Ξεσηκώνονται ορισμένοι πολίτες και μη ευνοούμενοι, ζητώντας να αλλάξει ο……«Κακοκράτης» στο νησί μας και υπερβολικά έως δραματοποιημένα να μας επισημαίνουν την υποβάθμιση στην ποιότητα ζωής και την αρνητική εικόνα που παρουσιάζεται σε κάθε ζήτημα αντιμετώπισης της καθημερινότητας σε όλες τις κοινότητες. Να παρουσιάζεται μια άκρως απογοητευτική εικόνα σε όλα τα πεδία και να μη διαφαίνεται καμία προοπτική για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων και να εκμηδενίζεται η όποια ελπίδα για ανάπτυξη.

Παράλληλα, ως επιχείρημα για τη διάσπαση του Δήμου Κεφαλλονιάς τονίζονται και τα ζητήματα ανομοιογένειας λόγω των διαφορετικών οικονομικών δραστηριοτήτων αλλά και της μορφολογίας. Όπου η Κεφαλονιά είναι γεωγραφικά δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με τους υπόλοιπους δήμους;;…της χώρας. Και δημιουργήθηκαν ζητήματα αποτελεσματικής διοίκησης αυτών αλλά και πρόσβασης όλων των δημοτών στις Δημοτικές Αρχές, καθότι αυτοί συχνά θα έπρεπε να καλύψουν μεγάλες αποστάσεις μέσα από οδικό δίκτυο, όχι της καλύτερης ποιότητας για να λύσουν μερικά από τα πιο βασικά τους καθημερινά προβλήματα.

Μετά από τρία χρόνια εφαρμογής του “Καλλικράτη”, η κυβέρνηση επιθυμεί να προχωρήσει στην βελτίωση του με ένα από τα προς αναθεώρηση θέματα την διάσπαση του Δήμου Κεφαλλονιάς.  Ενώ για την ορθή οργάνωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης επιβάλλεται η διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες, η χρήση  των τοπικών κατά περίπτωση τεχνοκρατών και κυρίως  επιστημονική μελέτη του Ι.Τ.Α ως καθ’ύλην αρμόδια υπηρεσία, και όχι απλά και μόνο με μια απλή απόφαση του Δ.Σ του Δήμου,  ο υπουργικός σχεδιασμός δεν μπορεί παρά να έχει κάποια πολιτικά κίνητρα. Οι διαδικασίες διάσπασης του Δήμου, υπό την πίεση συγκεκριμένων πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων, έχουν δρομολογηθεί αλλά κανένας δεν ξέρει, ούτε πόσοι δήμοι θα προκύψουν, ούτε ποιά γεωγραφικά όρια θα έχει ο καθένας… Το ότι η ιστορία ξεκίνησε με τον Δήμο Λέσβου με διπλάσιο πληθυσμό από Κεφαλλονιά  και  έκταση 2,3 φορές μεγαλύτερη (λογικά λόγω της ιδιόμορφης γεωγραφίας του νησιού, εξαρχής με τον Καλλικράτη, έπρεπε να κατηγοριοποιηθεί με Κρήτη- Ευβοια), που στη συνέχεια «τσίμπησαν» και οι άλλοι νησιωτικοί Δήμοι (Ρόδος, Κέρκυρα, Σάμος κ.α)…… ίσως και κάποιοι ηπειρωτικοί Δήμοι και έπεται συνέχεια….γιατί «άμα δώσεις ψίχουλα, μετά ζητάνε καρβέλια».

Το πιθανότερο είναι ότι κάποιοι μανδαρίνοι του υπουργείου Εσωτερικών, θα σχεδιάσουν επί χάρτου (όπως και άλλες φορές έχει συμβεί) 2, 3 ή και 4 δήμους, με αποτέλεσμα να προκύψουν εκτρώματα. Το θέμα πάντως έχει μπει στην τελική του ευθεία, (εκτός και αν έχει προκύψει κάτι νεώτερο μέχρι τώρα που γράφεται το παρόν) και εκ των πραγμάτων οι πολιτικοί και αυτοδιοικητικοί παράγοντες του τόπου, καλούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους και, να αποτρέψουν τα χειρότερα.

Τα ζητήματα που προκύπτουν βασικά είναι δύο (2) και συγκεκριμένα:

1. 1.     Αν πρέπει να διασπαστεί ο Δήμος και αν υπάρξουν οφέλη από μια τέτοια κίνηση.

            2.   Αν τελικά διασπαστεί, τότε:

α) ποιοί θα είναι οι νέοι δήμοι…

β) με ποιά κριτήρια…

γ) πώς θα διαχωριστούν τα χρέη του δήμου…

γ) πώς θα διαχωριστεί το προσωπικό του δήμου,  κ.λπ. και

δ) πώς θα λειτουργήσουν οι νέες υπηρεσίες, προς ορθή εξυπηρέτηση του πολίτη, όταν ήδη έχει αποχωρήσει λόγω σύνταξης και μνημονίου το 30% και πλέον του αρχικού προσωπικού του ενιαίου Δήμου.

                    Τα ζήτηματα μάλιστα αυτά είναι ουσιώδες αφού....κανένας δεν ξέρει τίποτα! Ακόμα και οι υποστηρικτές της άποψης και τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα ότι ο ένας Δήμος πρέπει να διασπαστεί, έχουν χωρίς βάσιμα επιχειρήματα ο καθένας το δικό του χωροταξικό σχέδιο!Και για τους δικούς τους προσωπικούς λόγους και σε κάποιες περιπτώσεις με προσχηματική επίκληση του δημοσίου συμφέροντος. Και για τα δύο ζητήματα, οι πάντες καλούνται να πάρουν ξεκάθαρες θέσεις για να κριθούν άλλωστε και στη συνέχεια… Γιατί στα λόγια όλα είναι εύκολα για τον καθένα στη πράξη όμως τι γίνεται….

Οι δήμοι που θα δημιουργηθούν θα έχουν διαχειριστική επάρκεια; Σε ποια αναλογία θα αναλάβουν τα χρέη του ενιαίου Δήμου; Τα έργα που εκτελούνται ή όσα εκτελούνται από το Δήμο Kεφαλλονιάς πως θα αποπληρωθούν; ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΟΤΕΡΟ ΝΑ ΕΝΩΣΕΙΣ, ΠΑΡΑ ΝΑ ΧΩΡΙΣΕΙΣ. Κι αν ήταν δύσκολο να ενωθεί όλο το νησί σε ένα Δήμο, σίγουρα είναι δυσκολότερο να χωριστεί σε μικρότερους δήμους.

            Ας μην μας «χρυσώσουν το χάπι» των επιπλέον δήμων. Γιατί περισσότεροι δήμοι στη Κεφαλλονιά  χωρίς σωστό νομοθετικό πλαίσιο θα είναι τραγωδία, τα προβλήματα θα είναι τεράστια. Και όλοι όσοι αγωνίζονται για τις αλλαγές, ας έχουν στο μυαλό τους την επόμενη μέρα των αλλαγών του Καλλικράτη. Καθώς κάτι τέτοιο δεν βοηθάει στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, ούτε και στην εξυπηρέτηση του πολίτη. Αυτό το σκέφτονται και επεξεργάζονται μόνο όσοι κοιτάζουν πίσω από αυτό, τις καρέκλες και τις θέσεις και βλέπουν τους πολίτες ως κουκιά ψηφοφορίας!   Μπορεί κάποιοι αυτό να θέλουν….. από εγωισμό και καρεκλολαγνεία!

Μπορεί ένας νέος δήμος να είναι οικονομικά βιώσιμος και λειτουργικός;… Όχι! Πόσο μάλλον, με δεδομένη αφενός μεν τη γενικότερη οικονομική κατάσταση της χώρας και των πολιτών και αφετέρου δε την ολοένα και μεγαλύτερη περικοπή πόρων της Αυτοδιοίκησης από την κυβέρνηση….. Ποιος θα κληθεί να πληρώσει το λειτουργικό κόστος ενός νέου δήμου; Οι πολίτες του νέου δήμου!..... Ποιος θα πληρώσει τα χρέη και τις οφειλές των παλιών δήμων; Οι πολίτες του νέου δήμου!... και πάλι! Θέλουν κάποιοι να ξεζουμίσουν οικονομικά τους πολίτες του νέου δήμου, απλά και μόνο για εγωισμούς και άκρατους τοπικισμούς; Θέλουν να ξετινάξουν οικονομικά και να εξαθλιώσουν τους πολίτες του νέου δήμου; Οι πολίτες, όμως, θα τους αφήσουν να τους ρημάξουν; Οι πολίτες του νέου δήμου, θα δεχθούν να πληρώσουν τα φέσια του, που σήμερα πληρώνουν οι πολίτες όλης της Κεφαλονιάς;

 Η μετάβαση στο ένα Καλλικράτειο Δήμο της Κεφαλλονιάς και η επιτυχία τους ενός (1) Δήμου, εν όψει μάλιστα της μεταβίβασης πλήθους νέων αρμοδιοτήτων, προϋπόθετε οπωσδήποτε έναν τουλάχιστον όρο: Την παροχή προς τον νέο Δήμο (και συγχωρέστε με αν κάνω λάθος) τουλάχιστον του 80% των πόρων που χορηγούνται κεντρικώς στο σύνολο των συνενωμένων δήμων! Αναφέρομαι στο 80% και όχι στο 100%, αφού αφαιρώ την εξοικονόμηση δαπανών, κυρίως στα έξοδα λειτουργίας, τα οποία επέφερε η συνένωση!  Δυστυχώς, η εφαρμογή του Καλλικράτη συνέπεσε με την μεγαλύτερη οικονομική κρίση που αντιμετώπισε μεταπολεμικά η χώρα μας. Τούτο είχε ως αποτέλεσμα, το έτος 2013, οι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι του Δήμου, να είναι κατά 70 % λιγότεροι από το έτος 2010!

Εκτός των παραπάνω, επεβλήθη απαγόρευση των προσλήψεων και υποχρεωτική αποχώρηση όλων εκείνων που απασχολούνταν στους Δήμους με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Και δυστυχώς ήταν πολλοί οι συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου, οι οποίοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία, απασχολούνταν σε θέσεις που εξυπηρετούσαν την καθημερινότητα. Ο Δήμος Κεφαλονιάς, προσπάθησε, όμως μέχρι σήμερα η σχετική διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Ήταν μικρό το χρονικό διάστημα…. Για να προσαρμοσθεί, διοικητικά, οικονομικά και επιχειρησιακά στα νέα δεδομένα, μέσα σε πραγματικά αντίξοες συνθήκες, στις οποίες παλεύει καθημερινά για να εξασφαλίσει όχι ένα στοιχειώδες επίπεδο παρεχομένων υπηρεσιών, αλλά και ακόμη την Ύπαρξη του.

Πλην όμως, αντί να εστιάσουμε πως θα εξαλειφθούν αυτές οι ελλείψεις, το πως θα μπορέσουμε να αλλάξουμε τον τρόπο χρηματοδότησης του ενιαίου Δήμου, παραιτούμαστε αμαχητί και κάνουμε σκέψεις για επιστροφή στο παρελθόν!..... Αλλά αυτό είναι το ζητούμενο;… Αλήθεια, τι θα άλλαζε εάν στην Κεφαλλονιά είχαμε 2 ή 3 ή 4  δήμους; Οι νέοι αυτοί δήμοι δεν θα χρειαζόταν πόρους; Δεν θα αυξάνονταν τα λειτουργικά έξοδα; Κι αν το Κράτος θεωρεί πως μπορεί να ανταπεξέλθει και σε αυτές τις υποχρεώσεις του (στη διάσπαση σε μικρότερους δήμους), γιατί δεν το πράττει και στον ένα ενιαίο Δήμο;

Ο Καλλικράτης εξασφαλίζει σε θεσμικό επίπεδο την ανάπτυξη των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων μέσω των Συμβουλίων τους και άρα είναι ένα σημαντικό βήμα προς την αμεσότερη Δημοκρατία αλλά και την επαφή Δημότη – Διοίκησης. Είναι σαφές ότι με παρεμβάσεις σε οργανωτικό επίπεδο, θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα λίγο καλύτερα. Αλλά, ας μην αυταπατάται όμως κανείς!  Ελάχιστα θα βελτιωνόταν τα πράγματα. Όσο είναι αντικειμενικά αδύνατη η τακτική χορήγηση της παγίας προκαταβολής στις Τοπικές και Δημοτικές Κοινότητες και άρα η δυνατότητα των τοπικών Προέδρων να ασκήσουν αποτελεσματικές παρεμβάσεις στα τρέχοντα προβλήματα της καθημερινότητας του τόπου τους, κάθε συζήτηση θα έχει μόνον θεωρητικό ενδιαφέρον. Πως όμως να χορηγήσει ένας Δήμος την πάγια προκαταβολή όταν αντιμετωπίζει: α) δραματική περικοπή πόρων  β) τυχόν κατασχέσεις από παλαιές οφειλές γ) προσπαθεί και καταφέρνει να μην στερήσει από τους έχοντες ανάγκη τις κοινωνικές δράσεις….

Η κριτική είναι πολύ εύκολη και εν πολλοίς δικαιολογημένη... Ο Δημότης πληρώνει και επιθυμεί να εξασφαλίσει έναν μίνιμουμ παρεχομένων υπηρεσιών, τις οποίες απολύτως δικαιούται… Οι φωνές, όσων υποστηρίζουν τους περισσότερους Δήμους στην Κεφαλλονιά, οι οποίες ενδεχομένως να είναι έστω και υπερβολικές,  είναι λαϊκιστικές και ουσιαστικά υπονομεύουν τον συνεχή αγώνα που πρέπει να γίνεται για την αύξηση των πόρων προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση.  Αντί λοιπόν να επανέλθουμε σε δοκιμασμένα και αποτυχημένα στην πράξη μοντέλα, αφού έχει προχωρήσει σε όλα τα επίπεδα η διαμόρφωση του ενός ενιαίου Δήμου, καλύτερο θα ήταν να συνενώσουμε τις δυνάμεις μας για να πετύχουμε, χωρίς εγωισμούς και τοπικισμούς, έστω και τα στοιχειώδη από το Κράτος... Μαγικά ραβδιά δεν υπάρχουν!.... Εάν γίνει η διάσπαση του Δήμου της Κέφαλλονιάς, θα τον φέρει πληθυσμιακά από την 2^η θέση στο Ιόνιο σε ακόμη μικρότερες  θέσεις στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας και του Ιονίου. Αυτό θα έχει σαν συνέπεια αλλαγή της μικρό-γεωπολιτικής ισορροπίας στην περιοχή, καθώς τα Επτάνησα δεν θα διαθέτουν πλέον έναν επιπλέον ισχυρό Δήμο, αντιστάθμισμα των Στεριανών Κέντρων, με αποτέλεσμα τη σταδιακή αύξηση της εξάρτησης των μικρότερων δήμων από αυτά.

Είναι πολυτέλεια οι παραπάνω δήμοι,……..ναι είναι!…Εκεί που πονά ο Καλλικράτης είναι η καθημερινότητα……Επίσης είναι πολυτέλεια οι χωρικοί Αντιδήμαρχοι και εκείνο που χρειάζεται ο Δήμος ήταν 4-5 θεματικοί αντιδήμαρχοι και ενίσχυση των Δημοτικών και Τοπικών Συμβουλίων. Ο απόλυτος ωστόσο χαρακτήρας του καθενός μας, δείχνει να αγνοεί την πικρή πραγματικότητα που βιώνει η ύπαιθρος Κεφαλλονιά, ως προς τις υπηρεσίες που απολαμβάνει από το Δήμο.  Μια μικρή περιοδεία στα χωριά του νησιού, θα ήταν αρκετή για να…..κατανοήσει o καθένας μας, ότι δεν είναι μόνο η ανεπάρκεια των περικομμένων Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων, που δημιουργεί το πρόβλημα. Οι χωρικές αντιδημαρχίες αποδυναμωμένες από εξοπλισμό και πόρους αλλά και από πολιτικές και διοικητικές αρμοδιότητες, υπάρχουν μόνο προσχηματικά. Είναι αδύναμες και ανήμπορες να δράσουν άμεσα και αποτελεσματικά και περιορίζονται στο να δέχονται και να προωθούν τα όποια ζητήματα τους τίθενται, στον κεντρικό εκτελεστικό βραχίονα του Δήμου.

Την ίδια ώρα τα Συμβούλια των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων υπάρχουν και δρουν μόνο στο βαθμό του ζήλου, του ενδιαφέροντος και της προσωπικής αγωνίας προέδρων, αντιπροέδρων και συμβούλων, με κάποια ψίχουλα που τους διατίθενται, με πολλή προσωπική εργασία και συχνά με δαπάνες που τις πληρώνουν οι ίδιοι. Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει πολύ κόσμο στο να νοσταλγεί, όχι μόνο τους «Καποδιστριακούς» Δήμους αλλά σε πολλές περιπτώσεις και τις παλαιές κοινότητες, καθώς αυτές είχαν τα στοιχειώδη στη διάθεσή τους για να φροντίσουν τα του οίκου τους.  Δημιουργείται στο σημείο αυτό εύλογα το ερώτημα, αν η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί το τελευταίο 30μηνο είναι αναστρέψιμη μέσα στον «Καλλικράτειο» ενιαίο Δήμο, ή αν θα πρέπει να επιδιωχθεί η διάσπασή του στα δύο ή τρία, όπως προβλέπουν τα εξ Αθηνών σενάρια.

Η άποψη που πολλές φορές έχω, είναι ότι η Δημοτική Αρχή, πρέπει να αποτιμήσει την κατάσταση, να δει με ειλικρίνεια το τοπίο που έχει διαμορφωθεί και να προχωρήσει σε γενναίες αλλαγές, που θα υπακούνε στο πνεύμα και το γράμμα της «Καλλικράτειας» Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης. Εννοώ αλλαγές προς την κατεύθυνση μιας πλήρως «αποκεντρωμένης» λειτουργίας του Δήμου, με ουσιαστικές αρμοδιότητες, ρόλους και πόρους στους Θεματικούς Αντιδημάρχους και ενίσχυση του ρόλου των εγκαταλειμμένων στην τύχη τους Συμβούλια των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων. Εφόσον αυτό δεν συμβαίνει και τα προβλήματα «απαντώνται» με απλή ανταπόκριση και λειτουργία των υφιστάμενων υπηρεσιών, το μόνο που θα επιτυγχάνεται είναι η ενίσχυση των φυγόκεντρων τάσεων.  Τάσεων που με τη σειρά τους θα προσφέρουν και θα ενισχύουν τα επιχειρήματα υπέρ της διάσπασης του Δήμου, ως αποτέλεσμα για όλα τα προβλήματα της καθημερινότητας που σήμερα λιμνάζουν και κάνουν τους πολίτες να αγανακτούν.

- Ο έχων ώτα, ακούειν ακουέτω…

ΠΑΡΙΣΗΣ  ΣΠΥΡΟΣ

Αρχιτέκτων Μηχ/κος Ε.Μ.Π

Υποψ. Μεταπ/κος Ε.Α.Π - Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων