Εξαιρετικές ομιλίες και υπέροχα μουσικά ακούσματα στα “Πεσσάδεια 2021” στο Πνευματικό Κέντρο "Παρθένη" με ομιλητές τον κ. Ναπολέων Μαραβέγια, Καθηγητή Ευρωπαϊκής Οικονομίας και Αντιπρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου (ΕΚΠΑ), με θέμα "Πώς φτάσαμε στα δάνεια του αγώνα του 1821" και τον κ. Αντώνη Αργυρό τ. Νομικό Σύμβουλο  ΕΚΠΑ με θέμα «Οι Κεφαλλονίτες αγωνιστές του 1821 καταδιωγμένοι από την Αγγλοκρατία».

Ακολούθησε έντεχνο ρεπερτόριο με τον Γρηγόρη Βλαχούλη στο ακορντεόν και την Σοπράνο Μελίνα Δημοπούλου που καταχειροκροτήθηκαν από τον κόσμο.

Το παρών έδωσαν ο Δήμαρχος Αργοστολίου κ Θεόφιλος Μιχαλάτος, ο Αντιπερειφερειάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης κ Σωτήρης Κουρής , ιερέας π. Ιωάννης Μεσολωρας και που πήραν τον λόγο χαιρετίζοντας για την εκδήλωση στο σύνολο της. Την παρουσίαση της εκδήλωσης έκανε η Διευθύντρια Ειδικού Σχολείου Περατάτων  κα Ουρανία Φραγκισκάτου. 

Εικόνες: Σπύρος Σακαλής

Επιμέλεια: Γιώργος Χαλαβαζής 

Παρακάτω εικόνες απο την εκδήλωση, ο χαιρετισμός του Δημάρχου Αργοστολίου Θεόφιλου Μιχαλάτου, ένα υπέροχο μουσικό απόσπασμα, καθώς και γραπτή η ομιλία του κ. Αντώνη Αργυρού. 

{https://www.youtube.com/watch?v=zBH6R27F8W4}

{https://www.youtube.com/watch?v=-lLfzBoZdfU}

ΟΦΕΙΛΑΝ ΜΙΑ ΣΥΓΓΝΩΜΗ…..                      

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ:

1.Ο ΒΟΝΑΠΑΡΗΣ: Η κατάληψη της Επτανήσου από του Ενετούς υπήρξε μια μακρόχρονη κατάκτηση από το 1207 ως την ανατροπή της από τον Μέγα Ναπολέοντα (1797), που έφερε στα Επτάνησα τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης. Ο Βοναπάρτης τα Επτάνησα, τα θεωρούσε, ιδιαίτερα σημαντική κτήση . Σε μια επιστολή του προς το Διευθυντήριο, στις 16 Αυγούστου 1797, έγραφε; "Τα νησιά της Κέρκυρας, της Ζακύνθου και της Κεφαλληνίας έχουν περισσότερο ενδιαφέρον για εμάς παρά όλη η Ιταλία". Ο Βοναπάρτης δεν ενδιαφερόταν μόνο για την κατάκτηση των νησιών, όπως αποδεικνύεται από μια επιστολή του προς τον Γάλλο στρατηγό (Gentilli) Ζεντιγί: "Θα καταβάλλετε κάθε προσπάθεια να κερδίσετε το πνεύμα των εκεί κατοίκων, αφού θα πρέπει να τους κυβερνήσετε.... Εάν οι κάτοικοι, εκεί, εκδηλώσουν διάθεση για ανεξαρτησία, θωπεύσατε την επιθυμία τους."

2.Η Αγγλία στο 19ο αιώνα δημιουργεί τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία που έχει ποτέ γνωρίσει η ανθρωπότητα και στην ουσία ποδηγετεί με άμεση εξάρτηση το 1/5 της ανθρωπότητας. Στο 19ο αιώνα η βασίλισσα, η εμβληματική βασίλισσα της Αγγλίας ΒΙΚΤΩΡΙΑ στον αιώνα αυτό, έλεγε την περίφημη φράση: «Στο βασίλειό μου ο ήλιος δε δύει ποτέ» ^[1]και το εννοούσε. Διότι η Αγγλία στον 19ο αιώνα διαθέτει αποικίες σε όλο τον κόσμο, σε όλες τις ηπείρους και έτσι, η κορυφαία της φυσικά αποικία είναι η Ινδία, είναι η Αυστραλία, είναι πολλά σημεία, πράγματι αν έδυε ο ήλιος μια στιγμή σε κάποιο σημείο της αυτοκρατορίας αυτής, ανέτελλε σε κάποια άλλο. Το λέω αυτό διότι πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι η Αγγλία ήταν εκείνη η οποία στο 19οαιώνα έδινε το στίγμα των μεγάλων διπλωματικών εξελίξεων και δεν είναι τυχαίο, ότι και στην ελληνική περίπτωση η χώρα η οποία έπαιξε το μεγαλύτερο ρόλο για τη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, από όλες τις πλευρές, δεν ήταν άλλη παρά η Αγγλία. Η μεγαλύτερη δηλαδή δύναμη παγκοσμίως την εποχή εκείνη, όχι μόνο ευρωπαϊκώς.

3.Η Γαλλική Επανάσταση και ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός υπήρξε τόσο η θεωρητική θρυαλλίδα της έκρηξης του 1821 όσο και το πλαίσιο αρχών επί τη βάσει των οποίων δομήθηκε το σύγχρονο Ελληνικό Κράτος.

Ι.ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΟΦΕΙΛΟΥΝ ΜΙΑ ΣΥΓΓΝΩΜΗ :

4.Όφειλε και οφείλει  συγγνώμη στον ελληνικό λαό, κατά τη γνώμη μας, , η Βρετανία για στάση της οποίας απέναντι στην Επανάσταση όταν ξεκίνησε και ειδικότερα τη φρίκη των πεπραγμένων της στα αγγλοκρατούμενα τότε Επτάνησα εναντίον του έπους του 1821.

Η επίσημη Βρετανία βαρύνεται ανεξίτηλα με εγκλήματα σε βάρος Επτανήσιων αγωνιστών – υποστηρικτών του 1821 στα Επτάνησα, πέρα από τη γενικότερη εναντίωσή της και τον χλευασμό της στην Ελληνική Επανάσταση στην πρώτη φάση της. Κατά τον ιστορικό C.W. Crawley, οι Αγγλοι υπήρξαν επί τρεις γενεές φιλότουρκοι^[2]

5.Ξένοι με τη θάλασσα οι Τούρκοι, χρησιμοποιούσαν άγγλους αξιωματικούς στα πληρώματα –αναφέρεται μάλιστα ότι πάνω από ογδόντα βρήκαν τον θάνατο τη στιγμή της πυρπόλησης της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο από τον Κανάρη. Γνωστή είναι άλλωστε και η βοήθεια που προσέφεραν στον ανεφοδιασμό των Τούρκων σε διάφορες πολιορκίες οι Άγγλοι πρόξενοι που μετατρέπονταν άλλοτε σε κατασκόπους και άλλοτε σε αντιπροσώπους εμπορικών εταιρειών εφοδιάζοντας με αγαθά και πολεμικό υλικό την Υψηλή Πύλη.^[3] Οι Αγγλοι μάλιστα έστησαν στα Επτάνησα ως και παράρτημα ελέγχου της διακινούμενης αλληλογραφίας που διηύθυνε στο Λονδίνο η αρμόδια υπηρεσία της Lombard Street. Με τον τρόπο αυτόν η Αγγλία ήταν η καλύτερα ενημερωμένη.

6.Ο Γάλλος πρόξενος στη Θεσσαλονίκη Cousinιry το 1822 αναφέρει λεπτομερώς σε υπόμνημά του προς το γαλλικό υπουργείο των Εξωτερικών τους λόγους που οδήγησαν την Αγγλία στο να υιοθετήσει τη συγκεκριμένη και χωρίς προσχήματα εχθρική στάση απέναντι στην ελληνική εξέγερση. Στο αναγεννώμενο ελληνικό έθνος η Αγγλία αναγνώρισε μια ναυτική δύναμη, έναν αντίπαλο που έπρεπε να πνιγεί στο λίκνο του.^[4]

ΙΙ.ΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΑΠΟΙΚΙΑ:

7. 05 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1815. Η Αγγλία και η Ρωσία υπογράφουν στο Παρίσι ειδική συνθήκη, σύμφωνα με την οποία τα Επτάνησα τίθενται υπό την προστασία της Αγγλίας με την ονομασία Ηνωμέναι Πολιτείαι των Ιονίων Νήσων. Τα Ι ό ν ι α Νησιά αποτέλεσαν ομοσπονδιακό κράτος με την επωνυμία «'Ενωμένες Πολιτείες των Ιόνιων Νησιών». Τα Επτάνησα βρισκόταν κάτω από την άμεση και αποκλειστική προστασία -κυριαρχία-αποικία της Μεγάλης Βρετανίας και ό εντολοδόχος του βρετανικού στέμματος Λόρδος Μέγας 'Αρμοστής φρόντιζε την αποικιοκρατική εξουσία του στέμματος

Ό πρώτος 'Αρμοστής στρατηγός Θωμάς Maitland (1816-1824), ιδιαίτερα αυταρχικός, με αριστοκρατικές αντιλήψεις καί εθνικιστής, συμπεριφέρθηκε με περιφρόνηση προς τον ελληνικό πληθυσμό.

8. Στη Συνθήκη του 1815 δεν αναφερόταν ή Πάργα, πού μέχρι τότε είχε ακολουθήσει την τύχη των Ιόνιων Νησιών, ο ι Βρετανοί, πού κατείχαν την Πάργα από το 1814, την παραχώρησαν=πούλησαν το 1819 στον *Αλή Πασά για 150.000 λίρες, αποζημίωση των κατοίκων της πού προτίμησαν να εκπατριστούν. Μέσα σε τραγικές συνθήκες οι Παργινοί^[5] κατέφυγαν πρόσφυγες στα Ιόνια Νησιά, πήραν και τα οστά των προγόνους τους.

ΙΙΙ. ΟΙ ΕΠΤΑΝΗΣΙΟΙ ΣΤΗΝ ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ:

9.Πολλοί Επτανήσιοι και Ιδιαίτερα όσοι αντιπολιτεύονταν τη βρετανική προστασία, μυήθηκαν στην Φιλική Εταιρεία. Στη Φιλική Εταιρεία εντάχθηκαν και πολλοί Κεφαλλονίτες της διασποράς, όπως τεκμηριώνεται από τους ονομαστικούς καταλόγους των Φιλικών. Οι περισσότεροι ζούσαν και δραστηριοποιούνταν στη Μολδοβλαχία και την Κωνσταντινούπολη, όπως οι Παναγής Ροσόλυμος, , Διονύσιος Κοντούρης, Νικόλαος Λυκιαρδόπουλος, ο γνωστός ζωγράφος και αρχιτέκτονας Γεράσιμος Πιτσαμάνος και ο Μεταξάς Βαλλιάνος. Τα μεγαλύτερα ονόματα των Κεφαλλήνων αγωνιστών είναι αυτά των αδελφών Ανδρέα και Κωνσταντίνου Μεταξά και του Ευάγγελου Πανά. Πριν από την έναρξη της Επανάστασης είχε συγκροτηθεί και δρούσε στην Κεφαλονιά Εφορεία της Φιλικής Εταιρείας, η οποία είχε επαφή με την αντίστοιχη της Αχαΐας. Από τους πρώτους Φιλικούς στο νησί αναφέρονται οι Σπαρτινοί αδελφοί Ηλίας, Ευαγγελος (ως Ευαγγέλης Πανάς εμφανίζεται στις πηγές) και Δανιήλ Πανάς .

Όλοι αυτοί, αγνοώντας τα τρομοκρατικά μέτρα της Αγγλοκρατίας, εμψυχώνουν τους συμπολίτες τους και εργάζονται θαρραλέα για τη συγκέντρωση και αποστολή χρημάτων και πολεμοφοδίων, για τη στρατολόγηση εθελοντών, για την περίθαλψη και στέγαση των προσφύγων και των οικογενειών τους. Αξιοσημείωτη μάλιστα υπήρξε η συμπαράσταση των Κεφαλλονιτών στους Σουλιώτες πρόσφυγες, που είχαν καταφύγει στο νησί μετά την παράδοση της Κιάφας (Ιούλιος 1822). Η επίσημη πολιτική της Μεγάλης Βρετανίας ήταν φιλοτουρκική, επειδή θεωρούσαν ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία μπορούσε να θέσει φραγμό στα επεκτατικά σχέδια των Ρώσων στη νοτιοανατολική Ευρώπη.

IV.-Η ΕΧΘΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΠΤΑΝΗΣΙΟΥΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ.

9. Ή Βρετανική Διοίκηση στάθηκε με εχθρότητα απέναντι την 'Ελληνική 'Επανάσταση και βλέποντας μέ δυσαρέσκεια τη διαρροή των Επτανησιωτών αγωνιστών προς την επαναστατημένη 'Ελλάδα φρόντισε να ληφθούν σύντονα μέτρα για να εμποδιστεί την συμμέτοχη τους στον Αγώνα.

• Στις 5 Απριλίου 1821 έπειτα από εισήγηση του "Αρμοστή, ψηφίστηκε από το Ιόνιο Κοινοβούλιο νόμος, πού έδινε στους Τοποτηρητές του Αρμοστή και στους Έπαρχους των νησιών το δικαίωμα να κηρύττουν τον στρατιωτικό νόμο στο νησί πού διοικούσαν, όταν υπήρχε ανάγκη.
• Στις 9 Απριλίου 1821 ή Γερουσία με προκήρυξη της δήλωνε, οι Ιόνιοι υπήκοοι πού κατοικούσαν στις επαρχίες του 'Οθωμανικού κράτους, σέ περίπτωση πού έπαιρναν μέρος σέ επαναστατικές ή άλλες εχθρικές ενέργειες, θα έχαναν το δικαίωμα προστασίας από το Ιόνιο Κράτος και από τους Βρετανούς προξένους.

Τα μέτρα αυτά δεν έπιασαν τόπο Σέ πολλές εκατοντάδες ανέρχονται οι αγωνιστές πού κατά τους πρώτους μήνες τής 'Επανάστασης έσπευσαν από τα 'Ιόνια Νησιά στην ηπειρωτική 'Ελλάδα^[6]. Ανάμεσα σ' αυτούς υπήρχαν και αρκετοί κληρικοί. Πολλά έφτανησιώτικα πλοία μεταφέροντας ανθρώπους και εφόδια.

• Στις 10 Μαΐου 1821 το Κοινοβούλιο ψήφισε νόμο πού όριζε την επιβολή της ποινής του θανάτου σ

όσους θα παράβαιναν τίς υγειονομικές διατάξεις. Τό μέτρο αυτά είχε σκοπό να εμποδίσει την κίνηση σκαφών χωρίς άδεια των άρχων και φυσικά τή λαθραία μεταφορά προσώπων ή υλικού.

Τα μέτρα αυτά διευκρινίζονταν και με νεότερο διάταγμα (13 Αυγούστου 1821).

• Στις 7 Ιουνίου 1821 κήρυξε ουδετερότητα απέναντι στους εμπολέμους· όσοι Ιόνιο ι υπήκοοι έπαιρναν μέρος στις εχθροπραξίες πού γίνονταν στην επαναστατημένη 'Ελλάδα θα εξορίζονταν από τήν επικράτεια, ή κινητή και ή ακίνητη περιουσία τους θα δημευόταν και σέ περίπτωση πού συλλαμβάνονταν από τίς αρχές, θα τους επιβάλλονταν οί ποινές πού καθόριζε ό νόμος.
• «Διορίζονται όλοι οι υπήκοοι Ιόνιοι να μην πάρουν κανένα μέρος, μήτε εις βοήθειαν μήτε εναντίον, ούτε του ενός ούτε του άλλου από τους πολεμούντας, είτε δια θαλάσσης είτε διά ξηράς».
• Η Γερουσία με προκήρυξη της 18 Ιουλίου 1821 καλούσε τους αγωνιστές Ανδρέα καί Κωνσταντίνο Μεταξά, Γεράσιμο Φωκά, Μιχαήλ Kουτουφά και Ευάγγελο Πανά από την Κεφαλονιά, Διονύσιο Σεμπρικό και Παναγιώτη Στρούζα από τη Ζάκυνθο, πού πολεμούσαν μαζί με άλλους συμπατριώτες τους στην Πελοπόννησο και πού είχαν κυκλοφορήσει επαναστατική προκήρυξη σαν αρχηγοί των δυνάμεων της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου, να επι-στρέψουν στα νησιά μέσα σέ 15 ήμερες για να δικαστούν με την απειλή άτι διαφορετικά θα εφαρμόζονταν εναντίον τους τα παραπάνω μέτρα.
• Στις 18Ιουλίου διακηρύχτηκε, ότι όσοι πλοίαρχοι Ιόνιοι υπήκοοι συμμετείχαν με οποιοδήποτε τρόπο στις πολεμικές επιχειρήσεις θα διώκονταν σαν πειρατές. Νέο διάταγμα της 13 Αυγούστου έδινε προθεσμία 30 ήμερων στους Έφτανησιώτες πού είχαν πάρει μέρος στην Επανάσταση για να γυρίσουν πίσω στα νησιά- σέ διαφορετική περίπτωση θα καταδικάζονταν σέ παντοτινή εξορία και θα δημευόταν ή περιουσία τους.
• Οι Βρετανοί δεν δίστασαν να απαγορεύσουν τίς δεήσεις αυτές και να πάρουν μέτρα εναντίον των κληρικών πού δεν συμμορφώνονταν, ή πού με οποιοδήποτε τρόπο βοηθούσαν τους αγωνιστές .
• Σημαντική θεωρείται η συμβολή των Κεφαλλονιτών στη μάχη του Λάλα[16] (9-13 Ιουνίου 1821), όταν οι ναυτικοί Γεράσιμος Μουσούρης, Ευαγγελής Πανάς από τα Σπαρτιά, Ανδρέας και Κωνσταντίνος Μεταξάς οργανώνουν εθελοντικά σώματα μαχητών και διαφεύγουν στην Πελοπόννησο. Εκεί ενώνονται με Ζακυνθινούς εθελοντές και συμβάλλουν αποφασιστικά στη νικηφόρα έκβαση της μάχης.^[7] Η νίκη των Ελλήνων στο Λαλα σήμανε το τέλος της επιβολής των Λαλαίων στην περιοχή και άνοιξε τον δρόμο για την άλωση της Τριπολιτσάς. Αξιζει να αναφέρουμε ότι ο Πανάς Ευάγγελος είχε περαιτέρω σημαντική στρατιωτική δράση υπήρξε επικεφαλής στρατιωτικού σώματος 150 Κεφαλλονιτών μαζί με τους Γεώργιο Τυπάλδο-Κοζάκη,^[8] τον Σπύρο Αμπατιέλο, και Διον. Ορφανό πήρε μέρος στην πολιορκία και παράδοση της Μονεμβασίας 23 Ιουνίου 1821 και του Νεοκάστρου 7 Αυγούστου 1821.
• Στις 18/7/1821 οι Άγγλοι δήμευσαν την περιουσία του Πανά σε εκδίκηση για την δράση του. Όταν επέστρεφαν οι αγωνιστές στα νησιά τους, τους περίμεναν ανθελληνικά συναισθήματα, απειλές, καταδίκες όπως τους ήρωες στο Λάλα, που τους περίμεναν ψηφίσματα που τους αποκαλούσαν «εγκληματίες και αξιοκατάκριτους», ισόβιος εξορία, δήμευση περιουσίας και εν γένει ποικίλα τρομοκρατικά μέσα.
• Τον 'Οκτώβριο τού έτους 1821 απελάθηκε ό μη-τροπολίτης Άγαθάγγελος Τυπάλδος Κοζάκης, τοποτηρητής τού αρχιερατικού θρόνου τής Κεφαλονιάς άπό τό 1818 καί μυημένος στην Φιλική Εταιρεία, επειδή διευκόλυνε την αναχώρηση από το νησί σώμα των αγωνιστών που πήγε στην Πελοπόννησο υπό τον Πανά κλπ Είναι σπουδαία η φράση του Πανά, που με αυτή ενθάρρυνε τους πολεμιστές του <Κινδυνεύει εκείνος, που αποφεύγει τον κίνδυνο κι όχι αυτός που τον κοιτάζει κατάματα>.

V.-Η ΑΠΕΛΑΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣΠΟΤΗ

«Αλλά δισεπίλυτο ήταν το πρόβλημα διαφυγής για τους άλλους, πού είχαν συγκεντρωθεί στ’ ‘Αργοστόλι. Πώς θα μπορούσαν να ξεφύγουν την εντατική παρακολούθηση των οργάνων του τοποτηρητή συνταγματάρχη Travers; Στην κρίσιμη εκείνη στιγμή πολύτιμος στάθηκε βοηθός ό ιεράρχης της Κεφαλονιάς και μεγάλος πατριώτης Άγαθάγγελος Τυπάλδος Κοζάκης. Ό υπέροχος εκείνος δεσπότης σέ συνεργασία με τον Κων. Μεταξά επινόησαν τέχνασμα, πού είχε σαν αποτέλεσμα να διαφύγει από την Κεφαλονιά ολόκληρο το οργανωμένο εκστρατευτικό σώμα. Διαδόθηκε πώς άλγερίνικο καράβι με πρόσφυγες από το Μόριά κινδύνευε στις Στροφάδες κι ήταν ανάγκη επείγουσα να φροντίσουν για τη σωτηρία τους. Σύμφωνα με άλλη παράδοση τούρκικα καράβια διαδόθηκε πώς είχαν πιάσει αιχμάλωτους Κεφαλλονίτες, πού κινδύνευαν σοβαρά. Ό λαός ξεσηκώθηκε και παρακάλεσε το δεσπότη «να δεηθή υπέρ των κινδυνευόντων αδελφών» και να παρουσιασθεί στον Travers παρακαλώντας τον να δώσει άδεια να φύγουν μερικά καράβια μέ ένοπλους για τη σωτηρία των αιχμαλώτων. Ό δεσπότης πρόθυμα ικανοποίησε τό λαϊκό αίτημα και παρακάλεσε με προσωπική του ευθύνη «τον δύσκαμπτον και συνετόν «Αγγλον να έπιτραπή ό απόπλους». Μόλις δόθηκε ή άδεια, αμέσως το ‘Αργοστόλι «μετεβλήθη εις στρατόπεδον… Συνελέγησαν περί τους 360 οπλοφόροι εκ διαφόρων της νήσου μερών και τό σώμα τούτο έπεβιβάσθη επί του πλοίου τών αδελφών Γερασίμου και ‘Αναστασίου Φωκά, οπερ ούτοι φιλοτίμως άφιερώσαντες εις τον Ελληνικόν ‘Αγώνα ώπλισαν και ήτοίμασαν μέ πολεμοφόδια και τροφάς δι’ ιδίας των δαπάνης;. Τό πλοΊον, διευθυνόμενον παρά του ‘ΑναστασίουΦωκά, μετέφερεν εις Πελοπόννησον τους οπλοφόρους κατά τάς αρχάςΜαΐου 1821» Ή εκδίκηση του Travers και του αρμοστή ήταν αμείλικτη! Έπειτα από πρόχειρη ανάκριση ô Travers καθαίρεσε τον δεσπότη και μέ ειδική κανονιοφόρο τον έστειλε στην Κέρκυρα, «όπου σκαιώς υβρισθείς ύπό του Μαίτλανδ κατεδικάσθη εις ύπερορίαν »^[9]

VI.-Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

«Οι Επτανήσιοι "πριν γίνουν άσυλον των καταδιωκομένων Μωραϊτών, Ρουμελιωτών και Ηπειρωτών, έγιναν πρώτα τα κέντρα των κατηχήσεων των Φιλικών" ,έσπευσαν να αγωνιστούν με τους άλλους ΄Ελληνες για την αποτίναξη του μισητού τουρκικού ζυγού. Με τη στάση τους αυτή αντιμετώπισαν έναν απηνή διωγμό, εξορίες και δήμευση των περιουσιών τους από τον Maitland»

VIΙ.ΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΤΟ ΠΟΛΕΜΟΥΝ ΟΙ ΠΑΝΤΕΣ

10. Το Μεσολόγγι δέχεται σφοδρή επίθεση που δε σταματά ποτέ, από το ξημέρωμα έως το μεσημέρι κι από το απόγευμα ως αργά τη νύχτα, τ’ ακρογιάλια και τα βουνά σείονται από τους βομβαρδισμούς και τους πυροβολισμούς. Μια συντονισμένη επίθεση από Τούρκους, Γάλλους, Αιγύπτιους και Άγγλους συγκλονίζει το πολιορκημένο Μεσολόγγι. Όπως χαρακτηριστικά διακρίνει ο ποιητής τη συμμετοχή κάθε εθνότητας στην πολιορκία, χρησιμοποιούνται άλογα των Αιγυπτίων, σφαίρες των Τούρκων, κανόνια των Άγγλων και ο νους, η οργάνωση όλης της επίθεσης γίνεται από τους Γάλλους που είχαν αναλάβει την εκπαίδευση του τουρκικού στρατού.Β Ο Διονύσιος Σολωμός με τους αθάνατους στίχους στους «Ελευθερους Πολιορκιμένους» περιέγραψε, ας θυμηθούμε, ως εξής αυτό που είχαν ν’ αντιμετωπίσουν οι επαναστάτες πρόγονοί μας:

«Μες στα χαράματα συχνά, και μες στα μεσημέρια,

και σα θολώσουν τα νερά, και τ' άστρα σαν πληθύνουν,

ξάφνου σκιρτούν οι ακρογιαλιές, τα πέλαγα κι οι βράχοι.

«Αραπιάς άτι, Γάλλου νούς, βόλι Τουρκιάς, τοπ' Άγγλου!

Πέλαγο μέγα πολεμά, βαρεί το καλυβάκι,

κι αλιά, σε λίγο ξέσκεπα τα λίγα στήθια μένουν!

Αθάνατή 'σαι, που ποτέ, βροντή, δεν ήσυχάζεις;».

VIII.TO ΝΑΥΑΡΙΝΟ «ΑΤΥΧΕΣ ΣΥΜΒΑΝ»

11. H ναυμαχία του Ναυαρίνου

H πρώτη επίσημη ανάμειξη των ξένων στα ελληνικά πράγματα ήταν η ναυμαχία του Ναυαρίνου, που καθόρισε οριστικά τις σχέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων με την Υψηλή Πύλη. «Ατυχές συμβάν» το χαρακτήρισε η αγγλική κυβέρνηση. Πράγματι, απρόοπτα και τυχαία περιστατικά έκαναν τα κανόνια του ενωμένου στόλου των τριών Δυνάμεων να ηχήσουν. Πάντως η απόφαση της Υψηλής Πύλης να διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις της με τις τρεις Δυνάμεις και να κηρύξει ιερό πόλεμο μαζί τους ευνόησε τους επαναστατημένους, αφού διεθνοποίησε τη σύγκρουση.

ΙΧ.Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ:

Στη Ζακυνθο στις 31.5.1821 σχεδόν έφτασε να γίνει επεμβαση του Αγγλικού στρατού γιατί οι Ζακυνθινοι διαδήλωσαν χαρούμενοι από λάθος πληροφόρηση ότι κατελήφθη η Κωνσταντινούπολη από τους επαναστάτες.

Συχνά τα τούρκικα πλοία εύρισκαν καταφύγιο ή στάθμευαν για ανεφοδιασμό στα λιμάνια των νησιών, άπου γίνονταν δεκτά από τίς αρχές με εκδηλώσεις φιλίας. "Έτσι τον Σεπτέμβριο τού 1821 ό τούρκικος στόλος, αφού ανεφοδιάστηκε στη Ζάκυνθο, κατευθύνθηκε στον Κορινθιακό, βομβάρδισε την Βοστίτσα (Αίγιο) και το Γαλαξίδι καί έχοντας αιχμαλωτίσει 32 γαλαξιδιώτικα πλοία και δύο Ιονικά, πού είχαν μεταφέρει κεφαλλονίτες και ζακυνθινούς αγωνιστές στην Πελοπόννησο, επέστρεψε στη Ζάκυνθο και από εκεί κατευθύνθηκε προς την Κωνσταντινούπολη. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1821 ο τουρκικός στόλος απέπλευσε, αλλά ο Μιαούλης τον παρακολουθούσε από κοντά. Μόλις λοιπόν ένα πλοίο απομακρύνθηκε λίγο από τον κορμό του τουρκικού στόλου, δύο ελληνικά πλοία με καπετάνιους τους Σαχίνη και Ραφαλιά το απέκοψαν και του επιτέθηκαν. Άρχισε ναυμαχία πολύ κοντά στη στεριά, με τους Ζακυνθινούς να έχουν πλημμυρίσει τα γύρω υψώματα και να την παρακολουθούν ανήμποροι. Σε κάθε κανονιά των ελληνικών πλοίων ζητωκραύγαζαν, ενώ έβριζαν και χειρονομούσαν κατά των Τούρκων. Γρήγορα φάνηκε η ανωτερότητα των Ελλήνων ναυτικών. Το τουρκικό πλοίο έχασε είκοσι από τους εξήντα άνδρες του και πήρε φωτιά, οπότε ο καπετάνιος του αποφάσισε να το ρίξει στη στεριά για να βρει υποστήριξη στους Άγγλους. Το φλεγόμενο πλοίο προσάραξε στη θέση Υψόλιθος, δίπλα στην παραλία του Λαγανά. Μόλις όμως έπιασε στεριά, οι ερεθισμένοι Ζακυνθινοί, που στήριζαν ολόψυχα τον ελληνικό Αγώνα, όρμησαν εναντίον του πληρώματος με άγριες διαθέσεις. Η επίθεση των κατοίκων και η αντίδραση των Άγγλων Ο Άγγλος διοικητής, συνηθισμένος σε ντόπιους που ποτέ δεν είχαν δείξει επαναστατικές διαθέσεις, έστειλε απλώς ένα στρατιωτικό απόσπασμα από δεκαοχτώ άτομα κι έναν αξιωματικό για να περιμαζέψουν τους Τούρκους. Οι Βρετανοί όμως βρέθηκαν μπροστά σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Οι εξαγριωμένοι Ζακυνθινοί, οπλισμένοι με ό,τι όπλο είχαν στα σπίτια τους, επιτέθηκαν και σε αυτούς, σκοτώνοντας δύο και τραυματίζοντας έναν αξιωματικό. Νέο απόσπασμα, από πενήντα στρατιώτες, απώθησε προσωρινά τους εξεγερμένους, αλλά το βράδυ δέχθηκε νέα επίθεση από εκατοντάδες Ζακυνθινούς, με αποτέλεσμα να αφήσει πίσω πάνω από δέκα νεκρούς. Οι βρετανοί κατακτητές αντέδρασαν με την αγριότητα που εκδήλωναν απέναντι σε επαναστατημένες αποικίες. Στις 8 Οκτωβρίου του 1821 έφτασαν δύο φρεγάτες με πεζικό και πυροβολικό και αρχηγό τον ανθαρμοστή Άνταμ. Ο Άνταμ επιβάλλει στρατιωτικό νόμο, απαγορεύει την κυκλοφορία, κλείνει τις εκκλησίες και αρχίζει ελέγχους σε όλα τα σπίτια. Όταν οι Άγγλοι έβλεπαν τη σημαία της ελληνικής επανάστασης σε πλοία ή βάρκες, την κατέβαζαν με μανία και την έσχιζαν Στήνει κανόνια και τηλεβόλα στα σταυροδρόμια και στις εισόδους των χωριών ενώ μαζεύει όλα τα τραπεζομάχαιρα από τα σπίτια. Διατάζει τους διαπρεπέστερους πολίτες να παρουσιαστούν στο στρατοδικείο και φέρνει τους φυλακισμένους ενώπιον του, κατηγορούμενους για εσχάτη προδοσία. Προτού καν συνεδριάσει το στρατοδικείο, είχε στηθεί στην κεντρική παραλιακή πλατεία του Μόλου μια ολόκληρη σειρά αγχόνες, λες και η ετυμηγορία ήταν γνωστή εκ των προτέρων. Φυσικό ήταν. Πρόεδρος του στρατοδικείου ήταν ο ίδιος ο Άνταμ και μέλη του ένας ταγματάρχης, ένας λοχαγός, ένας υπολοχαγός, ένας ανθυπολοχαγός κι ένα στρατιώτης, όλοι μέλη του αποσπάσματος που είχε φέρει μαζί του. Φυσικά επρόκειτο για δίκη-παρωδία. Δεν επετράπησαν μάρτυρες υπεράσπισης, μόνο κατηγορίας. Κι όταν ο επιφανής πολίτης Διονύσιος Καπνίσης επέμεινε να καταθέσει ως μάρτυρας υπεράσπισης, το δικαστήριο τον τιμώρησε με την ποινή της μπερλίνας. Τα φρικτά βασανιστήρια στους Ζακυνθινούς Παρουσιάστηκε τότε ο γέροντας πατέρας του και ζήτησε να τιμωρηθεί αυτός αντί του γιου του, διότι η μπερλίνα εθεωρείτο πολύ ατιμωτική. Οι Άγγλοι το δέχθηκαν χωρίς πρόβλημα. Περιέφεραν τον γέροντα σε όλη την πόλη, καβάλα σ έναν γάιδαρο κι έπειτα τον πήγαν στην πλατεία. Εκεί είχε στηθεί ένας μεγαλοπρεπής θρόνος , όπου τον κάθισαν και στη συνέχεια ένας λόχος στρατιώτες άρχισε να του πετά αυγά στο πρόσωπο, μέχρι που άδειασαν τα δυο μεγάλα πανέρια που υπήρχαν εκεί. Στη δίκη αυτή καταδικάστηκαν σε θάνατο επτά άτομα. Ο ένας το έσκασε στην Πελοπόννησο κι ο ιερωμένος παπα- Κεφαληνός τη γλίτωσε, επειδή δεν τόλμησαν να τον σκοτώσουν. Τους άλλους πέντε τους απαγχόνισαν, αφού τους δήμευσαν την περιουσία και πέταξαν τις οικογένειές τους στο δρόμο. Ο δημόσιος απαγχονισμός όμως δεν ήταν αρκετός για τους «πολιτισμένους» Βρετανούς. Βύθισαν τα πτώματα των κρεμασμένων σε βραστή πίσσα, τα έκλεισαν σε σιδερένια κλουβιά και τα τοποθέτησαν σε πασσάλους πάνω στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία. Τα τέσσερα από τα πέντε πτώματα, καταφαγωμένα από τα όρνεα, έμειναν στον Προφήτη Ηλία έως το 1831, δηλαδή δέκα ολόκληρα χρόνια, ενώ ο το σώμα του Κλαυδιανού, που είχε τοποθετηθεί στην είσοδο του χωριού του, Φιολίτι, απομακρύνθηκε το 1836, δηλαδή 15 χρόνια αργότερα. Τα δραματικά γεγονότα του Υψόλιθου, όπως ονομάστηκαν, σφράγισαν την ιστορία της Ζακύνθου. Τα πτώματα των επαναστατών διατηρήθηκαν στα κλουβιά ακόμα και τους κατοπινούς χρόνους, όταν η Βρετανία άλλαξε πολιτική και υιοθέτησε φιλική στάση απέναντι στους επαναστάτες.

Χ. Η ΟΜΗΡΙΑ ΣΟΛΩΜΟΥ

Ανάμεσα στις ενέργειες που ακολούθησαν για τον εκφοβισμό του πληθυσμού, αναφέρεται στο δημοσίευμα της εποχής και η ομηρία επιφανών Ζακυνθινών. Η ομηρία και φυλάκιση του Διονύσιου Σολωμού. Οι όμηροι ήταν συνολικά 54, και αποτελούσαν τα πιο αγαπητά μέλη της εξεγερμένης κοινωνίας. Η αναφορά στην ομηρία του Διονύσιου Σολωμού, αν και αμφισβητήθηκε, τελικά φαίνεται πως αποτελεί γεγονός. Το όνομά του συναντάται και σε έρευνες ιστορικών σχετικά με τα γεγονότα της Ζακύνθου, αλλά χάριν στη μελέτη του ερευνητή και συγγραφέα Δ. Στεργιούλα, ήρθε στο φως αυτή η αποκαλυπτική και άγνωστη, εδώ και 200 χρόνια, πληροφορία. Η κράτηση των επιφανών προσώπων δεν είχε μόνο προληπτικό, αλλά και τιμωρητικό, χαρακτήρα. Τον Φεβρουάριο του 1821, ο ποιητής είχε συνυπογράψει κείμενο διαμαρτυρίας προς τον βασιλιά της Αγγλίας, με θέμα την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1817. Την είχαν συνυπογράψει ο εισαγγελέας Ζακύνθου και φίλος του Καποδίστρια, Αναστάσιος Φλαμπουριάρης και ο δικαστής και φίλος του ποιητή Γεώργιος Δε Ρώσσης. Και οι δύο διώχθηκαν και φυλακίστηκαν, γεγονός που μπορεί να αποτελέσει τεκμήριο και για την ομηρία του Διονύσιου Σολωμού. Ακόμα και η συμμετοχή του στη Φιλική Εταιρεία συνηγορεί προς αυτή την κατεύθυνση. Ο εθνικός ποιητής φυλακίστηκε, όχι σαν κατάδικος αλλά σαν όμηρος, στις φυλακές ενός φρουρίου που ήταν πλήρως απομονωμένο. Οι φυλακισμένοι δεν είχαν το δικαίωμα να επικοινωνήσουν ούτε με τα κοντινά και συγγενικά τους πρόσωπα, παρά μόνο με τους υπηρέτες τους. Όπως επισημαίνει και ο ερευνητής Δ. Στεργιούλας στο δημοσίευμά του, το συμπέρασμα που προκύπτει για τον Σολωμό από αυτή την αποκάλυψη, είναι πως ο ποιητής δεν ζούσε σε ένα «αποστειρωμένο» περιβάλλον και μακρυά από την πολιτική, όπως συχνά πιστεύεται.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο επτανησιακός ριζοσπαστισμός^[10] υπήρξε ένα σημαντικό λαϊκό αντιστασιακό δημοκρατικό κίνημα, αγνών ιδεολόγων που στόχο είχε την Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα και ξεκίνησε με την έντονη αντίδραση των Επτανησίων στην αποικιοκρατική και αυταρχική συμπεριφορά των Άγγλων κατά την διάρκεια της Αγγλοκρατίας (1815-1864). γεννήθηκε με την αυταρχική πολιτική των πρώτου Αρμοστή και την στάση του στη Ελληνική Επανάσταση και κορυφώθηκε με την επανάσταση του Σταυρού το 1848 ,της Σκάλας 1849. Η Φιλική Εταιρεία υπήρξε ο σπόρος του επτανησιακού ριζοσπαστισμού και αγώνες των Επτανησίων στην Ελληνική Επανάσταση έφεραν την ληξιαρχική πράξη γέννηση του χωρίς να λησμονούμε όμως ξεσήκωμα των Λευκαδιτών του 1819 και των Ζακυνθηνών.

Επέλεξα να κλείσω με μία στροφή από ένα ποίημα του Κεφαλλονίτη ποιητή Γεωργίου Μολφέτα, εμπνευσμένο από τους αγώνες των συμπατριωτών του Ριζοσπαστών, ένα χρόνο μετά την Ένωση. Οι στίχοι του είναι όντως επίκαιροι, γι’ αυτό και διδακτικοί:

Οι νέοι π’ ανασταίνονται, να μην αλησμονάνε

πως αν ελεύτερη ζωή σαν Έλληνες περνάνε,

σ’ εκείνους την οφείλουνε τους γέροντες προμάχους,

που δέσμιοι, σε φυλακές και εξόριστοι σε βράχους,

ακλόνητοι στο αίσθημα και στην πεποίθησή τους,

επάλαισαν και εδείξανε μεγάλο το νησί τους.

ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ

18.9.2021

^[1] Ο ήλιος δεν δύει ποτέ στην Βρετανική Αυτοκρατορία γιατί ο Θεός δεν εμπιστεύεται τους Άγγλους στο σκοτάδι

^[2] (The Question of Greek Independence. Αstudy of British policy in the Near East 1821-1833, Cambridge 1930, p. 5.)

^[3] Κυριάκου Σιμόπουλου, Πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του ’21,
Αθήνα 1979, τ. A´, σ. 25

^[4] (βλ. Democratie Iliadou, Les Balkans jouet de la pratique des Puissances europeennes pendant les XVIII et ΧΙΧ Siecles, Balkan Studies, Thessaloniki, τ. 16, 1975, σ. 175).

^[5] Βλ.   Δ.Κοκκινου «Ελληνική Επανάστασις» Εκδ Μέλισσα, 1974.

^[6] Βλ. Τσιτσέλης « Η Κεφαλληνιακά Σύμμικτα» Αθήνα , 1904

^[7] Ο Κωνσταντίνος Μεταξάς στο βιβλίο του "ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΕΚ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ" "ΕΚΔ ΒΕΡΓΙΝΑ" αναφέρει ότι ο Ευαγγέλης Πανάς ήτο εμποροπλοίαρχος ,ήτο μέλος της Φιλικής Εταιρίας ,πρώτος αναχώρησε με 100 οπλοφόρους για την επαναστατημένη Πελοπόννησο με δυο κανόνια και τους ώπλισε με δικες του δαπάνες και το μετέφερε με το πλοίο του.Ο Πανάς υπογράφει ως συναρχηγός της κατά Λαλαιων εκστρατείας στην σχετική διακήρυξη. Κατά τη μάχη του Λαλα ο Πανάς και Σπαρτινός Ονούφριος Λυκιαρδόπουλος ηταν υπεύθυνοι του πυροβολικού.

^[8] Βλ. Λουκάτος Σπ., « Κεφαλονίτες και Θιακοί , μαχητικοί πρωτοπόροι κατά την Επανάσταση στη Μολδοβλαχία» Κεφαλληνιακά Χρονικά ,τα Α , (1976) σ 51-63, Βλ. Π Χιώτης, « Ιστορία του Ιονίου Κράτους από της συστάσεως αυτού μέχρις Ενώσεως» ( έτη 1815-1864)

^[9] Καθώς αναφέρει στα «Απομνημονεύματα» του ό Κ ω ν. Λομβαρδό ς (τ.Α’, φυλ. Α’, Ζάκυνθος 1871, σ.232) «του γεγονότος της καθαιρέσεως καί ύπερορίας ενός Άρχιερέως ουδεμία έδημοσιεύθη δικαιολόγησις

^[10] Βλ Πετρος Πετρατος: (2006)     Επιστημονικό συνέδριο: Η ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα 1864 - 2004, Βουλή των Ελλήνων [εισήγηση]