Σήμερα , η Υπερκινητικότητα δίνεται ως διάγνωση από τους ειδήμονες για να περιγράψει τα συμπτώματα της Υπερκινητικότητας και της Παρορμητικότητας. Η αιτιολογία μπορεί να είναι κληρονομική (έρευνες έχουν καταδείξει ότι η πιθανότητα να εμφανίσει την διαταραχή ένα παιδί ανέρχεται στο 57% σε περίπτωση που ένας από τους δύο γονείς έχουν διαγνωσθεί με αυτήν), νευρολογική (μικρή εγκεφαλική βλάβη) ή περιβαλλοντική ( διαφορές μεταξύ γονέων, εγκληματική συμπεριφορά πατέρα κ.α.). Η Υπερκινητικότητα συχνά συνυπάρχει με την διάσπαση προσοχής , γνωστή ως «ΔΕΠ-Υ».

Τα παιδιά με Υπερκινητικότητα έχουν αυξημένες ανάγκες κινητικής δραστηριότητας και ανησυχίας, τις οποίες ικανοποιούν κάνοντας υπερβολικές κινήσεις σε περιστάσεις που δεν επιτρέπεται, κουνούν νευρικά τα χέρια και τα πόδια τους ή στριφογυρίζουν στη θέση τους. Πρέπει, ωστόσο, να επισημανθεί ότι η κλινική εικόνα της Υπερκινητικότητας μπορεί να πάρει και λεκτική μορφή, με εμφάνιση ακατάσχετης φλυαρίας.

Όσον αφορά την Παρορμητικότητα, είναι αυτή προκαλεί τις σοβαρότερες επιπτώσεις στη λειτουργικότητα του παιδιού, ιδιαίτερα στην εφηβεία. Η παρορμητική συμπεριφορά αφορά τη τάση των παιδιών με Υπερκινητικότητα να μιλούν και να ενεργούν αρκετά αυθόρμητα, προτού προλάβουν να σκεφτούν το λόγο και τις πράξεις τους. Για παράδειγμα έχουν σοβαρά ατυχήματα, απαντούν πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση, δεν περιμένουν την σειρά τους, δεν έχουν όρια στην εκδήλωση χαράς και ενθουσιασμού κ.α.

 Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάλογα με το φύλο διαφοροποιούνται και τα συμπτώματα. Τα κορίτσια  παρουσιάζουν μεγαλύτερο άγχος, διαταραχές ομιλίας, ενούρηση και μαθησιακές  δυσκολίες, ενώ τα αγόρια εμφανίζουν περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς. Ακόμη έρευνες αποδεικνύουν ότι ενώ ένα παιδί  με  ισχυρή νοητική ικανότητα μπορεί να μετριάσει την επίδραση της Υπερκινητικότητας στις σχολικές επιδόσεις, η Υπερκινητικότητα εξακολουθεί να θέτει αυτά τα παιδιά σε κίνδυνο για μερικά από τα πιο ανησυχητικά ψυχοκοινωνικά ζητήματα.

Τα Εργοθεραπευτικά Προβλήματα των παιδιών με Υπερκινητικότητα:

• Σχολείο: Τα υπερκινητικά παιδιά κάνουν θόρυβο, ξεχνούν τα βιβλία τους, μεταπηδούν από μια δραστηριότητα σε μια άλλη χωρίς να την ολοκληρώνουν, έχουν αδυναμία συγκέντρωσής και οργάνωσης. Λόγω μειωμένων οπτικοαντιληπτικών δεξιοτήτων αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην γραφή. Πιο συγκεκριμένα, παραλείπουν γράμματα, λέξεις η φράσεις, δεν αφήνουν κενά ανάμεσα στις λέξεις ή ξεκινούν από την μέση τις σελίδας. Τα γραπτά τους συνήθως δεν είναι ευανάγνωστα και χαρακτηρίζονται από πολλά ορθογραφικά λάθη. Συχνά μαζί με την Υπερκινητικότητα συνυπάρχει και η Δυσγραφία που δεν πρέπει να συγχέεται με την κακογραφία. Μελέτες υποστηρίζουν ότι οι δάσκαλοι τείνουν να αξιολογούν τα παιδιά αυτά λιγότερο ευνοϊκά, συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους, τόσο ως προς την προσωπικότητά τους όσο και προς την νοημοσύνη τους.
• Παιχνίδι: Το παιδί μέσα από το παιχνίδι αναπτύσσει δεξιότητες απαραίτητες για την παρούσα, αλλά και τη μελλοντική φάση της ζωής του. Ένα παιδί με Υπερκινητικότητα / Παρορμητικότητα φαίνεται να μην συμμετέχει ενεργά σε δραστηριότητες παιχνιδιού καθώς και να μην απολαμβάνει ευχαρίστηση από αυτές. Η δυσκολία εντοπίζεται στο γεγονός πως το παιδί αδυνατεί να παραμείνει φρόνιμο για τον απαιτούμενο χρόνο, να ακολουθήσει βήματα και κανόνες, να περιμένει την σειρά του, να επιδείξει υπομονή και ομαδικότητα.
• Απλές και Σύνθετες Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής: Συνήθως τα παιδία με Υπερκινητικότητα παρόλο που είναι σε θέσει να εκτελούν δραστηριότητες καθημερινής ζωής αφού διαθέτουν τις απαιτούμενες δεξιότητες, οι δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές εξακολουθούν να λειτουργούν ως εμπόδιο και στον συγκεκριμένο τομέα. Για παράδειγμα μπορεί να μην είναι συνεργάσιμα κατά την διάρκεια του φαγητού, να μην συμμαζεύουν τα πράγματα τους, να θέτουν την υγεία τους σε κίνδυνο κ.α.
• Ύπνος: τα παιδιά με Υπερκινητικότητα κοιμούνται λίγες ώρες, έχουν ανήσυχο ύπνο και καθόλου σταθερό ωράριο. Πετάγονται από το κρεβάτι,  στριφογυρνάνε και ξυπνάνε με τον παραμικρό ήχο. Συχνά ενώ θέλουν να κοιμηθούν και είναι η συνηθισμένη ώρα για ύπνο, πρακτικά τους είναι αδύνατον. Περίπου το 10-15 % των παιδιών αναφέρουν τα παραπάνω συμπτώματα. Απόρροια αυτών είναι η κόπωση και η υπνηλία κατά την διάρκεια της ημέρας καθώς και το δύσκολο πρωινό ξύπνημα από τους γονείς.
• Αισθητηριακή Ολοκλήρωση: Πολλά παιδιά με ΔΕΠ-Υ πάσχουν επίσης από την διαταραχή αισθητηριακής επεξεργασίας. Είτε λοιπόν αποσύρονται, είτε αναζητούν αισθητηριακά ερεθίσματα όπως η κίνηση, ο ήχος, το φως και η αφή.
• Κοινωνικοποίηση: Η ενοχλητική, παρεισφρητική και απρόσεκτη συμπεριφορά των παιδιών με Υπερκινητικότητα αυξάνουν τις πιθανότητες κοινωνικής απομόνωσης και περιθωριοποίησης. Οι συνομήλικοι  τους, μη μπορώντας να ερμηνεύσουν την ανεξέλεγκτη συμπεριφορά  τους, τα απορρίπτουν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και τα θυματοποιούν.  Ακόμη ένα παράγοντας που επιδρά αρνητικά στην κοινωνικοποίηση τους είναι η συναισθηματική τους αστάθεια. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση συναισθηματικών  δυσκολιών. Τα παιδιά συχνά χαρακτηρίζονται από κακή αυτοεκτίμηση, χαμηλή αυτοπεποίθηση και κατηγορούν τον εαυτό τους για τα προβλήματα τους.

 Για τα παιδιά με Υπερκινητικότητα όμως δεν είναι όλα μαύρα. Μπορεί και γι’ αυτά να ισχύει η αισιόδοξη άποψη που λέει ότι: «Η συμπεριφορά μπορεί να αλλάξει» θεωρώντας τη συμπεριφορά με την ευρύτερη έννοιά της. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο, θα πρέπει προηγούμενα να αλλάξουμε συμπεριφορά εμείς όλοι: θεραπευτές, γονείς, εκπαιδευτικοί.

Μίνα Κουρκουμέλη, Εργοθεραπεύτρια
email:  Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.