Του Βασίλη Λυμπερόπουλου*

Την τελευταία τριετία, όπως δείχνει ο παρακάτω πίνακας, παρατηρείται μεγάλη μείωση των διαθέσιμων θέσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με αποκορύφωμα την φετινή χρονιά.

Επιπλέον, οι φετινοί απόφοιτοι των Λυκείων θα εξεταστούν σε μια αυξημένη ύλη σε σχέση με το 2020 και το 2021 η οποία πετάει εκ των προτέρων έξω από τον «τροχό της τύχης» και πριν τη τελική περιστροφή του πολλούς σπουδαστές των οποίων οι οικογένειες τους δεν μπόρεσαν να πληρώσουν τα επαυξημένα φροντιστηριακά μαθήματα.

Το χειρότερο όμως είναι ότι ο αριθμός των «εισακτέων» σπουδαστών, από το περσινό ακαδημαϊκό έτος, κατάντησε «πουκάμισο αδειανό» αφού πλέον ο αριθμός των επιτυχόντων δεν ταυτίζεται με τον αριθμό των εισακτέων εξαιτίας του καθορισμού  «φραγής» η όποια επιτελείται με την θεσμοθέτηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ).

Τα σχετικό φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως με τον ορισμό των θέσεων αναγράφει: «Αποφάσεις. Αριθμ. Φ.253.1/55071/Α5. Καθορισμός αριθμού εισακτέων σπουδαστών στις Σχολές, τα Τμήματα και τις Εισαγωγικές Κατευθύνσεις Τμημάτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, για το ακαδημαϊκό έτος 2022-2023…». Σύμφωνα όμως με το «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών «εισακτέος» είναι «το πρόσωπο που γίνεται δεκτό σε εκπαιδευτικό ίδρυμα». Εδώ λοιπόν προκύπτει διαστρέβλωση εννοιών και νοημάτων.

Το ακαδημαϊκό έτος  2020-2021 ο αριθμός των εισακτέων ορίστηκε στους 77.980 (ΦΕΚ 1853/Β/15.5.2020). Μέχρι τότε ο ορισμός των εισακτέων σπουδαστών, πριν τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, διατηρούσε ακόμα τη  σημασία του.  Τότε δικαίωμα εγγραφής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση  απέκτησαν συνολικά  81.413 από τους 105.420 αποφοίτους Λυκείων όλων των διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των σπουδαστών οι οποίοι επιλέγονται με επιπρόσθετες  διαδικασίες και ποσοστά επί του αριθμούν «εισακτέων» (πολύτεκνοι, απόφοιτοι εκκλησιαστικών λυκείων κ.α.)  Έμειναν δηλαδή «έξω» 24.007 σπουδαστές (23%).

Το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 ο αριθμός των εισακτέων ορίστηκε στους 77.415 (ΦΕΚ 1929/Β/13.5.2021). Σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας [https://www.minedu.gov.gr] ο πανελλαδικά συνολικός αριθμός των υποψηφίων μαθητών ήταν  103.468:  84.946 με τις διαδικασίες των ΓΕΛ και 18.522 με τις διαδικασίες των ΕΠΑΛ.   Από το σύνολο  των υποψηφίων, εξαιτίας της εφαρμογής της ΕΒΕ, κατάθεσαν μηχανογραφικό 75.223 σπουδαστές  και εισήχθησαν μόλις 59.669 (57,65%). Έμμειναν δηλαδή «ορφανές» περίπου 17.000 διαθέσιμες θέσεις. Επιπλέον πέρασαν  3.570 (3,45%) σπουδαστές στην ΑΣΤΕ, στις Στρατιωτικές και Αστυνομικές Σχολές και στις Ακαδημίες της Πυροσβεστικής, του Εμπορικού Ναυτικού και του Λιμενικού Σώματος, οι οποίοι δεν συμπεριλαμβάνονται στον αριθμό των «εισακτέων» και προστίθενται παγίως αργότερα. Έμμειναν δηλαδή «έξω» συνολικά  40.229  από τους 103.468 σπουδαστές (38,8%). Μια προσθετική «αποτυχία» περίπου 16 ποσοστιαίων μονάδων έναντι του προηγούμενου ακαδημαϊκού έτους (23%) εξαιτίας της εφαρμογής της ΕΒΕ.

Για το ακαδημαϊκό έτος 2022-2023 οι διαθέσιμες θέσεις ορίστηκαν στις 68.394 (ΦΕΚ 2370/Β/15.5.2022). Μια μείωση 9.021 θέσεων (11,65%), έναντι των 77.415 διαθέσιμων θέσεων του ακαδημαϊκού έτους 2021-2022 ο οποίες και αυτές είχαν ήδη μειωθεί κατά 555 έναντι των θέσεων του ακαδημαϊκού έτους 2020-2021.

Από τη παραπάνω μείωση των 9.021 θέσεων οι 2.180 αφορούν τα Τμήματα των Πανεπιστημίων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Συνεπώς περισσότερες από κάθε άλλη φορά οικογένειες επιτυχόντων σπουδαστών, σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία, θα αναγκαστούν (όσες τα καταφέρουν) να στείλουν τα παιδιά τους στην επαρχία.

Η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Αριθμός εισακτέων στα ΑΕΙ της χώρας» (15/5/2022) ενώ αναφέρει πως «ο συνολικός αριθμός εισακτέων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, στην ΑΣΠΑΙΤΕ και στις Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες, για το ακαδημαϊκό έτος 2022-2023 ανέρχεται σε 68.394» παραλείπει να αναφερθεί στην δυσθεώρητη  μείωση το αριθμού των «εισακτέων» και προσθέτει ότι «ο αριθμός των υποψηφίων που εισήχθησαν το 2021 σε ΑΕΙ, ΑΣΠΑΙΤΕ και ΑΕΑ ανερχόταν σε 60.070» [https://www.minedu.gov.gr/news/52130-15-05-2022-arithmos-eisakteon-sta-aei-tis-xoras].   

Με το παραπάνω σκεπτικό οι φετινές μειωμένες 68.394 θέσεις «εισακτέων» μπορεί να φαντάζουν περισσότερες και αρκετές στους ασχέτους των εκπαιδευτικών θεμάτων, στα θύματα της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας, ενώ μπορεί να αποδειχτούν και πάλι παντελώς εικονικές ή να εμφανιστεί, για προπαγανδιστικούς σκοπούς, μειούμενη η διαφορά ανάμεσα στους «εισακτέους» και στους επιτυχόντες, την στιγμή που όλο και λιγότεροι νέοι την τελευταία τριετία αποκτούν δικαίωμα εγγραφής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. 

Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει πόσες από τις ήδη περιορισμένες θέσεις «εισακτέων» σπουδαστών θα καλυφτούν με την εφαρμογή των περίπλοκων και ανορθολογικών μεθόδων υπολογισμού των μορίων και  φυσικά  παραμένει άγνωστο ποιό θα είναι το τελικό ποσοστό της «επιτυχίας» επί του συνόλου όσων πασχίζουν και θα επιθυμούσαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση.  

Ο αριθμός των «εισακτέων» σπουδαστών στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο

Η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας η οποία προέκυψε μετά τις τελευταίες πολιτικές εκλογές (7/7/2019) το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021, για τα δέκα Τμήματα του Ιονίου Πανεπιστημίου τα οποία εδρεύουν σε τρεις πόλεις (Κέρκυρα: 7, Αργοστόλι: 2,  Ζάκυνθος: 1), διατήρησε τον ίδιο αριθμό «εισακτέων» σπουδαστών με τον αριθμό του ακαδημαϊκού έτους 2019-2020 τον οποίο είχε ορίσει η προηγούμενη κυβέρνηση και ήταν 1.769 (ΦΕΚ 2827/Β/5.7.2019).   

Για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022,  μειώνοντας τις θέσεις «εισακτέων» κατά 37 (μείωση 2%), τις όρισε στις 1.732 (ΦΕΚ 1929/Β/13.5.2021). Ειδικότερα, ενώ αύξησε κατά 13 τις προσφερόμενες θέσεις στο Τμήμα Πληροφορικής της Κέρκυρα (από 237 σε 250, αύξηση 5,2%),   τις μείωσε στο Τμήμα Περιβάλλοντος της Ζακύνθου κατά 50 (από 230 σε 180, μείωση 21,7%).  Οι θέσεις στα υπόλοιπα οκτώ Τμήματα παρέμειναν ίδιες με εκείνες του ακαδημαϊκού έτους 2020-2021, όπως δείχνει και ο παρακάτω πίνακας.

Ο παρακάνω πίνακας με τον αριθμό των «εισακτέων» στα δέκα Τμήματα του Ιονίου Πανεπιστημίου για την περίοδο 2019 - 2022, μετά την εφαρμογή της ΕΒΕ από το έτος 2021, δεν αποδίδει ολόπλευρα τη πραγματικότητα αφού υπάρχει νοηματικό και ουσιαστικό χάσμα ανάμεσα στον αριθμό των «εισακτέων» και των επιτυχόντων από το 2021 και έπειτα. 

Για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022, όπως ανακοίνωσε το Ιόνιο Πανεπιστήμιο  (30/08/2021) https://ionio.gr/gr/news/22161/, δικαίωμα εγγραφής στα Τμήματα του απέκτησαν μόλις 1.064 (59,3%) σπουδαστές.  Έτσι έμειναν «ορφανές» 729 από το σύνολο  των 1.793 (1.732+61) θέσεων «εισακτέων» για όλες τις διαδικασίες συμπεριλαμβανομένων και των ειδικών θέσεων και κατηγοριών οι οποίες παγίως υπολογίζονται καθ’ υπέρβαση του αριθμού «εισακτέων». Το μεγαλύτερο κτύπημα δέχτηκε το Τμήμα Περιβάλλοντος της Ζακύνθου στο οποίο από τις 180 θέσεις «εισακτέων» δικαίωμα εγγραφής απέκτησαν μόλις 32 σπουδαστές (17,8%) εκ των οποίων οι 5 (2,8%) προέρχονταν από τα Γενικά Λύκεια και οι υπόλοιποι (15%) από τις λοιπές κατηγορίες υποψηφίων (ΕΠΑΛ, 10% προηγούμενων ετών αποφοίτησης κτλ).

Η  ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας για το νέο ακαδημαϊκό έτος 2022-2023, μειώνοντας περαιτέρω τον αριθμό των «εισακτέων»  κατά 283 (μείωση 16,3%)  έναντι  των περσινών (1.732) και κατά 320 έναντι των προπέρσινων (1.769), τους όρισε στους 1.449 (ΦΕΚ 2370/Β/15.5.2022).

Παρατηρείται λοιπόν σημαντική μείωση του αριθμού των «εισακτέων» σε πέντε Τμήματα του Ιονίου Πανεπιστημίου, ενώ στα υπόλοιπα  πέντε παραμένουν αμετάβλητες. Μελετώντας κανείς περεταίρω και αναλογικά τον παραπάνω πίνακα μπορεί να διαπιστώσει το αριθμό και τα ποσοστά της μείωσης του συνόλου των «εισακτέων», από πέρυσι έως φέτος, στις τρεις πόλεις όπου εδρεύουν τα Τμήματα του Ιονίου Πανεπιστήμιου. Αργοστόλι: (410-510) -100 (μείωση 19%), Ζάκυνθος: (150-180) -30 (μείωση 16%), Κέρκυρα: (889-1042) -153 (μείωση 14%). 

Όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω δικαίωμα εγγραφής στα Τμήματα του Ιονίου Πανεπιστημίου την προηγούμενη χρονιά απέκτησαν μόλις 1.064 (59,3%)  σπουδαστές εξαιτίας της εφαρμογής της ΕΒΕ. Αριθμός εντυπωσιακά  μικρότερος έναντι των «εισακτέων». Παράλληλα, φέτος παραμένει παντελώς άγνωστο πόσες από τις περαιτέρω μειωμένες θέσεις των «εισακτέων» θα καλυφτούν με βάση τον νέο υπολογισμό των μορίων του Συντελεστή Βαρύτητας Μαθημάτων, τόσο στα Τμήματα του Ιονίου Πανεπιστημίου όσο και στα υπόλοιπα Πανεπιστημιακά Τμήματα της χώρας κι αν θα σημειωθούν νέες αδικίες και δράματα.

Τον «τροχό της τύχης» ορισμένοι τον περιστρέφουν με ταξικά κριτήρια και με ιλιγγιώδη ταχύτητα ώστε όλο και περισσότεροι μαθητές που αγωνιούν για ένα καλύτερο αύριο να εκσφενδονίζονται μακριά από την δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση προκειμένου να προσγειώνονται, ως ενδεχόμενοι «πελάτες», στις αγκαλιές της παραπαιδείας και των εγχώριων ιδιωτικών Κολλεγίων και ΙΕΚ.

Και ενώ τα εγχώρια Κολλέγια ανήκουν στην λεγόμενη «μη τυπική εκπαίδευση» (άρθρο 17δ. ν. 4186/2013, ΦΕΚ 193/Α/17.9.2013) όπου δεν υπάρχει ΕΒΕ ή άλλες «φραγές» και η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, καταστρατηγώντας σκανδαλωδώς το άρθρο 16 του Συντάγματος και τον ν. 3328/2005 (ΦΕΚ 80/Α/1.4.2005) ο οποίος αφορά την αναγνώριση τίτλων της αλλοδαπής από τον ΔΟΑΤΑΠ,  χορήγησε δια νόμου (αρ. 50 ν. 4653/2020, ΦΕΚ 12/Α/24.1.2020) και υπουργικών αποφάσεων (Υ.Α.31802/Ζ1/21-3-2022, ΦΕΚ 1574/04-04-2022) στους αποφοίτους τους (συνήθως προγραμμάτων τριετούς φοιτήσεως) τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα με εκείνα των αποφοίτων των δημόσιων Ιδρυμάτων!    

Στην χώρα μας, η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας κρίνει ως ακατάλληλους χιλιάδες απόφοιτους των Λυκείων για τα ελληνικά δημόσια ΑΕΙ. Εντούτοις όλοι αυτοί οι σπουδαστές, με τις ίδιες επιδόσεις στο «σφαγείο» των Πανελλαδικών Εξετάσεων, κρίνονται ως ικανοί να φοιτήσουν σ’ ένα (ακριβό) ιδιωτικό Πανεπιστήμιο, σε ένα δημόσιο Πανεπιστήμιο της Ε.Ε., σε ένα εγχώριο ιδιωτικό Κολλέγιο ή ιδιωτικό ΙΕΚ, με την προϋπόθεση ότι οι οικογένειες τους διαθέτουν τα αναγκαία εισοδήματα!

Ο Συντελεστής Βαρύτητας Μαθημάτων

Φέτος πέρα της εφαρμογή της ΕΒΕ της προηγούμενου έτους μπαίνει ένας αναμορφωμένος «κόφτης». Είναι ο Συντελεστής Βαρύτητας Μαθημάτων τον οποίο με βάση τις πολιτική της κυβερνητικές κατευθύνσεις δεν είναι ενιαίος για τα εξεταζόμενα μαθήματα  αλλά τον καθορίζει ξεχωριστά το κάθε ένα από τα εκατοντάδες Τμήματα των ΑΕΙ της χώρας, με αποτέλεσμα συχνά να διαφοροποιείται από Τμήμα σε Τμήμα και να καθίσταται το σύστημα υπολογισμού των μορίων εξαιρετικά πολύπλοκο.

Πέρυσι λοιπόν έμειναν «έξω» από τα Πανεπιστήμια  χιλιάδες σπουδαστές, ακόμα και σπουδαστές οι οποίοι συγκέντρωσαν υψηλοτάτη βαθμολογία, όπως, για παράδειγμα, σπουδάστρια η οποία ενώ  συγκέντρωσε την πολύ υψηλή βαθμολογία των 19.987 μορίων δεν της δόθηκε το δικαίωμα να υποβάλει αίτηση για τη Σχολή Μετάφρασης του Ιονίου Πανεπιστημίου στην Κέρκυρα που αποτελούσε  την πρώτη σχολή προτίμησής της. Και αυτό γιατί ενώ έγραψε στο μάθημα των Αγγλικών 17,8 στα Γαλλικά δεν κατάφερε για λίγα μόρια να πιάσει την ΕΒΕ.

Φέτος, πριν ακόμα αρχίσουν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις (θα αρχίσουν στις 2 και 3 Ιουνίου για τα Επαγγελματικά Λύκεια και τα Γενικά Λύκεια αντίστοιχα) και ο αγωνιώδης υπολογισμός των μορίων που θα ακολουθήσει άπαξ της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων (αρχές Αύγουστου διαβεβαίωσε το Υπουργείο Παιδείας), παρατηρείται το παρακάτω ευτράπελο φαινόμενο.

Ένας μαθητής, με βάση τον Συντελεστή Βαρύτητας Μαθημάτων,  είναι δυνατόν  να συγκεντρώσει διαφορετικά μόρια για αντίστοιχα Πανεπιστημιακά Τμήματα. Για παράδειγμα ένας υποψήφιος της θεωρητικής κατεύθυνσης μπορεί να συγκεντρώσει περισσότερα μόρια στην Νομική της Αθήνας και λιγότερα μόρια στην Νομική της Θεσσαλονίκης ή κάποιος άλλος της θετικής κατεύθυνσης μπορεί να συγκεντρώσει περισσότερα μόρια στο Φυσικό της Αθήνας και λιγότερα στο Φυσικό της Κρήτης κ.ο.κ.

Η ελεύθερη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση  

Στην χώρα μας γιατί άραγε το ζήτημα της πρόσβασης στα ΑΕΙ και οι Πανελλαδικές Εξετάσεις απασχολούν, από έτος σε έτος, την λεγόμενη «κοινή γνώμη», ενώ αντιθέτως σε αναπτυγμένες χώρες με προηγμένα εκπαιδευτικά συστήματα τέτοια ζητήματα  δεν αποτελούν είδηση; Μήπως επειδή εκεί δεν υπάρχει παραπαιδεία και τα εκπαιδευτικά συστήματα είναι δικαιότερα και δεν οδηγούν σε τόσους πολλούς αποκλεισμούς;

Η διαμόρφωσης ενός υψηλού επιπέδου πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενός σχολικού περιβάλλοντος ευχαρίστησης, μάθησης και διασκέδασης, με σύγχρονα προγράμματα σπουδών, νέες μεθοδολογικές προσεγγίσεις και περιεχόμενα  που θα απαντάει στη περιέργεια, στις ανάγκες και στα ερωτήματα των μαθητών, που θα καλλιεργεί το πάθος για την επιστήμη, όπου θα διδάσκεται ο στοχασμός και όχι η στείρα παπαγαλία και όπου θα μαθαίνουν οι μαθητές όχι απλά να απαντούν σε προκαθορισμένα ερωτήματα αλλά να θέτουν οι ίδιοι, αφήνει χιλιόμετρα πίσω του το αναχρονιστικό, παράλογο, αντιπαιδαγωγικό εξεταστικοκεντρικό σύστημα και τα φροντιστήρια, μπορεί να παράσχει πολύτιμο δημιουργικό χρόνο στους μαθητές για την ανάπτυξή τους και να αποτελέσει θεμέλιο της δημοκρατίας, αναγκαίο παράγοντα για την δημιουργική αναζήτηση, τη καλλιέργειας της ανεξάρτητης και κριτικής σκέψης καθώς και για τον σεβασμό της δημοκρατία της γνώσης.  

Η ελεύθερη και καλοσχεδιασμένη πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση  και στις Τεχνικές Σχολές οι οποίες όμως θα πρέπει να είναι υψηλών προδιαγραφών   με ένα αναβαθμισμένο απολυτήριο Λυκείου σε ένα ποιοτικό σχολείο, η πρόσληψη καθηγητικού προσωπικού  με αξιοκρατικά κριτήρια που να καλύπτει τις σύγχρονες διδακτικές ανάγκες και η αναβάθμιση των υλικοτεχνικών υποδομών: αιθουσών, εργαστηρίων, εστιών κλπ, μαζί με την απαραίτητη γενναία  χρηματοδότηση  όλων των βαθμίδων της δημόσιας εκπαίδευσης  και της έρευνας, θα μπορούσαν να είναι μια σοβαρή απάντηση  και σημαντική συμβολή στην οικονομική, μορφωτική και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου μας.

*Φοιτητής του Τμήματος Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας.