Δυο  κεφαλονίτικες εικόνες για τον Άγιο Σπυρίδωνα

11-12-2020

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Η εορτή του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κεφαλονιά έχει εκλεκτή θέση μέσα στο λατρευτικό εορτολόγιό  του νησιού μας και πολλοί κάτοικοι, άνδρες και γυναίκες φέρουν το όνομα του μεγάλου αγίου, που πρωτοστάτησε  στην Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο, στα 325 μ. Χ. στη Νίκαια της Βηθυνίας, ενάντια στον αιρετικό Άρειο.

Μέσα από το πλήθος των εικόνων που σκιαγραφούν την αγία του μορφή, παρουσιάζω δύο διαφορετικές  από τις συνηθισμένες, που εν πολλοίς  δεν είναι γνωστές και κατά την άποψή μου έχουν μελετητικό ενδιαφέρον.

Η πρώτη είναι μια φορητή εικόνα που βρίσκεται στον ομώνυμο ναό του αγίου, στο χωριό Βασιλικάδες της Ερύσσου. Ο άγιος Σπυρίδωνας εικονίζεται μετωπικός και αυστηρός ως προς την όψη και καλύπτει το κεντρικό μέρος της εικόνας. Ολόγυρα από αυτόν ιστορούνται σε μικρογραφίες στιγμές από το συναξάρι του, έχοντας  η κάθε μια συνοπτικό επεξηγηματικό κείμενο.  Οι δυο μικρογραφίες που βρίσκονται στα άκρα, δεξιά κι αριστερά στο πάνω μέρος, δείχνουν τον άγιο να προσεύχεται σε παρακλητική στάση. Στην αριστερή μικρογραφία για την «αβροχία» της Κύπρου και στη δεξιά, για τους ανήμπορους και κυνηγημένους από τους πολέμους. Στο κάτω μέρος της εικόνας εικονίζονται μορφές αγίων και ανάμεσά τους ο άγιος Γεράσιμος, ο εν Κεφαλληνίας, κρατώντας το ειλητάριό του. Η εικόνα παρουσιάζει ενδιαφέρον  για την ιστόρηση του βίου του αγίου Σπυρίδωνα, έχει αγιογραφική  επτανησιακή γραμμή,  είναι δε προσεγμένη από το αγιογράφο δημιουργό της  και σύμφωνα με κάποια  προφορική παράδοση ήταν αφιερωματική στον ομώνυμο ναό.

Η δεύτερη εικόνα είναι μέρος από το Δωδεκάορτο του Ιερού Ναού των Εισοδίων της Παναγίας  του χωριού Σκινιά- Παλικής και είναι έργο του Κωνσταντίνου  Λιβαδά –Λιώκη. Ο άγιος εικονίζεται σε στάση προσευχόμενου, «εξομολογητικά προς τον Θεό», λέγοντάς του, «ότι έπραξε το σωστό μέσα από το θαύμα το οποίο έκανε με το κεραμίδι, φανερώνοντας την Τριαδική Υπόσταση του Δημιουργού Θεού, κατά την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο. Το έργο κρατά τα αγιογραφικά στοιχεία, που παραδόθηκαν στην πορεία των αιώνων, όπως το σκουφάκι του αγίου, που σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, το φορούσε ο άγιος, λόγω που ήταν αρχικά βοσκός και παντρεμένος. Το έργο του Λιώκη ακολουθεί τη Ναζαρηνή εικονογραφία, απλώνει στην επιφάνεια και σπάει την αυστηρή βυζαντινή στάση, έχοντας όμως εμφανές το προσωπικό στοιχείο και την εξαίρετη  τέχνη του σπουδαίου  Κεφαλονίτη αγιογράφου.  Ενδιαφέρον όμως έχουν κι άλλα έργα πάνω στο πρόσωπο του αγίου Σπυρίδωνα του ιδίου αγιογράφου, που παρόλο που τόν εικονίζει όρθιον και ολόσωμο, «του δίνει μια ζωντάνια κινητικής αγιότητας».

Χρόνια Πολλά και Καλά