Στην εκπομπή “Μέρα Μεσημέρι” στον Inkefalonia 89,2 με τούς δημοσιογράφους Γιώργο Χαλαβαζή και Ελευθερία Κουλουριώτου, μίλησε η Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου, για το φαινόμενο που κατακλύζει την επικαιρότητα, με τις ειδήσεις να διαδέχονται η μία την άλλη και αφορούν την νεανική παραβατικότητα ,για την παιδική ψυχολογία, την συναισθηματική συναλλαγή του παιδιού με τους γονείς του , την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού μέσα στην σχολική κοινότητα, την ισορροπία των γονέων  και την χρησιμοποίηση της ισορροπίας αυτής στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.

Για την νεανική παραβατικότητα και στα αίτια που την προκαλούν:

«Είναι πολλοί οι παράγοντες που μπορεί να έχουν συντελέσει και το φαινόμενο αυτό πράγματι με ανησυχεί, γιατί βλέπω ότι είναι πολλά τα περιστατικά και είναι και πολλά άλλα μικρότερα τα οποία δεν έρχονται στη δημοσιότητα. Φαίνεται ότι τα τελευταία δύο χρόνια, ιδιαίτερα μετά την πανδημία, υπάρχει ένα τσουνάμι περιστατικών και μας προβληματίζει ιδιαιτέρως για το που βρισκόμαστε. Υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες, γιατί είναι γενικότερα ένα φαινόμενο το οποίο μελετάται και δεν είναι μόνο στη χώρα μας , είναι σε όλο τον κόσμο. Η απόπειρα της οποιασδήποτε αξιολόγησης νομίζω σε επίπεδο γενικό είναι λίγο επιφανειακή. Κάποιοι παράγοντες που μπορεί να παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο, είναι αρχικά:

Ο ρόλος της οικογένειας , πάντοτε ξεκινάμε και καταλήγουμε στην οικογένεια , στον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά και την ανάπτυξη της επικοινωνίας με τους γονείς τους. Αυτό για μένα είναι κεφαλαιώδους σημασίας , γιατί μπορεί να λειτουργήσει σαν ένας μοχλός , ένα τείχος υψηλό στην προστασία και στη αποφυγή παρόμοιων περιστατικών. Ο τρόπος της επικοινωνίας που αναπτύσσεται μεταξύ των γονέων και των παιδιών και ο οποίος ξεκινά από τη στιγμή που ουσιαστικά γεννάμε το παιδί και στην περίοδο μέχρι την ενηλικίωση του που καταλήγει να δώσουμε και τα βασικά στοιχεία στο παιδί μας, περνά από διάφορες φάσεις. Η εφηβεία , είναι ένα κομβικό σημείο κεφαλαιώδους σημασίας στη αναπτυξιακή πορεία του παιδιού. Είναι μία εποχή που κρίνονται ουσιαστικά οι σχέσεις με την οικογένεια του και το πως αναπτύσσει το ίδιο τη δική του προσωπική ταυτότητα ξεπερνώντας τους γονείς του και βάζοντας ένα διαφορετικό στίγμα. Όσα έχει εισπράξει από την διαπαιδαγώγηση με τους γονείς του, τώρα αυτά κρίνονται και μπαίνουν σε μία άλλη φάση. Ο έφηβος αναπτύσσεται με έναν ιλιγγιώδη ρυθμό και πολλές φορές εμείς οι γονείς δεν ξέρουμε πώς να τον πλησιάσουμε, υπάρχουν διάφορα κενά και όταν αρχίσει να μας αμφισβητεί , αυτά όλα βγαίνουν στην επιφάνεια με πολύ μεγαλύτερο τρόπο, γιατί δε ξέρουμε πώς να λειτουργήσουμε και βγάζουμε κι εμείς πολλές αρνητικές πλευρές του εαυτού μας και χάνουμε πολλά πράγματα.

Το είδος της οικογένειας . Υπάρχουν οικογένειες δυσλειτουργικές, που υπάρχει μια δυσαρμονία, καυγάδες, εντάσεις, παραμέληση των παιδιών, οικονομικές δυσκολίες και πολλά άλλα πράγματα, τα οποία δυστυχώς δε δίνουν το στίγμα της βεβαιότητας, της σιγουριάς και της ασφάλειας που έχει ανάγκη ο έφηβος. Όταν μπαίνει σ αυτή την περίοδο την ταραχώδη, ψάχνει να βρεί το δικό του το στίγμα και πολύ εύκολα θα μπορούσε στην ανάγκη του αυτή να αποδείξει ότι αξίζει κάτι και ανήκει κάπου, να εμπλακεί σε συμπεριφορές που θα εντυπωσιάσουν τους άλλους, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να επιβληθεί, να δείξει ότι αξίζει, ότι ανήκει κάπου. Μέσα σ αυτό το πλαίσιο λοιπό, ενδεχομένως να εμπλακεί με πράγματα και με συμπεριφορές , οι οποίες βρίσκονται στη σφαίρα της παρανομίας και αγγίζουν τη βία. Μαζί μ αυτά είναι και η χρήση ουσιών και μετά προβληματιζόμαστε εμείς για το τι γίνεται και που πάμε.

Τα ατομικά χαρακτηριστικά του παιδιού, δηλαδή πως είναι το κάθε παιδί, γιατί δε γυρίζει ένας διακόπτης ξαφνικά και ένα παιδί το οποίο ήταν συνεργάσιμο και προερχόταν από ένα δομημένο περιβάλλον στην εφηβεία του αλλάξανε όλα. Υπάρχουν ενδείξεις τις οποίες πολλές φορές υποεκτιμούμε η δεν βλέπουμε καθόλου, πχ, παιδιά τα οποία μπορεί να είχαν αναπτύξει επιθετικότητα σε πιο μικρή ηλικία , που ήταν πολύ διεκδικητικά, που δεν μπορούσαν την οριοθέτηση , δεν ήταν συνεργάσιμα , η που έβλεπαν εικόνες μέσα στο σπίτι τους με ένταση, καυγάδες η και ακόμα να ήταν στη μέση. Μπορεί τα ίδια να είχαν υποστεί παρόμοια περιστατικά εκφοβισμού η βίας από τους γονείς του η και από κάποιους συνομήλικους τους. Όλα αυτά παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στα ατομικά χαρακτηριστικά του παιδιού.

Κοινωνικοί λόγοι , οι λόγοι που έχουν να κάνουν με το αξιακό σύστημα των παιδιών, με τους στόχους που μπορεί να έχουνε, με το σχολικό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν, στις απαιτήσεις του σχολείου, τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο, την εμπλοκή με τα ηλεκτρονικά κλπ. Είναι πολυπαραγωντικής αιτιολογίας το πρόβλημα».

Η κ Καππάτου επίσης αναφέρθηκε :

Στον ρόλο του σχολείου: «Οι συμπεριφορές των παιδιών αναπτύσσονται ιδιαίτερα στο χώρο του σχολείου που εμφανίζονται, γιατί στο χώρο του σχολείου υπάρχει ένας καθρέφτης της κοινωνίας μας. Ο ρόλος του σχολείου είναι πολύ βασικός, γιατί η παρατηρητικότητα των εκπαιδευτικών που μπορεί να μην έχουν πλήρως τη γνώση, αλλά που έχουν και την ευαισθησία και σε γενικές γραμμές και την εμπειρία η κάποιες γνώσεις σε επίπεδο ψυχολογίας, μπορεί να διακρίνει κάτι που ενδεχομένως τους προβληματίζει όχι μόνο την ώρα του μαθήματος , αλλά και την ώρα του διαλλείματος που μπορεί να παρατηρηθούν περισσότερα πράγματα. Βλέπουμε ότι πολλές φορές το θίγουν στους γονείς και στις οικογένειες , ανεξάρτητα από το τι μπορούν να κάνουν. Ο χώρος του σχολείου ως προς τη βία, ως προς την εμφύσηση αξιών, συνεργασίας μεταξύ των παιδιών, αποδοχής της διαφορετικότητας μεταξύ των παιδιών, μπορεί να είναι πάρα πολύ σημαντικός. Ο ρόλος του ψυχολόγου στα σχολεία είναι εξαιρετικά κρίσιμος και επιβεβλημένος , γιατί ο εκπαιδευτικός έχει ανάγκη από καθοδήγηση και τις συζητήσεις με το παιδί και την οικογένεια θα τις κάνει ο ψυχολόγος. Ο ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει και την ανάπτυξη των μεθόδων κατά της βίας, που για μένα είναι ύψιστος ρόλος του σχολείου, από πάρα πολύ νωρίς. Ήδη γίνονται ενέργειες και υπάρχουν ψυχολόγοι, αλλά εμείς θα θέλαμε να μην είναι με συμβάσεις αλλά μόνιμοι για να μπορούν να παρακολουθούν και την πορεία των παιδιών».

Στον ρόλο των κοινωνικών υπηρεσιών: « Οι κοινωνικές υπηρεσίες είναι πολύ σημαντικές και πρέπει να έχουν ανάπτυξη μεγάλη, ώστε να υπάρχει η άμεση σύνδεση του σχολείου με τις διάφορες κοινωνικές υπηρεσίες . Μέσα σε ένα σχολικό σύστημα αυτό που μπορεί να γίνει είναι η πρόληψη , η διαχείριση και λιγότερο η αντιμετώπιση. Στην οικογένεια θα πρέπει να παρέμβει κάποιος άλλος φορέας που είναι εκτός σχολείου και αυτός ο φορέας είναι οι διάφορες κοινωνικές υπηρεσίες και γενικότερα υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Αυτή τη στιγμή μπορεί να είναι υποστελεχωμένες, προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους με τον καλύτερο τρόπο, αλλά θα πρέπει να υπάρχουν άμεσες παρεμβάσεις και να υπάρχει πληθώρα επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων με τους οποίους οι κοινωνικές υπηρεσίες να στελεχώνονται για να μπορούν να δρούν».

Στις κοινωνικές συνθήκες του παρελθόντος σε σχέση με το παρόν για την διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού: «Στις παλιότερες οικογένειες , υπήρχαν οικονομικές δυσκολίες, αυστηρότητα , ήταν αλλιώς τα δεδομένα, όμως τα παιδιά είχαν μάθει με όλα αυτά να αγωνίζονται περισσότερο, να προσπαθούν για ένα καλύτερο αύριο και βάζανε στόχους για να ξεφύγουν από αυτό που ζούσαν παρότι δεν είχαν πολλά από αυτά τα κίνητρα. Σήμερα τα παιδιά έχουν μια άλλη αφετηρία, ουσιαστικού πλουραλισμού, γονείς που μπορεί να είναι πολύ πιο μορφωμένοι, αλλά με πολλά κοινωνικά προβλήματα , τα οποία μας έχουν βρει απροετοίμαστους , ακόμα και αυτός ο πλουραλισμός. Πολλά παιδιά έχουν γεννηθεί την εποχή που υπήρχε όλη αυτή η αγωνία για τον πλουτισμό, που οι γονείς στερούνταν το παραμικρό για να τους προσφέρουν πάρα πολλά πράγματα, που ενδεχομένως και να μη τα είχαν ανάγκη. Τα παιδιά της εφηβείας σήμερα βρέθηκαν στη δίνη της τεράστιας οικονομικής κρίσης στη χώρα μας η οποία μας βασάνισε , άρα αυτό που τους δώσαμε τους το πήραμε και παράλληλα μ αυτό , βρήκανε γονείς προβληματισμένους να μην χάσουν τις δουλειές τους , η τις είχαν χάσει, η είχαν πολλές δυσκολίες. Απεσύρθη η προσοχή από τα παιδιά ,μπήκαν οι ψυχικοί παράγοντες , άγχος, ψυχικές διαταραχές και γενικότερα υπήρχε μια τεράστια ανασφάλεια. Πάμε να βγούμε από αυτή την κατάσταση και μετά εμφανίζεται ο εγκλεισμός λόγω της πανδημίας, που διακόπτει πάλι βίαια μια κατάσταση».

Στον ενδοσκοπικό προσανατολισμό και στην οριοθέτηση των θέλω μας: « Οι περισσότεροι δεν είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε κάποιες καταστάσεις, αλλά υπάρχει η προσαρμοστικότητα του ατόμου και η δυνατότητα να βρούμε τον άξονα μας μέσα σ όλα αυτά. Νομίζω αν κοιτάξουμε περισσότερο τον εαυτό μας και τα θέλω μας να είναι πιο ουσιαστικά και να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στην επικοινωνία και στις σχέσεις μας με την οικογένεια μας, με τους φίλους μας, με τους ανθρώπους που αξίζουν και δεν κάνουμε εκπτώσεις στα ιδανικά μας και βοηθήσουμε τα παιδιά μας να μάθουν να προσπαθούν, θα είμαστε σε έναν πολύ καλύτερο άξονα, ανεξάρτητα από το αν θα έχουμε τα πολλά υλικά αγαθά η όχι. Είναι σημαντικό να μάθουμε στα παιδιά μας να προσπαθούν, γιατί αυτό απέχει από την εποχή μας. Πρέπει να βρούμε τη στοχοθεσία μας, γιατί τα παιδιά πρέπει να βρούν έναν άξονα για το αύριο, να ονειρευτούν κάποια πράγματα, να μη τα θεωρούν όλα εύκολα, να προσπαθήσουν , να αγωνιστούν. Με τις συζητήσεις μαζί τους, με το παράδειγμα μας, με σεβασμό στις ανάγκες των παιδιών μας και τις αξίες, μπορούμε να τα βοηθήσουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό και να είμαστε δίπλα τους σε όλες τις δυσκολίες που μπορούν να περάσουμε και εμείς και ως οικογένεια και αυτά σε όλη την πορεία της ζωής τους».

Για το νέο της βιβλίο «Οι γονείς χωρίζουν»: « Το βιβλίο μου αυτό κυκλοφόρησε τέλος Οκτώβρη του 2022 με γνώμονα τον νέο νόμο για την συνεπιμέλεια. Περιέχει όλες τις αγωνίες που έχουν οι γονείς όταν παίρνουν αυτή την πολύ σοβαρή απόφαση , γιατί κανένας γονιός δεν ξεκινάει τη ζωή του ξέροντας ότι θα χωρίσει μετά. Είναι μία απόφαση που στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται μετά από πάρα πολύ σκέψη και προσπάθειες και είναι επώδυνη. Ενώ ξεκινούν με τις καλύτερες των προϋποθέσεων και την επιθυμία να μην διαταράξουν την ισορροπία του παιδιού τους και να συνεργαστούν , δυστυχώς στην πορεία αυτοί οι δύο άνθρωποι που κάποτε αγαπήθηκαν γίνονται εχθροί, με συνέπεια πολλές φορές να προκαλούν διάφορες συμπεριφορές που δεν καταλαβαίνουν στα παιδιά τους και τα παιδιά να είναι ένα εργαλείο στην μεταξύ τους διαμάχη. Αυτό για μένα είναι πολύ σημαντικό πρόβλημα. Έχω διαχειριστεί πάνω απ 6.500 διαζύγια και θα μπορούσα να πω ότι αυτά θα μπορούσαν να μην ισχύουν όταν γίνεται η σωστή διαχείριση και μπορούμε να καλύψουμε τις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών. Ένα πράγμα που τονίζω πάντοτε στους γονείς, είναι ότι χρειάζονται τα παιδιά να έχουν επικοινωνία και με τους δύο γονείς, ότι δεν είναι ιδιοκτησία κανενός και πρέπει και οι δύο γονείς από την αρχή του χωρισμού να μπορούν να έχουν ισότιμη σχέση και επικοινωνία . Το να μπορούν να συνεργαστούν είναι το μεγάλο στοίχημα, αλλά βλέπω ότι δυσκολεύονται πολύ στην συνεργασία. Τα αλλεπάλληλα δικαστήρια περιέχουν πολύ μεγάλη έχθρα και τα παιδιά γίνονται κοινωνοί των δικογράφων και της εχθρότητας μεταξύ των γονιών τους που τα δηλητηριάζουν επιβαρύνοντας την ψυχική τους υγεία αλλά και το μέλλον τους. Αν είμαστε υπεύθυνοι και στον χωρισμό μας και ξέρουμε ότι ο γονεικός μας ρόλος επί της ουσίας δεν πρόκειται να αλλάξει και βάλουμε πίσω τις αντιπαραθέσεις μας, μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας μία σταθερότητα και ασφάλεια έχοντας πλέον δύο σπίτια και δύο γονείς, οι οποίοι είναι δίπλα τους, αφουγκράζονται τις ανάγκες τους και προσπαθούν να συνεργαστούν για το καλό τους. Δεν είναι ο χωρισμός υπόθεση μόνο του ενός γονιού , είναι υπόθεση και των δύο γονέων οι οποίοι συνεχίζουν να είναι ένα πακέτο με τα παιδιά τους με την καλή έννοια, έχοντας ως κοινή συνισταμένη το ενδιαφέρον και την αγάπη για τα παιδιά τους. Έχοντας αυτό τον άξονα, σας βεβαιώ, ότι τα παιδιά παρότι τους είναι δύσκολο να περάσουν από τη μία φάση στην άλλη θα προσαρμοστούν εξαιρετικά χωρίς να έχουν προβλήματα. Όσον αφορά το θέμα της συνεπιμέλειας, θεωρώ ότι είναι μια πολύ σημαντική στιγμή που πρέπει να αποφασίζουν οι γονείς τον ουσιαστικό χρόνο που μπορούν να περνούν μαζί τους. Η συνεπιμέλεια μπορεί να αποτελέσει μία πολύ σημαντική παράμετρο αν οι γονείς συνεργάζονται . Σε γενικές γραμμές είναι μια πολύ σωστή κατεύθυνση , η οποία βάζει και τους δύο γονείς εξίσου να συμμετέχουν σε όλα και να έχουν εξίσου μια ευθύνη σημαντική και μια προοπτική και να μην είναι ο ένας από τους δύο, συνήθως ο πατέρας επισκέπτης. Αυτό προϋποθέτει γονείς συνεργάσιμους».

Για το βιβλίο της «Μεγαλώστε ευτυχισμένα παιδιά» : « Κάθε ηλικιακό και αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού, είναι εξαιρετικά και εξίσου σημαντικό, όμως τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού συνήθως είναι πολύ καθοριστικά. Είναι τα χρόνια που αναπτύσσεται η βάση των σχέσεων με τους γονείς τους, επίσης η βάση της εμπιστοσύνης γα να μπορέσουν να εξερευνήσουν το περιβάλλον , ανακαλύπτουν τον εαυτό τους , την προσωπική τους ταυτότητα και αυτά είναι κομβικά σημεία αναπτυξιακά για εκείνα. Σ αυτή τη φάση μπορούμε να δώσουμε τα περισσότερα μηνύματα και να είναι η μαγιά για να προχωρήσουμε μετά στα ιδιαίτερα επόμενα αναπτυξιακά στάδια που συνοδεύονται από ιδιαίτερες ανάγκες σε κάθε φάση. Ακόμα και αν κάτι δεν πήγε καλά στα πρώτα στάδια , μπορούμε να συνεχίσουμε και αυτό είναι το αισιόδοξο μήνυμα, γιατί γονιός έχει μια μαγική ιδιότητα που λέγεται αγάπη. Και όταν βλέπει ότι κάτι δεν πάει καλά, πάντα θα πρέπει να αναλογίζεται γιατί συμβαίνει αυτό και να μπορεί ο ίδιος να παρατηρεί , για να δει ο ίδιος πως θα λειτουργήσει στα διάφορα επί μέρους θέματα που κατά καιρούς παρουσιάζουν τα παιδιά».

Στο αύριο των νέων παιδιών: « Είμαι φύση αισιόδοξος άνθρωπος και πιστεύω πάρα πολύ στην δυναμική που μπορεί να έχουν οι γονείς. Νομίζω ότι οι γονείς σήμερα έχουν δυναμική μεγάλη, ακόμα και αν χάνουν κάποιες φορές τον βηματισμό τους και τον προσανατολισμό τους, γιατί ενημερώνονται, έχουν ενδιαφέρον για τα παιδιά τους και το θέμα της ψυχικής υγείας των παιδιών τους, τους απασχολεί πάρα πολύ ακόμα και αν βασανίζονται πάρα πολύ από κάποια επιμέρους θέματα. Η διαθεσιμότητα μας απέναντι στα παιδιά είναι πολύ βασικό, να τους αφιερώσουμε χρόνο μέσα στις γιορτές, οι περισσότεροι γονείς το κάνουν, αλλά και μέσα στην καθημερινότητα, όσο πιεσμένο και αν είναι το πρόγραμμα μας και θα πρέπει να ασχολούμαστε με το πώς πέρασαν, ποιο ήταν το πιο όμορφο πράγμα της μέρας τους , όχι αν τους σήκωσε ο δάσκαλος και αν είπαν καλό μάθημα μόνο και με πια παιδιά έπαιξαν. Να ενδιαφερθούμε για τις ανάγκες τους και να φροντίσουμε να ασχολούμαστε έστω και λίγο κάθε μέρα και οι δύο γονείς με το κάθε παιδί μας ατομικά».

Κλείνοντας η κ Καππάτου ευχήθηκε: «Να μεγαλώσουν τα παιδιά μας το 2023 με περισσότερη ουσία, μεγαλύτερη επικοινωνία, να αφουγκραζόμαστε περισσότερο τις ανάγκες τους, να βάζουμε μικρούς προσιτούς στόχους, να είμαστε αισιόδοξοι και να χουμε θετική σκέψη και να μη γονατίζουμε από τις διάφορες δοκιμασίες. Όταν είμαστε ειλικρινείς με το εαυτό μας, μπορούμε να κάνουμε νέα ξεκινήματα, νέες αρχές και το 2023 , είναι μία χρυσή ευκαιρία για όλα αυτά. Καλή διάθεση και αισιοδοξία σε όλους τους συμπατριώτες μου».

Ακολουθεί το ηχητικό της συνέντευξης.