Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός  

Την  Τρίτη, μετά το Πάσχα αποκαλείται Νέα Τρίτη και  έχει επικρατήσει με την παραφθορά, να λέγεται,  η Νια Τρίτη.

            Έχουν ειπωθεί πολλά γι αυτή την ημέρα. Είναι δε αφιερωμένη στην Παναγία την

«Τριχερούσα» και γιορτάζουν αρκετές εκκλησίες και ναοί, στο νησί μας.

 Αυτές οι εικόνες της Παναγίας που εορτάζουν τη Νια Τρίτη, αφορούν σύμφωνα

 με την εκκλησιαστική παράδοση τον Ιωάννη τον Δαμασκηνό, γι αυτό και αποκαλούνται…

«Παναγία η Δαμασκηνή». (Υπάρχουν και εικόνες της Παναγίας που εορτάζουν τη

 Νια Τρίτη και δεν έχουν σχέση με το κάτωθι γεγονός που θα ακολουθήσει ..)  

            Συγκεκριμένα,  ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός ήταν ο πρώτος σύμβουλος του Ουάλιδ το έτος 705-715, χαλίφη της Συρίας, για όλα τα αναγκαία θέματα, που αφορούσαν το Χριστιανικό πληθυσμό της περιοχής αυτής.

            Ακριβώς εκείνη την εποχή, όταν Αυτοκράτορας της Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο Λέων Γ' ο Ίσαυρος, ξέσπασε η Εικονομαχία. Δηλαδή, η προσκύνηση των ιερών Εικόνων θεωρούνταν ειδωλολατρία. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός αναδείχθηκε θερμός υποστηρικτής των Αγίων Εικόνων και με τα συγγράμματά του κατατρόπωνε τους εικονομάχους.

            Ο Αυτοκράτορας ο Λέων ο Γ' προκειμένου να απαλλαγεί από την παρουσία του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού, τον συκοφάντησε στο χαλίφη Ουάλιδ με την κατηγορία, ότι σκέπτεται να καταλάβει κρυφά την Δαμασκό. Ο χαλίφης διέταξε να συλληφθεί αμέσως ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και να του κοπεί το δεξί χέρι μέσα στην πλατεία της Δαμασκού. Ο χαλίφης, βέβαιος ότι ο Ιωάννης τον είχε προδώσει διέταξε να του κόψουν το χέρι, όπως κι έγινε.

            Η διαταγή εκτελέστηκε αμέσως. Ο Άγιος έλαβε το κομμένο χέρι του και όλη τη νύχτα ικέτευε την Παναγία γονατισμένος στην εικόνα  που αποτελούσε οικογενειακό κειμήλιο του, να τον θεραπεύσει προκειμένου να συνεχίσει τον σκληρό αγώνα του υπέρ της Ορθοδοξίας.

            Κατάκοπος, όπως ήταν, αποκοιμήθηκε για λίγο και τότε είδε σε όραμα την Παναγία μέσα από την Αγία Εικόνα της να του λέει, ότι από τώρα και στο εξής το χέρι του θα είναι θεραπευμένο.

            Ο Άγιος ξύπνησε και είδε πραγματικά, ότι το χέρι του είχε αποκατασταθεί

και ήταν υγιές. Από τη χαρά του φρόντισε και έβαλε αργυρό ομοίωμα του χεριού του κάτω από το αριστερό μέρος της Εικόνας της Παναγίας.  Από αυτό το περιστατικό ονομάστηκε η Εικόνα της Παναγίας ως Τριχερούσα.

            Μετά από το θαυματουργικό αυτό γεγονός ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός αποφασίζει να γίνει μοναχός στη Λαύρα του Αγίου Σάββα του Ηγιασμένου στην Παλαιστίνη.

            Το έτος 1217 ο Άγιος Σάββας ο Χιλανδαρηνός, του μετέπειτα ονομασθέντος Συμεών, περνώντας από την Ιερά Μονή του Αγίου Σάββα του Ηγιασμένου, πήρε μαζί του την Εικόνα της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας και την Εικόνα της Παναγίας Τριχερούσης και τις μετέφερε στην Ιερά Μονή Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους, όπου η Αγία Εικόνα παρέμεινε μέχρι το έτος 1347.

            Τότε έρχεται στο Άγιο Όρος ο Σέρβος Κράλης Δρούσαν, ο οποίος αναχωρών για την πατρίδα του, πήρε την Εικόνα της Τριχερούσας ως ευλογία. Η Εικόνα φιλοξενήθηκε στην Ιερά Μονή Στουντενίτσης της Σερβίας.

            Όταν στις αρχές του 15ου αιώνα οι Σέρβοι πληροφορήθηκαν ότι κινδυνεύουν να υποδουλωθούν στους Τούρκους, αμέσως παίρνουν την Αγία Εικόνα της Παναγίας Τριχερούσας από το Σερβικό Μοναστήρι και την τοποθετούν στη ράχη ενός γαϊδάρου και αφήνουν το ζώο ελεύθερο να το οδηγήσει όπου η Παναγία θελήσει.

Και πράγματι, κατά θαυματουργικό τρόπο, το ήσυχο αυτό ζώο διέσχισε όλη τη Σερβία, την Ελληνική περιοχή της Μακεδονίας και ήρθε στο Άγιο Όρος, στην Ιερά Μονή Χιλανδαρίου, όπου οι μοναχοί την υποδέχθηκαν με τιμές και λιτανείες.

Το ευλογημένο αυτό γαϊδουράκι, σύμφωνα με την ιερή παράδοση, μόλις τοποθετήθηκε η Εικόνα στο Ιερό του Μοναστηριού, έπεσε νεκρό.

            Μέχρι σήμερα η Αγία αυτή Εικόνα της Παναγίας Τριχερούσας θεωρείται ως η Ηγουμένη της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου και Προστάτης του Σέρβικου Ορθόδοξου λαού

            Είναι δε σπάνιο να βρεθεί εικόνα, που να εικονίζεται μόνο η Παναγία και το τρίτο  χέρι να βρίσκεται  δεξιά  ή αριστερά στο πάνω μέρος, δίπλα από το πρόσωπο της Θεομήτορος. Τέτοια εικόνα είναι η λεγόμενη Παναγία η Δαμασκηνή της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας στο Ληξούρι. Εκεί γίνεται γιορτή με μεγάλη ευλάβεια  και πίστη.

Η εικόνα, η Παναγία η Δαμασκηνή του Ληξουρίου, θεωρείται μοναδική, λόγω που δεν ακλουθεί «τον κλασικό τύπο της Τριχερούσας». Η Παναγία εικονίζεται μόνη της και το κομμένο αφιερωμένο χέρι  βρίσκεται στα δεξιά του προσώπου της Θεομήτορος.

Βέβαια, η εικόνα που βρίσκεται σε προσκυνητάρι στο ναό είναι «ντυμένη» με αργυροκάλυψη, τόσο από μεγάλα φύλλα ασημιού και χρυσαφιού, καθώς κι από τάματα, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη στην φωτογραφική αποτύπωση της.

Σύμφωνα με την παράδοση την εικόνα την βρήκε στα 1800 στη θάλασσα, κοντά στους Βαρδιάνους, κάποιος ναυτικός ή ψαράς του Ληξουρίου, με το όνομα Δαυίδ.

Χρόνια Πολλά και καλά.