Ο ευρωβουλευτής, κ. Σάκης Αρναούτογλου, έδωσε μία πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη στην ομάδα EPAS  του Γυμνασίου Μεσοβουνίων με Λυκειακές Τάξεις  στο πλαίσιο του προγράμματος «Σχολεία Πρέσβεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου» με θέμα η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Ράνια Τσούτση: Καλωσορίζουμε τον Ευρωβουλευτή κ. Σάκη Αρναούτογλου, ο οποίος με ευγένεια και προθυμία αποδέχθηκε την πρόσκλησή μας για συνέντευξη στο πλαίσιο του Προγράμματος «Σχολεία Πρέσβεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου». Στο πρόγραμμα συμμετέχουν 12 μαθητές και 6 εκπαιδευτικοί, και στο παρελθόν είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε το Ευρωκοινοβούλιο στο Στρασβούργο μέσω προηγούμενης συμμετοχής μας. Στο φετινό EPAS έχουμε επιλέξει δύο βασικούς άξονες: τα ανθρώπινα δικαιώματα με έμφαση στα άτομα με αναπηρία και την τεχνητή νοημοσύνη, που αποτελεί και το αντικείμενο της σημερινής συνέντευξης.
Σάκης Αρναούτογλου: Καταρχάς, θα ήθελα να εκφράσω ένα ειλικρινές ευχαριστώ, καθώς θεωρώ πως οι πολιτικοί οφείλουν να είναι κοντά στους πολίτες. Άρα, είναι χρέος μου να βρίσκομαι σήμερα εδώ μαζί σας και να απαντήσω στις ερωτήσεις σας. Επιλέξατε ένα εξαιρετικά επίκαιρο και σημαντικό θέμα που απασχολεί και εμένα προσωπικά αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι εξελίξεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης είναι πρωτοφανείς για την ανθρωπότητα. Πρόκειται για έναν «ψηφιακό εγκέφαλο» με δυνατότητα ταχύτατης και πολυεπίπεδης επεξεργασίας πληροφοριών. Για τη δική μου γενιά, όλα αυτά ανήκαν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Ο τρόπος που η τεχνητή νοημοσύνη εντάχθηκε στη ζωή μας, ήταν αδιανόητος μέχρι και λίγα χρόνια πριν. Θα ήθελα, λοιπόν, να μου πείτε τι επάγγελμα σκέφτεστε να ακολουθήσετε και πώς θεωρείτε ότι η τεχνητή νοημοσύνη σχετίζεται με αυτό.
Δέσποινα: Θα ήθελα να ασχοληθώ με την εργοθεραπεία. Πιστεύω πως το επάγγελμα αυτό απαιτεί την ανθρώπινη παρουσία και δεν είμαι σίγουρη σε ποιο βαθμό σχετίζεται με την τεχνητή νοημοσύνη.

Σάκης Αρναούτογλου: Πώς πιστεύεις ότι λειτουργεί η τεχνητή νοημοσύνη;

Δέσποινα: Εμένα, ως μαθήτρια, με βοηθά στα μαθήματά μου.

Αρναούτογλου: Και πώς ακριβώς τη χρησιμοποιείς;

Δέσποινα: Ως εργαλείο για την επίλυση ασκήσεων ή για τη δημιουργία σχεδιαγραμμάτων μαθημάτων.
Σάκης Αρναούτογλου: Και γιατί πιστεύεις πως η τεχνητή νοημοσύνη δεν θα έχει ρόλο στην εργοθεραπεία; Θα σου δώσω κάποια παραδείγματα που δείχνουν πόσο χρήσιμη μπορεί να είναι. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αξιοποιηθεί για την ανάλυση δεδομένων και την εξατομίκευση θεραπευτικών προγραμμάτων, με χρήση αλγορίθμων μηχανικής μάθησης. Μπορεί να προβλέπει την πορεία του ασθενούς και να προτείνει τις πιο κατάλληλες παρεμβάσεις – κάτι που σήμερα είναι εξαιρετικά δύσκολο. Το είχες ποτέ σκεφτεί αυτό;

Δέσποινα: Όχι, δεν το είχα φανταστεί!

Αρναούτογλου: Επιπλέον, με τη χρήση καμερών και αισθητήρων, μπορεί να αναλύσει την ποιότητα των κινήσεων του ασθενούς, να εντοπίσει πρότυπα που δείχνουν βελτίωση ή επιδείνωση – κάτι που ένας άνθρωπος δύσκολα μπορεί να κάνει. Στις σπουδές σου, λοιπόν, μπορείς να αξιοποιήσεις την τεχνητή νοημοσύνη, ώστε να γίνεις ανταγωνιστική τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Αρναούτογλου: Ας δώσουμε τώρα τον λόγο στην επόμενη μαθήτρια.

Αφροδίτη: Ονομάζομαι Αφροδίτη και αν όλα πάνε καλά, θα ήθελα να σπουδάσω Ιατρική.

Σάκης Αρναούτογλου: Αντιλαμβάνεσαι ότι η τεχνητή νοημοσύνη σχετίζεται άμεσα με το επάγγελμα που επέλεξες;
Αφροδίτη: Φυσικά.

Σάκης Αρναούτογλου: Μπορείς να μου δώσεις παραδείγματα για το πώς συμβάλλει η τεχνητή νοημοσύνη στην Ιατρική σήμερα;

Αφροδίτη: Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι συγκεκριμένο αυτή τη στιγμή.

Σάκης Αρναούτογλου: Η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται ήδη σε αξονικές τομογραφίες για την ανίχνευση ασθενειών. Έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει καρκινικές αλλοιώσεις ή εγκεφαλικές ανωμαλίες με μεγαλύτερη ακρίβεια από το ανθρώπινο μάτι. Βοηθά στην ταχύτερη διάγνωση και περιορίζει τα ανθρώπινα σφάλματα. Υπάρχουν περιστατικά ασθενών που υπέστησαν ταλαιπωρία εξαιτίας λανθασμένων διαγνώσεων. Επιπλέον, η ΤΝ μπορεί να συνδράμει στη λήψη αποφάσεων κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων.

Λορέντσο: Έχω σκεφτεί να σπουδάσω στη Σχολή Εμποροπλοιάρχων, αλλά δεν ξέρω σε ποιο βαθμό συνδέεται η τεχνητή νοημοσύνη με τον τομέα αυτό.

Σάκης Αρναούτογλου: Πιστεύεις ότι θα μπορούσε να έχει κάποιο ρόλο στη ναυτιλία;

Λορέντσο: Δεν είμαι σίγουρος.

Σάκης Αρναούτογλου: Για παράδειγμα, η πλοήγηση θα μπορούσε να γίνει ασφαλέστερη μέσω αυτόνομων συστημάτων καθοδήγησης. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να προβλέπει κινδύνους και να προσαρμόζει τις διαδρομές ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Με τα κατάλληλα δεδομένα, μπορεί να ανιχνεύσει πιθανές συγκρούσεις. Οπότε, στον τομέα σου είναι σημαντικό να παρακολουθείς τις εξελίξεις και να αξιοποιείς την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά να μην της επιτρέπεις – όπως σε κάθε τομέα – να πάρει εκείνη τον έλεγχο της ζωής σου.

Μαρίνα: Ονομάζομαι Μαρίνα και απαντήθηκαν οι απορίες μου, καθώς και εγώ θέλω να ακολουθήσω την Ιατρική, όπως η Αφροδίτη.

Μαρίζα: Εγώ είμαι η Μαρίζα και σκέφτομαι να ακολουθήσω κι εγώ τον ίδιο κλάδο.

Τζέσικα: Ονομάζομαι Τζέσικα και θα ήθελα να σπουδάσω Αρχιτεκτονική. Πιστεύω πως η ΤΝ μπορεί να συμβάλει στον σχεδιασμό κτιρίων.

Σάκης Αρναούτογλου: Οι αρχιτέκτονες χρησιμοποιούν εικονομετρικό σχεδιασμό και πλέον υπάρχουν εφαρμογές που προσφέρουν αυτοματοποιημένη ανάλυση σχεδίων και εκτιμούν την ενεργειακή απόδοση. Όλα γίνονται ταχύτερα με την τεχνητή νοημοσύνη. Πλέον μιλάμε για «έξυπνα» κτίρια με συστήματα διαχείρισης ενέργειας και θέρμανσης. Επιπλέον, οι 3D εκτυπωτές προσφέρουν ακρίβεια στην κατασκευή μοντέλων. Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για τον αρχιτέκτονα, ώστε να είναι ανταγωνιστικός σε ένα διεθνοποιημένο επαγγελματικό περιβάλλον.

Σάκης Αρναούτογλου: Θα ήθελα όμως να μιλήσουμε και για τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης. Προσωπικά, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα αγωνιστώ για την υποχρεωτική ταυτοποίηση των bots. Ξέρετε τι είναι αυτά;
Μακρίνα Αλμπάντη: Ναι, είναι τα ρομπότ συνομιλίας.

Σάκης Αρναούτογλου: Αν αυτά τα bots δεν αποκτήσουν μια μορφή ταυτοποίησης –δηλαδή, εάν δεν έχουν μια καθορισμένη ταυτότητα όπως εμείς– τότε ενδέχεται να αποδειχθούν εξαιρετικά επικίνδυνα. Μπορούν να «φορέσουν» πρόσωπα ελκυστικών ανδρών ή γυναικών και να εξαπατήσουν οποιονδήποτε, ακόμη και το παιδί σας. Σκεφτείτε ότι όλες οι διαφημίσεις που σας εμφανίζονται βασίζονται σε αλγορίθμους που γνωρίζουν τις αναζητήσεις και τις προτιμήσεις σας. Σε λίγο καιρό, ο υπολογιστής ίσως γνωρίζει καλύτερα και από εσάς τον ίδιο ποιοι είστε. Κάθετι που βλέπετε, λέτε ή κάνετε στο διαδίκτυο καταγράφεται. Πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί με τα συναισθηματικά μας δεδομένα, με ό,τι εκθέτουμε δημόσια. Το σώμα μας είναι ιερό – και δυστυχώς βλέπουμε συχνά τι μπορεί να συμβεί σε κοπέλες, και όχι μόνο. Ό,τι ανεβαίνει στο διαδίκτυο δεν σβήνεται και μπορεί να μας ακολουθεί για πάντα. Η ψηφιακή μας παρουσία πρέπει να διαχειρίζεται με μεγάλη υπευθυνότητα. Όλες οι εφαρμογές και πλατφόρμες καταγράφουν περιεχόμενο, ακόμη και μετά τη διαγραφή του. Στο μέλλον ίσως σας ζητηθούν εξηγήσεις για πράγματα που πιστεύατε ότι είχαν σβηστεί. Ιδιαίτερα στο ζήτημα της σεξουαλικότητας, απαιτείται ύψιστη προσοχή στα δεδομένα που ανταλλάσσουμε.

Ένα άλλο τεράστιο πρόβλημα με αυτό που αποκαλούμε «ψηφιακό εγκέφαλο» είναι πως σε λίγα μόλις χρόνια θα αρχίσει να παίρνει πρωτοβουλίες – κάτι που ήδη έχει ξεκινήσει – και αυτό δεν είναι απαραίτητα θετικό για την ανθρωπότητα. Ορισμένοι ιστορικοί εκτιμούν ότι στο μέλλον δεν θα ορίζεται η ιστορία με βάση τη γέννηση του Χριστού, αλλά με αφετηρία τη δημιουργία του διαδικτύου. Ο λόγος; Ο ψηφιακός εγκέφαλος έχει την ικανότητα να φέρνει άμεσα κάθε μορφή γνώσης. Γνωρίζει όλες τις γλώσσες, έχει πρόσβαση στο σύνολο της παγκόσμιας γνώσης. Αυτό, αντιλαμβάνεστε, οδηγεί την ανθρωπότητα σε έναν αχαρτογράφητο δρόμο. Όταν ο υπολογιστής θα μπορεί να λαμβάνει μόνος του αποφάσεις, τότε ίσως βρεθούμε αντιμέτωποι με κάτι που εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε αλλά δεν μπορούμε πλέον να κατανοήσουμε. Και όταν δεν κατανοείς κάτι, δεν μπορείς ούτε να το περιορίσεις ούτε να το ελέγξεις. Αυτοί είναι οι πιθανοί – και πολύ σοβαροί – κίνδυνοι.

Όλοι μας οφείλουμε να αναλογιστούμε τις προεκτάσεις της ψηφιακής αυτής επανάστασης. Ως υπεύθυνοι πολίτες, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα λειτουργεί μέσα σε ένα σαφές και αυστηρό πλαίσιο. Χωρίς αυτό, οι εξελίξεις θα είναι ανεξέλεγκτες. Δεν θέλω να φανώ απαισιόδοξος. Πιστεύω ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να συνεισφέρει θετικά. Όμως, υπάρχει ένα ακόμη ενδεχόμενο: να δημιουργηθεί στο μέλλον ένα νέο είδος «ψηφιακής θρησκείας», ένα ελκυστικό δόγμα που θα μεταδίδεται μέσω των υπολογιστών. Ποιος είναι ο κίνδυνος εδώ; Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι είδους συναισθήματα θα γεννηθούν από αυτή την εμπειρία. Γι’ αυτό εσείς, τα νέα παιδιά, αλλά και όλοι μας, πρέπει να διατηρούμε κριτική σκέψη και αυτογνωσία. Να μην επηρεαζόμαστε παθητικά από ό,τι μας προβάλλει ο υπολογιστής. Η τεχνητή νοημοσύνη θα γίνει ακόμη πιο εξελιγμένη και οι απαντήσεις της πιο εντυπωσιακές. Αυτό είναι πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία και δεν γνωρίζουμε ακόμη τις επιπτώσεις στον ανθρώπινο εγκέφαλο – και κυρίως στον εγκέφαλο των νέων.

Ράνια Τσούτση: Δεδομένου ότι πολιτικοί ήδη χρησιμοποιούν fake news και deep fakes, θεωρείτε πιθανό να εκλέγεται κάποιος στο μέλλον χωρίς να αξιοποιεί την ΤΝ;

Σάκης Αρναούτογλου: Αυτό ήδη συμβαίνει. Πολλοί πολιτικοί λόγοι δημιουργούνται με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης –όπως το Facebook– φιλοξενούν βίντεο που, ενώ δεν είναι αυθεντικά, φαίνονται απολύτως αληθοφανή. Ήδη, η κοινή γνώμη επηρεάζεται σημαντικά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αρκετά ακροδεξιά κόμματα σε πολλές χώρες βασίστηκαν σε τέτοιου είδους υλικό για να ενισχύσουν την επιρροή τους στους πολίτες.

Κατερίνα: Πώς μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να αξιοποιηθεί για την ενίσχυση της δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη διαφάνεια και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;

Σάκης Αρναούτογλου: Είναι εξαιρετικά εύστοχο το ερώτημα. Θα πρέπει να περάσει ουσιαστικά από όλα τα πολιτικά κόμματα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρωτοπορεί στον τομέα αυτό, θέτοντας σαφή και αυστηρά όρια. Πού εντοπίζεται όμως το πρόβλημα; Όσο κι αν η Ευρώπη προσπαθεί να διαμορφώσει πλαίσιο για περισσότερη δημοκρατία, υπάρχουν άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, που έχουν επιδοθεί σε έναν άγριο ανταγωνισμό, χωρίς κανέναν περιορισμό στην εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η μόνη αποτελεσματική απάντηση είναι η εκπαίδευση, η καλλιέργεια κριτικής σκέψης και η ικανότητα των πολιτών να αντιλαμβάνονται πότε γίνεται κακόβουλη χρήση της ΤΝ. Αν δεν προσέξουμε, η ΤΝ μπορεί να εξελιχθεί σε απειλή για τη δημοκρατία και να οδηγήσει την ανθρωπότητα σε επικίνδυνη αστάθεια τα επόμενα χρόνια. Στο παρελθόν, οι πολιτικοί μιλούσαν απευθείας στους πολίτες, ακόμη και στα καφενεία, υπήρχε προσωπική επαφή και διάλογος. Σήμερα, πίσω από μία οθόνη, ο καθένας μπορεί να δεχθεί καταιγισμό απόψεων πίσω από τις οποίες κρύβονται κάποιοι που προσπαθούν να τον χειραγωγήσουν. Φανταστείτε να είστε μόνοι, σε ψυχολογική ή οικονομική πίεση. Αν για παράδειγμα σας απασχολεί κάτι συναισθηματικό, ή περνάτε δύσκολες στιγμές – καταστάσεις ανθρώπινες, όπως η θλίψη ή η απογοήτευση – μπορεί κάποιος να εκμεταλλευτεί αυτή τη φάση. Η ΤΝ το "πιάνει", και κάποιοι ενδέχεται να σας επηρεάσουν ύπουλα. Οφείλουμε να οπλιστούμε με δύναμη και αυτοπεποίθηση σε αυτή τη νέα εποχή. Να στηριζόμαστε σε ανθρώπους εμπιστοσύνης και να μην αφήνουμε χώρο στις σκοτεινές εκφάνσεις της ΤΝ. Αν αφεθούμε, ναι, η δημοκρατία απειλείται σοβαρά, και ένα ευρύτερο χάος δεν αποκλείεται.

Αφροδίτη: Ποιες νομοθετικές ρυθμίσεις προωθεί η Ε.Ε. για την αποτροπή χειραγώγησης μέσω ΤΝ (π.χ. deepfakes, αλγόριθμοι προπαγάνδας);

Σάκης Αρναούτογλου: Υπάρχουν αρκετά προγράμματα και πλέον έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο διακομματικού διαλόγου για την ενσωμάτωση τέτοιων κανονιστικών ρυθμίσεων. Έχουν εκπονηθεί στρατηγικές, τις οποίες συζητώ με συναδέλφους από άλλες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επενδύσει σημαντικά ποσά – έως και 20 δισεκατομμύρια ετησίως έως το 2030 – για μια ασφαλή και αξιόπιστη ΤΝ, με επίκεντρο πάντα τις ευρωπαϊκές αξίες. Το τονίζω αυτό, διότι ίσως λόγω ηλικίας δεν έχετε πλήρως συνειδητοποιήσει τα πλεονεκτήματα που απολαμβάνετε ως Ευρωπαίοι πολίτες. Εσείς τα κορίτσια, αν συγκριθείτε με συνομήλικές σας στο Ιράν, που έχουν τα ίδια όνειρα και φόβους, θα διαπιστώσετε πως ζουν υπό τελείως διαφορετικές συνθήκες. Εσείς μπορείτε να ταξιδέψετε στην Ευρώπη χωρίς διαβατήριο, να επιλέγετε ελεύθερα τη ζωή σας χωρίς επιβολές ή περιορισμούς. Αυτές οι ελευθερίες δεν είναι αυτονόητες παγκοσμίως, ιδίως για τις γυναίκες. Γι’ αυτό και θεωρώ κρίσιμο να οργανώσετε κάποια δράση στο σχολείο σχετικά με τις Ευρωπαϊκές Αξίες, ώστε να κατανοήσετε σε βάθος τι σημαίνουν. Η Ε.Ε. συνεργάζεται στενά με τα κράτη-μέλη και τον ιδιωτικό τομέα σε ζητήματα έρευνας και καινοτομίας. Είναι μάλιστα ο πρώτος παγκόσμιος οργανισμός που έχει θεσπίσει νομικό πλαίσιο για την ΤΝ, το οποίο εγκρίθηκε το 2024. Βασίζεται σε ταξινόμηση βαθμών επικινδυνότητας, ώστε η ΤΝ να μη χειραγωγεί τη συμπεριφορά των πολιτών. Βεβαίως, αυτό ισχύει εντός της Ευρώπης – αλλού δεν υπάρχουν τέτοιοι περιορισμοί. Σε ζητήματα υγείας ή ασφάλειας, ο έλεγχος είναι απαραίτητος για τη βελτίωση των αλγορίθμων. Γενικότερα, η Ε.Ε. επενδύει δυναμικά μέσω προγραμμάτων όπως το Horizon Europe, με κονδύλια που αγγίζουν τα 95 δισ. ευρώ έως το 2027. Υποστηρίζει υποδομές και ανάπτυξη δεξιοτήτων. Ακόμη, υπάρχει η πλατφόρμα https://artificialintelligenceact.eu/ για ανταλλαγή δεδομένων και συνεργασία σε τεχνολογικά projects – ιδανική για όσους θέλουν να εμβαθύνουν στο χώρο της ΤΝ. Όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, η Ε.Ε. πρωτοστατεί στην προστασία της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων. Πρέπει οπωσδήποτε να διατηρείται ανθρώπινος έλεγχος σε κρίσιμες αποφάσεις, π.χ. σε υγεία και δικαιοσύνη. Δεν πρέπει να εναποθέτουμε τα πάντα στην ΤΝ. Υπάρχουν παράμετροι που μόνο ένας ανθρώπινος – και μορφωμένος – νους μπορεί να κατανοήσει πλήρως. Αυτές οι προβλέψεις έχουν ήδη ενταχθεί στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, ώστε να προάγουν το δημόσιο συμφέρον και να αξιοποιηθεί η ΤΝ με ασφαλή και ωφέλιμο τρόπο.

Θεοπούλα Παγκάλου: Πώς μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να ενισχύσει την εκπαιδευτική διαδικασία και ποιες προκλήσεις πρέπει να αντιμετωπιστούν, όπως η ισότιμη πρόσβαση και η προστασία των προσωπικών δεδομένων; Ποια μέτρα λαμβάνει η Ε.Ε. ώστε μαθητές και εκπαιδευτικοί να αποκτήσουν τις αναγκαίες δεξιότητες για να εργαστούν σε ένα περιβάλλον με ΤΝ;

Σάκης Αρναούτογλου: Ας ξεκινήσουμε από τη σχέση της ΤΝ με την εκπαίδευση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει έμφαση στην ενσωμάτωση της ΤΝ στο εκπαιδευτικό σύστημα, με στόχο την αναβάθμιση της μαθησιακής εμπειρίας και την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων. Η ΤΝ έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει τη μάθηση μέσα από την εξατομίκευση. Οι αλγόριθμοι μπορούν να αναλύσουν τις ανάγκες κάθε μαθητή και να προσαρμόσουν το εκπαιδευτικό περιεχόμενο αναλόγως. Για παράδειγμα, αν ένας μαθητής υστερεί σε κάποιο τομέα, η ΤΝ μπορεί να παρέχει προτάσεις για κατάλληλο υλικό, διευκολύνοντας έτσι τον εκπαιδευτικό να ανταποκριθεί καλύτερα. Επιπλέον, υπάρχουν πλέον «ψηφιακοί δάσκαλοι» που προτείνουν εξατομικευμένα σχέδια μελέτης, ενώ η ΤΝ βοηθά και στην αντικειμενική αξιολόγηση με τη χρήση αυτόματων συστημάτων διόρθωσης. Υπάρχουν, μάλιστα, εργαλεία εντοπισμού λογοκλοπής, ώστε να διασφαλίζεται πως οι εργασίες των μαθητών/-τριών και φοιτητών/τριών είναι αυθεντικές. Παράλληλα, η ΤΝ διευκολύνει την προσβασιμότητα για μαθητές με αναπηρίες, μέσω φωνητικής αναγνώρισης ή μετατροπής κειμένου σε ήχο. Προσφέρει επίσης δυνατότητες μετάφρασης, κάνοντας προσβάσιμο εκπαιδευτικό περιεχόμενο από όλο τον κόσμο. Έτσι, ένας μαθητής στην Ευρώπη μπορεί να αξιοποιήσει έρευνες από την Ιαπωνία ή την Ινδία, ακόμη κι αν δεν γνωρίζει τις γλώσσες. Πλέον, η ΤΝ ανοίγει έναν κόσμο δυνατοτήτων που μέχρι πρόσφατα φάνταζαν απίθανοι.

Λορέντσο: Ποιοι είναι οι βασικοί κίνδυνοι από την ανεξέλεγκτη χρήση της ΤΝ, όπως η παραβίαση προσωπικών δεδομένων ή η μεροληψία των αλγορίθμων, και τι προβλέπει η Ε.Ε. για την αποτροπή τους;

Σάκης Αρναούτογλου: Όπως ανέφερα και προηγουμένως, η Ευρωπαϊκή Ένωση εργάζεται συστηματικά για να εξασφαλίσει την ηθική και υπεύθυνη χρήση της ΤΝ στην εκπαίδευση. Έχει αναπτύξει προγράμματα όπως το Digital Education Action Plan, αλλά και το Artificial Intelligence Act, που αντιμετωπίζει την ΤΝ στην εκπαίδευση ως πεδίο υψηλού κινδύνου. Αυτό σημαίνει πως απαιτείται διαφάνεια, προστασία δεδομένων και ανθρώπινη εποπτεία, ώστε να προληφθούν φαινόμενα μεροληψίας ή παραβίασης ιδιωτικότητας. Παράλληλα, μέσα από προγράμματα όπως το Horizon Europe και το Erasmus+, προωθείται η καινοτομία, η επιμόρφωση εκπαιδευτικών και η καλλιέργεια δεξιοτήτων που σχετίζονται με την ΤΝ. Τα ζητήματα αυτά, ωστόσο, εξελίσσονται διαρκώς. Επειδή η ΤΝ αποτελεί σχετικά νέο πεδίο, η πολιτική προσαρμόζεται συνεχώς. Αυτό που κάποτε χρειαζόταν μήνες για να αλλάξει, τώρα μπορεί να μεταβληθεί σε λίγα λεπτά, λόγω μιας τεχνολογικής εξέλιξης που καθιστά μια παλαιότερη απόφαση ήδη ξεπερασμένη.

Δέσποινα: Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για την εξέλιξη της ΤΝ τα επόμενα 10-20 χρόνια στην Ευρώπη και πώς μπορεί η Ε.Ε. να παραμείνει παγκόσμιος ηγέτης στην υπεύθυνη ανάπτυξή της;

Σάκης Αρναούτογλου: Για να είμαι ειλικρινής, είναι εξαιρετικά δύσκολο να κάνουμε ακριβείς προβλέψεις. Η πρόοδος στην ΤΝ είναι τόσο ταχύτατη και ριζική, που ξεπερνά συχνά κάθε φαντασία. Αυτό που γνωρίζουμε είναι πως αν δεν τεθούν αυστηρά νομικά και ηθικά πλαίσια, η ΤΝ μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Σε δέκα ή είκοσι χρόνια, ίσως δούμε την ΤΝ να λαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις για εμάς – και το αν αυτές θα είναι υπέρ μας ή εις βάρος μας, εξαρτάται από το πλαίσιο στο οποίο θα αναπτυχθεί. Αν δεν υπάρξει ανθρώπινος έλεγχος, είναι πιθανό η ίδια η ΤΝ να καθορίζει το μέλλον της και – χειρότερα – το μέλλον των κοινωνιών μας.

Ράνια Τσούτση: Να κάνω μια τελευταία ερώτηση: Αν η Τεχνητή Νοημοσύνη λαμβάνει αποφάσεις, η Ευρώπη νομοθετεί, αλλά ΗΠΑ και Κίνα  δεν συμμορφώνονται, πώς μπορεί να συντεθεί αυτό το παγκόσμιο παζλ; Πώς μπορεί να ωφεληθεί η ανθρωπότητα, αφού φαίνεται πως πορευόμαστε με διαφορετικούς ρυθμούς;

Σάκης Αρναούτογλου: Έχετε απόλυτο δίκιο. Κι εγώ ακριβώς αυτό είναι που με ανησυχεί περισσότερο.

Ράνια Τσούτση: Πιστεύω πως σε αυτό απαιτείται ξεκάθαρη πολιτική στάση. Και πως, ακόμη και σε ένα πολιτικά κατακερματισμένο τοπίο – ιδιαίτερα στην Ελλάδα – πρέπει να υπάρξει σύμπνοια σε ορισμένα θεμελιώδη ζητήματα.

Σάκης Αρναούτογλου: Έχετε εντοπίσει κάτι εξαιρετικά κρίσιμο. Οι ακροδεξιές ρητορικές βασίζονται ακριβώς σε αυτό: στο χάος που μπορεί να προκαλέσει η ΤΝ, μέσα από ψευδείς ειδήσεις, πλαστά βίντεο… και τελικά, ποιος ωφελείται; Είμαστε αντιμέτωποι με φαινόμενα που δεν έχουμε την εμπειρία να διαχειριστούμε. Δείτε την περίπτωση της Κίνας. Ένα αυταρχικό καθεστώς που επενδύει δυναμικά στην ΤΝ, την ώρα που η ίδια η τεχνολογία ενδέχεται μελλοντικά – αν όχι ήδη – να συγκρουστεί με αυτό. Δηλαδή, το κράτος χρηματοδοτεί την ΤΝ, αλλά δεν επιθυμεί να της επιτρέψει να λαμβάνει αποφάσεις. Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, η ΤΝ – που σιγά σιγά «αποκτά φωνή» – να υποδεικνύει στην κυβέρνηση τι να πράξει, την ώρα που εκείνη τη χρηματοδοτεί; Βλέπετε πόσο περίπλοκα γίνονται τα πράγματα και πόσο δύσκολο είναι να δώσουμε ξεκάθαρες απαντήσεις.

Ράνια Τσούτση: Κατανοητό. Πήραμε ήδη πολλές ουσιαστικές απαντήσεις, παρόλο που η ΤΝ είναι ένα πεδίο στο οποίο κινούμαστε ακόμα σε αχαρτογράφητα νερά.

Σάκης Αρναούτογλου: Είναι ακριβώς έτσι. Και μόνο μέσα από τη νέα γενιά, με τις φρέσκες ιδέες και τα δυναμικά μυαλά της, μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο μέλλον. Δεν θέλω να σας απογοητεύσω. Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε από κοινού. Αρκεί να είστε έτοιμοι να δώσετε τον δικό σας αγώνα για να ζήσετε σε ένα πιο δημοκρατικό περιβάλλον. Γιατί υπάρχει σοβαρή πιθανότητα όλη αυτή η εξέλιξη να οδηγήσει σε ένα απρόβλεπτο και χαοτικό τοπίο. Εμείς είμαστε εδώ για να συμβάλουμε όσο περισσότερο μπορούμε στη βελτίωση της ζωής σας. Και πρέπει να αναδείξουμε και τη θετική πλευρά: η ΤΝ είναι ένα σημαντικό εργαλείο. Αν το κατανοήσετε, το καλλιεργήσετε και το εντάξετε ορθά στη ζωή σας – να γίνετε «φίλοι» με αυτό, με απλά λόγια – θα σας βοηθήσει ουσιαστικά. Μη δίνετε έδαφος σε όσους έχουν σκοτεινές προθέσεις και προσπαθούν να διαμορφώσουν τον κόσμο μέσω της ΤΝ κατά το συμφέρον τους. Το καλό οφείλει και μπορεί να επικρατήσει. Και αυτή είναι μια αποστολή που θα ξεκινήσει από εσάς – με τη γνώση σας, με τον χαρακτήρα σας. Υπάρχει ελπίδα, υπάρχει προοπτική, αρκεί να συνεργαστούμε. Ο καθένας να προσφέρει το δικό του λιθαράκι. Αν θέλετε να πετύχετε, οραματιστείτε το, κρατήστε το στόχο καθαρό στο μυαλό σας και προσηλωθείτε σε αυτόν. Είτε αφορά την καριέρα σας, είτε τη ζωή σας, είτε τον άνθρωπο που θα επιλέξετε στο πλάι σας.

Σας εύχομαι καλή επιτυχία.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε τη συνέντευξη στο κανάλι μας στο youtube:  ΕΔΩ

Σπύρος Αντύπας, Διονύσης Τσελέντης, Middle Mountain College News, 5-4-2025

ΠΗΓΗ: https://schoolpress.sch.gr/mmnews/?p=2262