Οι περισσότεροι από εμάς, ακόμα και τώρα ως ενήλικες, θυμόμαστε λεπτομερώς την πρώτη μας μέρα στο Δημοτικό. Ήταν η λαχτάρα για να χρησιμοποιήσουμε επιτέλους την καινούρια μας  τσάντα, ήταν η αγωνία για να γνωρίσουμε το νέο σχολείο και τους νέους συμμαθητές μας , ήταν ο φόβος για τις σχολικές απαιτήσεις, που έκαναν αυτή την ημέρα να αποτυπωθεί για πάντα μέσα στο μυαλό μας.

Το σημαντικό σε κάθε περίπτωση είναι αυτή η μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό  να αποτελεί ευχάριστη θύμηση σε όλα τα παιδιά. Σε αυτό προεξέχοντα ρόλο παίζει η σχολική ετοιμότητα, η οποία είναι η λυδία  λίθος της μετέπειτα επιτυχημένης σχολικής πορείας.

Τι εννοούμε όμως με τον όρο «Σχολική Ετοιμότητα»; Η Μαρία κάνει εξαίσια γράμματα και αριθμεί μέχρι το 20, αλλά σηκώνεται συνεχώς από την θέση της χωρίς να ολοκληρώνει τις δραστηριότητες. Από την άλλη ο Μάκης έχει φοβερή μνήμη και προσοχή, αλλά συχνά γίνεται επιθετικός και επιθυμεί να απομονώνεται από την ομάδα. Ωστόσο η Θάλεια είναι πολύ κοινωνική με πλούσιο  λεξιλόγιο, αλλά δεν έχει αυτονομηθεί πλήρως στην τουαλέτα. Τέλος ο Δημήτρης είναι ιδιαίτερα καλός στην αριθμητική αλλά αποφεύγει κάθε δραστηριότητα που περικλείει ζωγραφική και γραφή. Ποιο λοιπόν από τα παραπάνω παιδιά είναι έτοιμό να φοιτήσει στην Α’ Δημοτικού;

 Η  Σχολική Ετοιμότητα  αναφέρεται λοιπόν σε όλες τις σωματικές, κινητικές, γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες που χρειάζεται ένα παιδί για να έχει μια επιτυχημένη σχολική ένταξη στην Α’ Δημοτικού αλλά και μια επιτυχημένη σχολική πορεία αργότερα.

Βασικά Κριτήρια Σχολικής Ετοιμότητας είναι τα ακόλουθα:

• Αδρή κινητικότητα: Το παιδί να μπορεί να εμπλέκεται σε παιχνίδια με μπάλα, να τρέχει, να ισορροπεί , να σκαρφαλώνει , να ανεβοκατεβαίνει σκάλες και να συντονίζει τις κινήσεις του.
  
  
• Λεπτή κινητικότητα: Το παιδί να κρατάει με σωστή λαβή το μολύβι και να έχει εδραιώσει ως κυρίαρχο χέρι το δεξί ή το αριστερό, να γράφει το όνομα του, να αντιγράφει σχέδια, να ζωγραφίζει, να κόβει με το ψαλίδι, να χειρίζεται γόμα και ξύστρα και να διαθέτει καλό επίπεδο οπτικοκινητικού συντονισμού.
  
  
• Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής: Το παιδί να πηγαίνει μόνο του στην τουαλέτα και να τηρεί όλους του κανόνες υγιεινής, να τρώει και να ντύνεται αυτόνομα και να μαζεύει τα πράγματα του.
  
  
• Συγκέντρωση και Οργάνωση. Το παιδί να κατορθώνει να διατηρεί την προσοχή του για όσο χρόνο χρειάζεται μέσα σε ένα πολυαισθητηριακό περιβάλλον όπως είναι το σχολικό.
  
  
• Γνωστικός και Αντιληπτικός τομέας: Το παιδί να γνωρίζει τα μέρη του σώματος, τα σχήματα, τα χρώματα, να αριθμεί μέχρι το δέκα, να γνωρίζει μερικά κεφαλαία ή μικρά γράμματα, να αναγνωρίζει βασικά μεγέθη (μικρό-μεγάλο, ψηλό-κοντό) και ποσότητες (λίγα-πολλά), να προσανατολίζεται στην χώρο (δεξιά-αριστερά, πάνω- κάτω) και στον χρόνο (ημέρα-νύχτα, πρωί- βράδυ), να ομαδοποιεί ζώα, φρούτα, λαχανικά και αντικείμενα, να βρίσκει ομοιότητες και διαφορές κ.α.
  
  
• Ακουστική και οπτική μνήμη και διάκριση. Οι δεξιότητες αυτές έχει αποδειχθεί ότι σχετίζονται άμεσα με την αναγνωστική και μαθηματική ετοιμότητα.
  
  
• Αντίληψη και έκφραση λόγου. Το παιδί να κατανοεί και να εκτελεί εντολές, να παρακολουθεί μια ιστορία η απλή συνομιλία, να περιγράφει την ημέρα του, να συμμετέχει σε συζητήσεις και να θέτει ερωτήσεις κ.α.
  
  
• Ψυχοσυναισθηματικός και Κοινωνικός Τομέας: Εκτός από την δείκτη IQ τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος και για την Συναισθηματική Νοημοσύνη των παιδιών που είναι η ικανότητα τους να αναγνωρίζουν, να διαχειρίζονται  και να εξωτερικεύουν τα συναισθήματα τόσο τα δικά τους όσο και των άλλων. Σημαντικό σε αυτή την ηλικία είναι ακόμη να ζητούν βοήθεια και να μάθουν να διαχειρίζονται την ματαίωση.

Επομένως είναι ωφέλιμο να συνειδητοποιήσουμε ότι μόνο η χρονολογική ηλικία ενός παιδιού δεν επαρκεί για να αποφασίσουμε την φοίτηση του στο Δημοτικό.  Συχνό είναι το φαινόμενο παιδία με μικρά ή μεγάλα ελλείματα στους παραπάνω τομείς να  επαναλαμβάνουν την τάξη του Νηπιαγωγείου. Οι περισσότεροι γονείς δυσκολεύονται να αποφασίσουν την επαναφοίτηση του παιδιού τους καθώς αγωνιούν μήπως μείνει «πίσω» σε σχέση με τους συμμαθητές του. Αντίθετα  όμως το προφυλάσσουν από μια μετέπειτα σχολική αποτυχία που μπορεί να επιφέρει πίεση, χαμηλή αυτοπεποίθηση και μαθησιακές δυσκολίες στο ίδιο το παιδί.

Τέλος, σε κάθε περίπτωση η ερώτηση μπορεί να αντιστραφεί : « Είναι έτοιμο το σχολείο να δεχθεί το παιδί μου;». Οι γονείς δεν είναι οι μόνοι υπεύθυνοι για την ομαλή ένταξη του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο. Μια ομάδα ανθρώπων θα πρέπει να βοηθήσει για την ομαλή έκβαση της. Στην Ελλάδα του σήμερα το σχολείο πρέπει να επαναπροσδιορίσει τα μέσα, τις αρχές και τους στόχους του και να αγκαλιάσει την διαφορετικότητα, την προσωπικότητα και την δυναμική του κάθε παιδιού.

Μίνα Κουρκουμέλη, Εργοθεραπεύτρια
email:  Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.