Ενενήντα πέντε χρόνια διήρκησε το πέρασμα του μικρού δυναμίτη από τον εφήμερο κόσμο. Έναν κόσμο που τον αγάπησε, έναν κόσμο που τον θαύμαζε και τον τιμούσε. Όμως κι έναν κόσμο που τον λησμόνησε. Μόνος πορεύτηκε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Γεράσιμος, σ’ ένα δωμάτιο του πρώτου ορόφου του Οίκου Ευγηρίας του Αργοστολιού. Ένα δωμάτιο γεμάτο μνήμες, φωτογραφίες κολλημένες στον τοίχο, το βιολί του που του κρατούσε συντροφιά, την κιθάρα της Ανδρονίκης, της γυναίκας του, που την είχε κρεμασμένη στον τοίχο κοντά στο προσκέφαλό του, τα μουσικά του τετράδια και μέχρι πριν λίγα χρόνια ένα αρμόνιο που αγόρασε στην Αθήνα και πέρναγε την ώρα του κυρίως τα απογεύματα παίζοντας τραγούδια του χθες. Τον έβλεπα να παίζει φορώντας ακουστικά. Γεράσιμε γιατί φοράς ακουστικά; Τον ρωτούσα. Δε θέλω να μ’ ακούνε αλλά ούτε να τους ακούω. Μόνη εσωτερική συντροφιά οι μελωδίες του, μελωδίες απλές όπως απλή ήταν και η ζωή του.

Τον Γεράσιμο τον γνώρισα πριν δώδεκα χρόνια όταν ο τότε Δήμαρχος Πυλαρέων κ. Μάρκος Κοτσιλίνης μου είπε, την Άνοιξη του 2004, ότι σκέφτεται να κάνει το καλοκαίρι του ίδιου έτους, ένα τιμητικό αφιέρωμα στον Φιλήμονα. Αφού μου περιέγραψε με θαυμασμό τη συμβολή του στη διάσωση και διατήρηση της λαϊκής μουσικοχορευτικής παράδοσης του τόπου μας, με παρακάλεσε να μιλήσω για τη ζωή και το έργο του. Αμέσως δέχτηκα και από τότε δέσαμε με τον Φιλήμονα, τον κατά κόσμο Γεράσιμο Χανδρινό. Το αφιέρωμα έγινε το καλοκαίρι του 2004 στον κατάμεστο Λεμονόκηπο της Αγίας Ευφημίας. Στο πλαίσιο του αφιερώματος όπου μίλησα για τη ζωή και το έργο του, ο κος. Κοτσιλίνης του απένειμε τιμητική πλακέτα για την προσφορά του στον μουσικό πολιτισμό του τόπου. Επίσης, εκείνη τη βραδιά ο κος. Δημήτριος Μαντζουράτος αναφέρθηκε στην προσφορά του Χανδρινού, στην διατήρηση των παραδοσιακών χορών της Κεφαλονιάς. Θυμάμαι την έκδηλη συγκίνηση που ένιωθε ο Γεράσιμος για όλα αυτά που συνέβαιναν και που δυσκολευόταν να συνειδητοποιήσει ότι γίνονταν με επίκεντρο εκείνον. Ήταν τόσο ευχαριστημένος από την χειρονομία του τότε Δημάρχου, που ήθελε διακαώς να ανταποδώσει την τιμή που του έκανε τον Αύγουστο αλλά και να ευχαριστήσει όλους όσους τον τίμησαν. Έτσι στις 29 Δεκεμβρίου2004 τους αφιέρωσε μια μουσική βραδιά στην Αγία Ευφημία, την οποία διοργάνωσε ο ίδιος, πλαισιωμένος από την ορχήστρα του Παλυμέρη. Η έντονη συγκίνηση που τον διακατείχε δεν του επέτρεψε να εκφωνήσει τον λόγο που συνέταξεο ίδιος και τον ανέγνωσε η κα. Ερασμία Μουστάκη. Μεγάλη καρδιά και πονεμένη ψυχή ο Γεράσιμος.

Όπως ανέφερε ο κ. Κοτσιλίνης σε σχετική επιστολή που αναρτήθηκε στα τοπικά sites, ανήμερα του θανάτου του Γεράσιμου, και τον ευχαριστώ για τα καλά του λόγια, δεν έμεινα μόνο στο αφιέρωμα του καλοκαιριού. Ο Γεράσιμος αποτέλεσε ένα κομμάτι της ζωής μου. Πρότεινα στο Δήμο Πυλαρέων να χρηματοδοτήσει ένα αφιερωματικό δίσκο ακτίνας (CD) με χοροτράγουδα της τοπικής μας παράδοσης. Πράγματι, το Δημοτικό Συμβούλιο έκανε δεκτή την πρόταση και το 2006 ηχογραφήθηκαν στο studio του Τμήματος Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων, δέκα χοροτράγουδα της Κεφαλονιάς και κυκλοφόρησε σε δίσκο ακτίνας (CD) με τίτλο: Παραδοσιακά χοροτράγουδα Κεφαλονιάς από τον Γεράσιμο Χανδρινό-Φιλήμονα. Σκέφτηκα ότι η ζωή και το μουσικό του έργο, θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο για μελέτη έτσι ώστε να εκπονηθεί μια πτυχιακή εργασία στο Τμήμα. Ανέθεσα στον εξαίρετο φοιτητή μου Αστέριο Κυριακού. Με την καθοδήγησή μου κι έπειτα από πολλές επισκέψεις στο φτωχικό του στα Μακρυώτικα συντάχτηκε μια αξιόλογη πτυχιακή εργασία αναφέρεται διεξοδικά στη ζωή, στο μουσικό έργο καθώς και στην περιγραφή του βιολιού του. Η πτυχιακή αυτή εργασία βαθμολογήθηκε από την εξεταστική επιτροπή με άριστα 10. Στην παρουσίαση ήταν παρόν και ο Γεράσιμος γεμάτος περηφάνια. Ο Αστέριος ή Στέργιος δέθηκε μαζί του και παρόλο που τελείωσε τις σπουδές του είχαν επικοινωνία μέχρι πριν λίγα χρόνια.

Η μεγάλη του αγάπη ήταν η μουσική και ιδιαίτερα το βιολί του. Το βιολί ήταν εκείνο που του κρατούσε αέναη συντροφιά και τον έβρισκα πολλές φορές να παίζει χωρίς δοξάρι, pizzicato, γνωστά κομμάτια του παρελθόντος. Τι να κάνω, μου έλεγε. Αν το αφήσεις σ’ αφήνει. Ξέρεις γιατί έχει το βιολί δύο S. Γιατί πάει να πει SempreStudia. Άντε να παραβγείς στον Γεράσιμο. Βέβαια, θα πρέπει να σημειώσω ότι το βιολί του τα δύο τελευταία χρόνια το είχε παραμελήσει. Γιατί δεν παίζεις βιολί Γεράσιμε, τον ρωτούσα. Ποιος θέλει ν’ ακούει, μου απαντούσε. Εδώ δεν ξέρει κανένας μουσική. Ένιωθα τη θλίψη του. Τώρα με ξέχασαν όλοι, μου έλεγε. Ένα ανοιξιάτικο απόγευμα, θυμάμαι, τον πήγα στο Καφενείο, στα Κουρκουμελάτα. Εκεί, καθώς έτρωγε το γλυκό του, σηκώθηκε ένα ηλικιωμένο ζευγάρι από κοντινό τραπέζι και του λέει: Εσύ δεν είσαι ο Φιλήμονας; Ναι!!! απάντησε, με έκδηλη χαρά και έκπληξη. Σε θυμόμαστε που ερχόσουνα στα Βαλσαμάτα στη μάσκαρα και τι χορό εκάμαμε δε λέγεται. Νάσαι καλά!!!! Αυτό ήταν. Βάλσαμο τα λόγια του ζευγαριού. Όταν επιστρέψαμε στο Αργοστόλι μου λέει: Σα’ ν’ αναστήθηκα σήμερα, ο Θεός να σ’ έχει καλά. Βλέπεις Γεράσιμε, του λέω, ο κόσμος δε σε ξέχασε, πάντα θα σε θυμάται με θαυμασμό. Πάντα θυμόταν αυτή τη στιγμή κι ότι συζήτηση κάναμε κατέληγε στην περιγραφή της σκηνής. Θυμάσαι Νίκο τι εγίνηκε εκεί που με πήγες…; Δε θυμόταν το όνομα του χωριού. Τονωτικά δρούσε η σκηνή για τα επόμενα χρόνια για τον Γεράσιμο. Δεν τον ξέχασε ο κόσμος, παρόλο που δεν το έδειχνε έμπρακτα με μια απλή επίσκεψη στον Οίκο Ευγηρίας.

Μια ακόμη απλή επίσκεψη έκανα πριν λίγες μέρες, τη Δευτέρα 17 του μηνός το βραδάκι. Ήταν ξαπλωμένος, αποκαμωμένος από την αρρώστια που τον βασάνιζε, δεν ήταν πολλές μέρες που είχε βγει από το Νοσοκομείο. Με περίμενε, γιατί του είχα πει την προηγούμενη ότι θα ξαναπάω και θα του κάνω και μια έκπληξη. Κανόνισα με τον Λαμπρογιάννη τον Πεφάνη και τον Παναγή το Σκλάβο να έρθουν να τον επισκεφτούν. Γεράσιμε, του λέω, ήρθε ο Λαμπρογιάννης ο Πεφάνης, ένας νέος Κεφαλλονίτης που είναι ο καλύτερος βιολιστής στην Κεφαλονιά, είναι θαυμαστής σου και συνεχίζει τη μουσική παράδοση στο νησί. Αααα!!! μου λέει. Ο Παναγής, από την άλλη, είχε άλλοτε συνεργαστεί μαζί σου παίζοντας κιθάρα. Να δώσω το βιολί σου στο Λαμπρογιάννη, του λέω, να παίξει και να μας πεις τη γνώμη σου; Πάρτο, μου λέει. Δίνω το βιολί στον Λαμπρογιάννη. Πάει να το κορδίσει. Το βιολί ήταν κορδισμένο. Πότε έπαιξες για τελευταία φορά Γεράσιμε; Το καλοκαίρι απάντησε με τρεμάμενη φωνή. Τι θέλετε να σας παίξω; Τον ρωτάει ο Λαμπρογιάννης ευγενικά. Το μπάλλο. Αυτό ήταν, η αρχή έγινε. Πού να θέλει ο Γεράσιμος να σταματήσει ο Λαμπρογιάννης. Όταν τέλειωνε ο σκοπός, του έλεγε αδύναμα αλλά προστακτικά: παίξε παίξε…, κι εκείνος συνέχιζε. Εμφανώς ευχαριστημένος ο Γεράσιμος επιδοκίμαζε τον Λαμπρογιάννη για το παίξιμό του, κάνοντας τη σχετική χειρονομία. Σπουδαίος!!! Ο Παναγής εν τω μεταξύ, που συνεργάστηκε μαζί του σε πανηγύρια στα Θέματα και αλλού, εμφανώς συγκινημένος, τον ρωτούσε διάφορα για τη ζωή του και για το ποιός τον έμαθε μουσική κλπ. Σε όλες τις ερωτήσεις απάντησε εύστοχα ο Γεράσιμος. Διαύγεια. Η μνήμη του δεν τον πρόδωσε ποτέ.

Αναπτερώθηκε η ψυχή του Γεράσιμου ακούγοντας αγαπημένες του μελωδίες από έναν νέο και εξαίρετο μουσικό. Το είδα στα μάτια του που έλαμπαν από χαρά. Η ώρα πέρασε κι έπρεπε να φύγουμε. Κάτσε τε, κάτσε τε λίγο, πέντε λεπτά!!! Απευθυνόμενος στον Λαμπρογιάννη του έλεγε: Παίξε παίξε μη σταματάς. Βρήκα ένα μουσικό τετράδιο που είχε καταγεγραμμένες στο πεντάγραμμο μελωδίες τραγουδιών που χρησιμοποιούσε για μελέτη. Το έδωσα στον Λαμπρογιάννη και τις έβγαζε, primavista, άψογα. Αγαλλίασε η ψυχή του Γεράσιμου. Μας ζήτησε να τον βοηθήσουμε να ανασηκωθεί και του δώσαμε το βιολί του. Θέλεις και το δοξάρι; του λέω. Όχι δεν μπορώ. Μου λέει. Άρχισε να παίζει. Όλοι συγκινηθήκαμε όταν τον βλέπαμε να παίζει pizzicato το τραγούδι Θα γυρίσεις ξανά. Τα μάτια του έλαμψαν, μαζί και η ψυχή του. Αυτό ήταν το τελευταίο χάδι του Γεράσιμου στις χορδές του βιολιού του.

Τα λεπτά περνούσαν μέχρι που καταλάβαμε ότι κουράστηκε, τον ξαπλώσαμε στο κρεβάτι κι ετοιμαζόμασταν να φύγουμε, αφού του τακτοποιήσαμε το βιολί του. Πότε θα σας δω; Μας λέει. Εχάρηκα για όλα αυτά. Θα ξανάρθουμε του λέει ο Λαμπρογιάννης. Σα βγήκαν από το δωμάτιο ο Λαμπρογιάννης κι ο Παναγής, μου πήρε το χέρι και μου είπε: Μη φύγεις Νίκο μου, σε θέλω κοντά μου και κοίτα να κάνεις ό,τι είπαμε. Τι είπαμε Γεράσιμε; Τον ρωτάω. Το βιολί και τα μάτια σου, μου λέει. Μην ανησυχείς του λέω, θα έχει τη θέση που του αξίζει και το βιολί και όλα τ΄άλλα τα μουσικά σου.

Φύγαμε και οι τρεις στενοχωρημένοι μεν, ικανοποιημένοι δε, γιατί δώσαμε μια σταγόνα χαράς στο Γεράσιμο, μιας τελευταίας χαράς. Είμαι σίγουρος πως οι τελευταίες μελωδίες που βγήκαν από το βιολί του και τις άκουσε, θα συντροφεύουν την ψυχή του για πάντα.    

Τώρα απομένει να εκπληρωθεί η βούλησή του. Με παρακάλεσε να φροντίσω για τα μουσικά του πράματα, όπως έλεγε. Τηρώντας την υπόσχεση που του έδωσα θα μεριμνήσω έτσι ώστε να συμπληρωθεί η συλλογή που διατηρώ στο Τ.Ε.Ι. του Ληξουριού, όπως είναι γνωστό στους Κεφαλλονίτες, το Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων. Ήδη στο παρελθόν μου είχε εμπιστευθεί το δεύτερο βιολί του, ένα ηχογραφικό σύστημα και ένα ζευγάρι ηχεία. Τώρα πλέον, εκπληρώνοντας τη βούλησή του, η συλλογή θα ολοκληρωθεί με το καλό του το βιολί, την κιθάρα, τα μουσικά του τετράδια, τα CD που απέμειναν, φωτογραφικό υλικό κλπ. Αυτή η μουσική συλλογή θα αποτελέσει τον αρχικό ολοκληρωμένο πυρήνα, ενός μουσικού εκθεσιακού χώρου που θα είναι αφιερωμένος στον Φιλήμονα, έτσι για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μάθουν οι νεώτεροι τη μουσική διαδρομή ενός ακόμη μεγάλου Κεφαλλονίτη που έφυγε για το μακρινό ταξίδι της αιωνιότητας.

Μπούκας Νικόλαος

Προϊστάμενος του Τμήματος

Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων

του Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων