Διανύουμε περίοδο κατά την οποία η ξενοφοβία κυριαρχεί σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη. Ενώ η έξαρση του εξτρεμισμού και της τρομοκρατίας καλλιεργεί κλίμα φόβου και μισαλλοδοξίας, τα περιστατικά ρατσιστικής βίας αυξάνονται. Ταυτόχρονα, η Ε.Ε. αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες σαν εξωτερική απειλή και όχι ως πρόσωπα που έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας. Οι πολιτικές αυτές θέτουν σε αμφισβήτηση το διεθνές πλέγμα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Στη χώρα μας και ενώ ο ελληνικός λαός εμπράκτως επιδεικνύει αλληλεγγύη στους πρόσφυγες και μετανάστες, αξίζει να σημειωθούν τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει κατά του ρατσισμού. Η δικαστική διερεύνηση εγκλημάτων με ρατσιστικό χαρακτήρα έχει ξεκινήσει και έχουμε τις πρώτες αποφάσεις που αναγνωρίζουν το ρατσιστικό κίνητρο σε ανάλογα εγκλήματα. Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη η δίκη της Χρυσής Αυγής. Ωστόσο, η συνακόλουθη μείωση των οργανωμένων επιθέσεων κατά προσφύγων και μεταναστών δεν επιτρέπει εφησυχασμό. Η ελληνική Πολιτεία πρέπει να επιδεικνύει αυξημένα αντανακλαστικά και να συνεχίζει τις προσπάθειες για την άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων.

Στο πλαίσιο αυτό, τους τελευταίους μήνες οι σχετικές πρωτοβουλίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων περιλάμβαναν:

- Τη σύσταση του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας για τον σχεδιασμό πολιτικών πρόληψης και καταπολέμησης αυτών των φαινομένων, τον συντονισμό όλων των αρμόδιων αρχών και τη δημιουργία Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του Ρατσισμού.
-Την τροποποίηση του άρθρου 81 Α ΠΚ (Ν. 4356/2015) ώστε να μην απαιτείται η διαπίστωση του ρατσιστικού «μίσους» του δράστη, αλλά το αδίκημα να θεωρείται ρατσιστικό όταν ο δράσης επιλέγει το θύμα του λόγω των χαρακτηριστικών του.
-Τη θέσπιση του άρθρου 361 Β ΠΚ (Ν. 4356/2015) που επεκτείνει την ποινική προστασία του ατόμου έναντι του αποκλεισμού του από αγαθά και υπηρεσίες λόγω των χαρακτηριστικών του.
-Πρωτοβουλίες για τον ορισμό Ειδικού Εισαγγελέα για τη Ρατσιστική Βία σε περισσότερες πόλεις και βελτίωση των στατιστικών καταγραφής των ρατσιστικών εγκλημάτων
-Συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς που διαθέτουν εμπειρία και τεχνογνωσία στο πεδίο αυτό, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο ΟΑΣΕ και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Επιπλέον σημαντικά μέτρα έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση της ομοφοβίας και της τρανσφοβίας, όπως ο Ν. 4356/2015 για το νέο Σύμφωνο Συμβίωσης, η κατάργηση του αναχρονιστικού άρθρου 347ΠΚ, η επιμόρφωση κρατικών οργάνων στα θέματα αυτά, η επικείμενη αναθεώρηση του Ν. 3304/2005 για την ίση μεταχείριση, οι νομοπαρασκευαστικές εργασίες για την νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου κ.α.

Με την έμπρακτη αλληλεγγύη του σε πρόσφυγες και μετανάστες, σε δυσμενείς μάλιστα οικονομικές συνθήκες, ο ελληνικός λαός δίνει ένα ηχηρό μήνυμα κατά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Χρειάζεται όμως διαρκής προσπάθεια για την εξάλειψη προκαταλήψεων και στερεοτύπων και την απομόνωση των φορέων ρητορικής του μίσους. Παράλληλα, η Πολιτεία καλείται διαρκώς να λαμβάνει μέτρα που συμβάλλουν στην εμπέδωση των συνταγματικά κατοχυρωμένων αρχών της ισότητας και της ισονομίας και στην καταπολέμηση του ρατσισμού και των διακρίσεων.