Με αφορμή τη δυναμική έναρξη της τουριστικής περιόδου 2017, επιθυμούμε να μοιραστούμε μαζί σας ορισμένες σκέψεις σχετικά με τη μελέτη, ανάδειξη και προστασία της βιοποικιλότητας της Κεφαλονιάς.

Η πλούσια φύση και το έντονο τοπογραφικό ανάγλυφο της Κεφαλονιάς δημιουργεί πληθώρα ενδιαιτημάτων και προσφέρει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να χαρεί και να εξερευνήσει μεγάλη ποικιλία ειδών άγριας ζωής. Ιδιαίτερα είδη χλωρίδας και πανίδας ενδημούν από το ελατόδασος και τη μακία βλάστηση μέχρι τα φρύγανα και τα λιβάδια, τους αμπελώνες και τους ελαιώνες, τους υγροτόπους και τις αμμοθίνες, όλα οικοσυστήματα ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας και φυσικού κάλλους. Η παρατήρηση και φωτογράφηση της ορνιθοπανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας είναι μερικές από τις ευκαιρίες φυσιολατρικού τουρισμού που ήδη έχουν αναπτυχθεί σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και περιμένουν την κατάλληλη ευκαιρία για να αναπτυχθούν και εδώ.

Ο φυσιολατρικός τουρισμός διευρύνει τη δεξαμενή των εν δυνάμει επισκεπτών του νησιού, επιμηκύνει την τουριστική περίοδο πέραν των καλοκαιρινών μηνών και δημιουργεί ευκαιρίες απασχόλησης σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό που απασχολείται σε περιηγήσεις φύσης. Απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του φυσιολατρικού τουρισμού είναι αφενός η έρευνα για την καταγραφή και ανάδειξη της γηγενούς βιοποικιλότητας και αφετέρου η εκπαίδευση επισκεπτών και οδηγών ώστε να μην διαταράσσονται τα φυσικά οικοσυστήματα. Ομάδα επιστημόνων του Τμήματος Τεχνολογίας Τροφίμων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων συνεργαζόμενοι με τον Βοτανικό Κήπο Κεφαλονιάς και εξωτερικούς συνεργάτες, μελετούν το φυσικό περιβάλλον της Κεφαλονιάς και των Ιονίων Νήσων και προσπαθούν να συμβάλλουν στην ανάδειξη, προστασία και διατήρηση της γηγενούς βιοποικιλότητας. Ενδεικτικά, στο πλαίσιο αυτό έχουν υλοποιήσει τις εξής δράσεις:

1. Πολλαπλασιασμός του ενδημικού φαρμακευτικού φυτού Σκουτελάρια των βράχων υποείδος κεφαλληνιακή (Scutellaria rupestris subsp. cephalonica) από σπόρο σε θάλαμο ανάπτυξης ελεγχόμενων συνθηκών και σε φυτώριο, καθώς και με ιστοκαλλιέργεια (in vitro). Απώτερος στόχος είναι ο πολλαπλασιασμός και η διατήρηση του είδους, η γενετική ταυτοποίησή του, καθώς και η εκχύλιση, απομόνωση και αξιολόγηση ουσιών με φαρμακευτικές ιδιότητες. Πρώιμα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο 17ο Πανελλήνιο Δασολογικό Συνέδριο.

2. Πολλαπλασιασμός in vitro μερικών από τα 50 περίπου αυτοφυή ορχεοειδή της Κεφαλονιάς. Μέχρι στιγμής έχουν παραχθεί αρτίβλαστα από 10 είδη, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη προσπάθειες για άλλα 20. Στόχος είναι η διαφύλαξη του γενετικού υλικού το οποίο απειλείται από ποικίλες ανθρωπογενείς πιέσεις, ανοίγοντας δυνατότητες για την αποκατάσταση διαταραγμένων οικοσυστημάτων και πιθανώς την παραγωγή ενός καινοτόμου ανθοκομικού προϊόντος. Πρώιμα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο 14ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας.

3. Διοργάνωση σειράς εκπαιδευτικών σεμιναρίων και εκδρομών με στόχο την ανάδειξη του φυσικού πλούτου της Κεφαλονιάς σε μανιτάρια και αυτοφυή ορχεοειδή.

4. Δημιουργία ηλεκτρονικού αποθετηρίου (ιστοσελίδας) με τη συστηματική κατάταξη αυτοφυών ειδών των Ιονίων Νήσων το οποίο συνεχώς συμπληρώνεται με νέα είδη (https://ionianplants.wordpress.com/).

Η καταγραφή, ανάδειξη και προστασία της γηγενούς βιοποικιλότητας δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο κανενός επιστημονικού ή διαχειριστικού φορέα. Σύμφωνα με πρόσφατη γνωμοδότηση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Αρ. Πρωτ. 157503/1516 19-06-2017), το δικαίωμα στην επιστημονική έρευνα ως προς το αντικείμενο αυτής ή ως προς το επιστημονικό προσωπικό που την εκπονεί δεν είναι περιοριστικό ούτε αποκλειστικό, με την προϋπόθεση να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, να γίνεται σεβαστή η υφιστάμενη κατάσταση αυτής, να μην προκαλούνται ζημιές ή απώλειες σε αυτή και να μη θυσιάζεται στο βωμό της έρευνας. Αντίθετα, πιστεύουμε ότι όσο περισσότεροι φορείς ερευνούν τη γηγενή βιοποικιλότητα, τόσο καλύτερα για την επιστήμη, το φυσικό περιβάλλον και την τοπική οικονομία.

Για την επιστημονική ομάδα

Ιωάννης Σαμαράς, Καθηγητής, Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων, ΤΕΙ Ιονίων Νήσων

Ειρήνη Κατσαλήρου, Επ. Καθηγήτρια, Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων, ΤΕΙ Ιονίων Νήσων

Σωτηρία Μήλλα, ΕΔΙΠ, Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων, ΤΕΙ Ιονίων Νήσων

Εύη Ματιάτου, Επιμελήτρια Βοτανικού Κήπου Κεφαλονιάς