπής ως αποτέλεσμα του συμβιβασμού μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας. Η πραγματικότητα  αυτή οφείλεται στο έλλειμμα της Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και θα συνεχίζεται μέχρι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είστε από τους ακαδημαϊκούς που βλέπετε με αισιοδοξία το μέλλον της Ευρώπης. Πώς μπορεί η πανδημία να μας ενώσει; Τα μεγάλα προβλήματα τα αφήνουμε πίσω μας; 

Όπως έχω υποστηρίξει δημόσια πολλές φορές, η Πανδημία μπορεί να συμβάλει στην οικονομική ενοποίηση της Ε.Ε. γιατί αυτή η υγειονομική κρίση πλήττει όλες ανεξαιρέτως τις χώρες-μέλη. Πρόκειται για ένα «συμμετρικό σοκ». Αντίθετα οικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας ήταν ένα «ασύμμετρο σοκ» γιατί έπληξε τις πιο αδύναμες οικονομικά χώρες πολύ περισσότερο  από ότι τις οικονομικά ισχυρές και συνεπώς προκάλεσε μεγάλα προβλήματα στην ανθεκτικότητα της ΕΕ και κυρίως της Ευρωζώνης. Αντίθετα, η σημερινή κρίση, όχι μόνο δεν δοκιμάζει τις αντοχές της ΕΕ, αλλά αντίθετα φαίνεται να τις ισχυροποιεί. Αυτό το «συμμετρικό σοκ» αντιμετωπίζεται με σύσφιξη των δεσμών αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών-μελών.
Προφανώς, η πανδημία έχει μεγαλύτερες καταστροφικές συνέπειες στον ευρωπαϊκό νότο λόγω της σημασίας που έχει στις χώρες αυτές ο τουρισμός και η εστίαση καθώς και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Όμως, η συνειδητοποίηση, ότι ο «εχθρός» είναι κοινός και ότι δεν υπάρχει «πολιτικό έλλειμμα  υπευθυνότητας» στις κυβερνήσεις των χωρών του ευρωπαϊκού νότου για το μέγεθος της οικονομικής καταστροφής τους, οδήγησε τις πλουσιότερες χώρες του Βορρά της ΕΕ, με πρώτη τη Γερμανία, να συμφωνήσουν με τη γαλλική πρόταση για μια γενναία χρηματοδότηση των χωρών αυτών, με το Ταμείο Ανάκαμψης,  γνωρίζοντας ότι η ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Νότου θα ωφελήσει έμμεσα τον Ευρωπαϊκό Βορρά. Πρόκειται για μια «ιδιοτελή αλληλεγγύη», που οδηγεί όμως σε μεγαλύτερη οικονομική ενοποίηση. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα, όμως είναι βέβαιο ότι η Πανδημία συμβάλει στην ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ολοκλήρωσης.

Έγινε - και δικαίως - μεγάλη συζήτηση για το «Ταμείο Ανάκαμψης», ωστόσο ακόμα και εκεί εντοπίζονται προβλήματα, δυστοκίες αλλά και αγκάθια. Βλέπετε να έχουμε αίσιο τέλος ή θα οδηγηθούμε σε ένα νέο μπρα - ντε - φερ που θα πρωταγωνιστούν οι χώρες του Βίσεγκραντ με τον βορρά; 

Η επίδειξη αλληλεγγύης από την ΕΕ με το «Ταμείο Ανάκαμψης» που προαναφέρθηκε, δυστυχώς έχει εμπλακεί στις «διαφορές» αντιλήψεων για τη δημοκρατική διακυβέρνηση που έχουν οι χώρες του Βίσεγκραντ και ιδιαίτερα η Πολωνία και η Ουγγαρία. Η προσωρινή διευθέτηση του θέματος δεν έχει δώσει οριστική λύση στο ζήτημα της «αιρεσιμότητας» των χρηματοδοτήσεων, δηλ. της εξάρτησης τους από την τήρηση των βασικών κανόνων του Κράτους Δικαίου στις χώρες αυτές. Η μακρά διακυβέρνηση των πρώην ανατολικών χωρών από αυταρχικά καθεστώτα έχει αφήσει σοβαρό αποτύπωμα στη σημερινή κατάσταση, πράγμα που δεν δέχονται οι χώρες του  Βορρά, οι οποίες διακρίνονται από δημοκρατική ευαισθησία. Ωστόσο, οι συμβιβασμοί στην ΕΕ είναι ο «χρυσός κανόνας» και μπροστά στην ανάγκη της χρηματοδότησης  των χωρών αυτών θα υπάρξουν αμοιβαίες υποχωρήσεις.

Είναι το «Ταμείο Ανάκαμψης» ένα βήμα προς την Ευρωπαϊκή δημοσιονομική ενοποίηση; Στην Ελλάδα μπορούμε να χτίσουμε μία άλλου τύπου οικονομική πολιτική για το μέλλον; Ο τουρισμός είναι «επικίνδυνος» για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας; Έχει ανοίξει μία μεγάλη συζήτηση για το νέο παραγωγικό μοντέλο της χώρας...

Ο τρόπος χρηματοδότησης του «Ταμείου Ανάκαμψης» με δανεισμό και ο τρόπος αποπληρωμής του δανείου που το χρηματοδοτεί,  προσιδιάζουν με κάποιας μορφής ευρωπαϊκή δημοσιονομική ενοποίηση. Πρόκειται για δανεισμό «από κοινού», δηλαδή δανεισμό κατευθείαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως οικονομική οντότητα και όχι από τα κράτη-μέλη, όπως γινόταν μέχρι τώρα. Ο τρόπος αυτός δανεισμού ισοδυναμεί με έκδοση ευρωομολόγων από την ΕΕ, πράγμα που μέχρι σήμερα απέκλειε η Γερμανία και οι βόρρειοι σύμμαχοί της. Επιπλέον ο τρόπος αποπληρωμής με πανευρωπαϊκούς φόρους που θα συλλέγονται απευθείας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και όχι  από τα κράτη-μέλη, δημιουργεί ένα σημαντικό προηγούμενο για άσκηση κοινής δημοσιονομικής πολιτικής από την ΕΕ , αντί για συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών των χωρών-μελών, όπως γίνεται σήμερα. Οι δυνατότητες , που προσφέρει στις χώρες-μέλη, η πρόοδος της ΕΕ στο ζήτημα της δημοσιονομικής ενοποίησης, αφήνει περιθώρια στα λιγότερο οικονομικά ισχυρά κράτη-μέλη να ασκήσουν μια περισσότερο ισορροπημένη οικονομική πολιτική, χωρίς την «συνεχή αγωνία» για την εξισορρόπηση του Προϋπολογισμού τους και μάλιστα για δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων, όπως συμβαίνει στη χώρα μας. Όσο αφορά στη μεγαλύτερη ύφεση στην Ελλάδα σε σχέση με τις βορειότερες χώρες , λόγω της πανδημίας, αυτή οφείλεται κυρίως στην τεράστια σημασία που έχει για την οικονομία μας ο τουρισμός. Όπως ξέρουμε μαζί με τις συνδεδεμένες με τον τουρισμό δραστηριότητες, συμβάλει έως και κατά 20% στο ΑΕΠ της χώρας. Ιδίως μάλιστα στα περισσότερα νησιά μας, το ποσοστό αυτό μπορεί να φθάνει και στο 80%  του νησιωτικού ΑΕΠ. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο τουρισμός είναι «επικίνδυνος» για το μέλλον της χώρας, αν μαζί με την ανάπτυξη του τουρισμού υψηλών προδιαγραφών, αναπτυχθούν ταυτόχρονα και άλλοι παραγωγικοί τομείς και κλάδοι. Ο περισσότερο συνδεδεμένος, και τροφοδοτούμενος μάλιστα από τον τουρισμό,  τομέας δραστηριότητας είναι ο αγροδιατροφικός τομέας.  Αρκεί να σκεφτεί κανείς πόσο θα κέρδιζαν τα νησιά μας, αν μπορούσαν να αναπτύξουν τον αγροδιατροφικό τους τομέα και ταυτόχρονα να εξασφαλίζουν διατροφή υψηλής ποιότητας στους τουρίστες υψηλής ποιότητας. Έτσι, ο τουρισμός δεν θα αποτελεί «μονοκαλλιέργεια» στα ελληνικά νησιά και μια προσωρινή «κάμψη», όπως είναι η σημερινή, δεν θα οδηγεί σε τόσο μεγάλη καταστροφή.Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να οδηγήσει και σε μια ευρύτερη αναδιοργάνωση του ελληνικού παραγωγικού μοντέλου που δεν θα στηρίζεται τόσο πολύ στις τουριστικές και συναφείς υπηρεσίες, αλλά και στην παραγωγή προϊόντων.  Εξάλλου όλες οι σχετικές εκθέσεις για την ανάπτυξη της χώρας εκτιμούν ότι ο αγροδιατροφικός και ο ενεργειακός, καθώς και η θαλάσσια οικονομία παρουσιάζουν για την Ελλάδα τα σημαντικότερα συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Ο Μπορέλ γύρισε από τη Ρωσία ταπεινωμένος, γίνεται επίσης και μία μεγάλη κριτική (ακόμα και εντός Γερμανίας) για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Μήπως δεν εκπροσωπούμαστε από τα πιο κατάλληλα πρόσωπα; Έχετε δει σημάδια κόπωσης αλλά και πολιτικής ολιγωρίας; 

Η στάση του κ. Μπορέλ στη Μόσχα, καθώς και η απόδοση της ευθύνης για τις δυσκολίες  της προμήθειας  εμβολίων  στην κα Φον ντερ Λάιεν άνοιξε το ζήτημα της ηγεσίας της ΕΕ. Συχνά θεωρούμε ότι οι προσωπικότητες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των ευρωπαϊκών θεσμών δεν επιλέγονται να  έχουν μεγάλο πολιτικό εκτόπισμα, για να μην επισκιάζουν τους πολιτικούς ηγέτες των χωρών-μελών της ΕΕ. Προφανώς υπάρχουν σπέρματα αλήθειας σ’ αυτή τη θεώρηση. Όμως δεν είναι μόνο ζήτημα πολιτικού βάρους των προσωπικοτήτων που βρίσκονται επικεφαλής των θεσμών της ΕΕ. Είναι και ζήτημα διαδικασιών ανάδειξής σ’ αυτές τις θέσεις, αλλά και πολιτικής νομιμοποίησης, από την οποία και οι ίδιοι αισθάνονται ότι υστερούν. Έτσι, πχ ο κ. Μπορέλ δεν εκπροσωπεί τη χώρα του, αλλά 27 χώρες με διαφορετικές απόψεις, σε σύγκριση με τον κ. Λαβρόφ που εκπροσωπεί μόνο τη Ρωσία, ενώ η κα Φον ντερ Λάιεν έχει διορισθεί στη θέση της Προέδρου της Επιτροπής ως αποτέλεσμα του συμβιβασμού μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας. Η πραγματικότητα  αυτή οφείλεται στο έλλειμμα της Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και θα συνεχίζεται μέχρι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αποκτήσει ανάλογες εξουσίες με τα Εθνικά Κοινοβούλια σε ένα απροσδιόριστο μέλλον, όταν και αν η ΕΕ εξελιχθεί σε ομοσπονδία.

Στα ελληνοτουρκικά η αλήθεια είναι ότι για τον Μπάιντεν κρατάμε μεγάλο καλάθι. Στην οικονομία τι να περιμένουμε; Μπορούμε να δούμε επενδύσεις στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ;

Όπως ξέρετε η εξασφάλιση φιλικών σχέσεων σε πολιτικό επίπεδο της ελληνικής κυβέρνησης με τις ΗΠΑ  του  Προέδρου Μπάϊντεν δεν εξασφαλίζει αυτόματα και την εισροή κεφαλαίων για επενδύσεις. Στις δημοκρατικές φιλελεύθερες χώρες η πολιτική εξουσία ελάχιστα επηρεάζει τις επιχειρηματικές αποφάσεις. Οι αποφάσεις για αμερικανικές επενδύσεις στη χώρα μας συναρτώνται με τις προοπτικές  της ελληνικής οικονομίας. Όσο περισσότερο η ελληνική οικονομία γίνεται ελκυστική, επειδή μεταρρυθμίζεται και προσφέρει επιχειρηματικές ευκαιρίες, τόσο περισσότερο πρέπει να περιμένουμε επενδύσεις από τις ΗΠΑ. Είναι γεγονός όμως ότι καθώς η ελληνική οικονομία θα ανακάμπτει  από την ύφεση του 2020, φαίνεται ότι θα υπάρξουν δυνατότητες  για επενδύσεις στην Ελλάδα από αμερικανικές επιχειρήσεις κυρίως στους τομείς της ενέργειας και της υψηλής τεχνολογίας.

Πηγή: Pontiki.gr