Στις 5 Νοέμβριου 1815, η Αγγλία και η Ρωσία υπογράφουν στο Παρίσι ειδική συνθήκη, σύμφωνα με την οποία τα Επτάνησα τίθενται υπό την «προστασία της Αγγλίας» με την ονομασία « το Ηνωμένο Κράτος των Ιονίων Νήσων». Έτσι άρχισε η «Αγγλοκρατία» στα Επτάνησα που τελείωσε με Ένωση με την Ελλάδα το 1864.

Τα πρώτα χρόνια της Βρετανικής «Προστασίας» είναι φριχτά στα Επτάνησα . Οι Επτανήσιοι «δεν είχαν από τη ζωή τους παρά μόνο την πνοή». Το σύνταγμα του 1817, που ανακηρύχτηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1817 στην Κέρκυρα ήταν ένας «απαίσιος και δεσποτικός δεσμός», που στραγγάλιζε κάθε ελευθερία. Ο πνευματικός άνθρωπος και μέγας ριζοσπάστης και αγωνιστής Π. Πανάς από τα Σπαρτιά της Κεφαλονιάς έγραψε ότι το Επτανησιακό Σύνταγμα του 1817 ήταν «έντεχνον πολιτικόν κατασκεύασμα χαλκευθέν εν μέσω φοβεράς τρομοκρατίας υπό του αρμοστού Μαιτλάνδου και εμπαικτικώς “Σύνταγμα του 1817” τιτλοφορηθέν εδέσμευε χείρας τε και πόδας του ιονίου λαού και παρέδωκεν αυτόν εις την αυθαίρετον εξουσίαν του αρμοστού, ούτινος η διαταγή απετελεί τον ανώτατον του μικρού εκείνου κράτους νόμον»

Το μέγα έγκλημα των Άγγλων ήταν μεταξύ πολλών ότι το 1819 «πούλησαν» την Πάργα στον Αλή Πασά των Ιωαννίνων έναντι 150.000 λιρών στις 17/5/1817. Περίπου τέσσερεις χιλιάδες Πάργιοι, «εγκαταλείπουν την πόλιν, παραλαβόντες μόνον τα ιερά οστά των προγόνων των· (κατά την συναφθείσαν συμφωνία οι Πάργιοι δεν εδικαιούντο να πάρουν ουδέ φύλλον δένδρου)» ,μετανάστευσαν στα Ιόνια Νησιά.

Ο πόθος της ελευθερίας και εθνικής ανεξαρτησίας θεριεύει.

Τα Επτάνησα υπήρξαν σημαντικός παράγοντας του Ελληνικού διαφωτισμού, έλαβαν οι Επτανήσιοι αποφασιστικό μέρος στον Αγώνα του 1821 ενώ τελούσαν υπό την Αγγλική Κατοχή ,αγωνίστηκαν για την ενσωμάτωση με την μητέρα πατρίδα και πλήρωσαν ακριβά τον αγώνα αυτό.

Οι Ριζοσπάστες υπήρξαν μια ομάδα διανοούμενων και επιστημόνων με ευρωπαϊκή παιδεία και ανοιχτό μυαλό στις νέες ιδέες, προερχόμενοι κυρίως από την μεσοαστική αλλά και κάποιες φορές, από την αγροτική τάξη. Η πλατφόρμα ιδεολογιών στην οποία κινήθηκαν οι Ριζοσπάστες, είναι επηρεασμένη από τις Γαλλικές επαναστάσεις του 1789 και 1848, από τις επαναστατικές κινήσεις των Καρμπονάρων στην Ιταλική χερσόνησο, από την λεγόμενη Ιουλιανή εξέγερση του 1830 στην Γαλλία, αλλά και από το ελληνικό διαφωτιστικό κίνημα, όπως αυτό διαμορφώθηκε στα Επτάνησα κατά την περίοδο της εθνικής εξέγερσης του 1821 από τον Ρήγα Φεραίο και τον συνεργάτη του Περραιβό, αλλά και η συμμετοχή στην Φιλική Εταιρεία μεγάλου αριθμού Επτανησίων που έχυσαν τι αίμα τους στον Αγώνα του Έθνους 1821-1827.

Πρωταρχικός στόχος των Ριζοσπαστών ήταν: η εθνική πλευρά για την Ένωση των Επτανήσων με το νεοελληνικό κράτος, αλλά και κυρίως η δημοκρατική – κοινωνική παράμετρός της για τη δημοκρατική αναγέννηση της Ελλάδας. Λίγα χρόνια μεσολαβούν και ξεπετιέται ο καθοδηγητής του αγώνα : οι Ριζοσπάστες. Ο αγώνας βρίσκει την ηγεσία του. Ο εξόριστος στη Ερεικούσσα 6/18 Ιαν. 1856 μέγας Ριζοσπάστης Ιωσήφ Μομφερράτος απαντά θαραλέα στην Βρετανική Εξουσία : «Αλλά γνωρίζομεν επίσης εκ της μαρτυρίας της ανθρωπίνης ιστορίας και της καθολικής συνειδήσεως, ότι υπεράνω πάσης υλικής δυνάμεως, ίσταται η ηθική και η ακαταμάχητος δύναμις του δικαίου, υπεράνω δε των ισχυρισμών και των υποτιθεμένων δικαιωμάτων των θρόνων και στεμμάτων ίστανται τα ιερά και απαράγραπτα δικαιώματα των λαών, προ πάντων η εθνικότης και η κυριαρχία των. Ιδού αληθώς θελκτική και παρήγορος ιδέα, ιδού η σταθερά πίστις, ήτις ουδέποτε εγκαταλείπει τους αναξιοπαθούντας και αδυνάτους, αλλ’ ενθαρρύνει και υποστηρίζει αυτούς απέναντι των πολυειδών παθημάτων και κακουχιών των, μέχρι της ημέρας της σωτηρίας των. Ούτω φρονών ο υποφαινόμενος δε δύναμαι ει μη ν’ αποκρούσω και κατά την περίστασιν ταύτην πάντα όρον περιοριστικόν της προσωπικής μου ελευθερίας, διαμαρτυρόμενος και ήδη κατά της ανηκούστου καταδρομής της οποίας διατελώ θύμα και ήτις αυθαιρέτως και άνευ λόγου, εξόριστον με κρατεί από τον τόπον της γεννήσεως και διαμονής μου, επιφέρουσα με την παραβίασιν του δικαίου και απείρους άλλας δεινάς συνεπείας.»

Ο Ηλίας Ζερβός Ιακωβάτος, ο κυριότερος ίσως ηγέτης των Κεφαλλήνων ριζοσπαστών, μαζί με τον Ιωσήφ Μομφερράτο και τον ιερέα Παΐσιο Μεταξά, στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας του Φιλελεύθερος, που κυκλοφόρησε στις 19 Φεβρουαρίου 1849, τονίζει: «Θέλομεν τω όντι να γίνωμεν και ουχί να λεγώμεθα απλώς Έλληνες. Θέλομεν να ενωθώμεν εις έν έθνος, αληθώς ελεύθερον και ανεξάρτητον, μεθ' όλης της ελληνικής φυλής»

Είναι γεγονός ότι η σκληρή και απάνθρωπη πολιτική των Βρετανών καθημερινά διεύρυνε το χάσμα ανάμεσα στην αγγλική διοίκηση και στον επτανησιακό λαό, και φούντωνε το μίσος του ενάντια στον δυνάστη, ένα μίσος που πήρε συγκεκριμένη και αποτελεσματικότερη μορφή με τους επαναστατικούς αγώνες των ριζοσπαστών, όπως οι γνωστοί Κεφαλλήνες ριζοσπάστες Ιωάννης Μεταξάς Ιακωβάτος και Ιωάννης Μπατίστας Τυπάλδος Πρετεντέρης. Άξιοι τιμής και είναι Ριζοσπάστες βουλευτές Γεράσιμος Λιβαδάς, Σταμάτιος Πυλαρινός, Ιωάννης Τυπάλδος, Ιωσήφ Μομφεράτος, Ηλίας Ζερβός, Ναθαναήλ Δομενεγίνης, Γεώργιος Ιακωβάτος, Ανδρέας Καρούσος, Τηλέμαχος Παϊζης και Φραγκίσκος Δεμενεγίνης, που οργάνωσαν με κάθε μέσο τον αγώνα για την εκδίωξη της αγγλικής κατοχής και την Ένωση με την Ελλάδα. Στην Κεφαλλονιά το 1848-9 ξεσπούν έντονα, επαναστατικά κινήματα, που οι ΄Άγγλοι αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη σκληρότητα και απανθρωπιά.

Στις 26 Νοεμβρίου 1850 ο Ριζοσπάστης βουλευτής Ιωάννης Τυπάλδος-Καπελέττος-Δοττοράτος πρότεινε στο Κοινοβούλιο ψήφισμα για την Ένωση με την Ελλάδα. Στις 2 Οκτωβρίου 1851 συνελήφθησαν οι Ηλίας Ζερβός-Ιακωβάτος και Ιωσήφ Μομφεράτος, και εξορίσθηκαν οι Ζακύνθιοι βουλευτές Φραγκίσκος Δομενεγίνης, Στ. Βούρτσης και Δημήτριος Καλλίνικος. Στις 22 Μαΐου/3 Ιουνίου 1857 έφερε το θέμα στη Βουλή ο Κωνσταντίνος Λομβάρδος. Το ριζοσπαστικό κίνημα και οι αγώνες του λαού μας και το αίμα των παιδιών της Επτανήσου που χύθηκε για Ελευθερία, έφεραν το ποθητό αποτέλεσμα της Ένωσης. Την 22 Ιούλιου του 1864, ο βουλευτής Μ. Σχοινάς, ανερχόμενος στο βήμα και υποδεχόμενος τους Επτανήσιους βουλευτές στην

Ελληνική βουλή αναφέρει : «Σεις αδελφοί Επτανήσιοι [...]

διεσώσατε την ζωήν της εθνικότητος, την γλώσσαν, την

θρησκείαν και τας ιστορικάς παραδόσεις [...]».Στην ιδία

συνεδρίαση ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης λέγει: «.. η Ελλάς του

1821 αναγεννάται και ταυτίζεται μετά της Ελλάδος του 1864»

Η ΞΕΝΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ ΕΞΙ ΑΙΩΝΩΝ ΕΙΧΕ ΟΡΙΣΤΙΚΑ

ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ.

«Οι νέοι π’ ανασταίνονται, να μην αλησμονάνε

πως αν ελεύτερη ζωή σαν Έλληνες περνάνε,

σ’ εκείνους την οφείλουνε τους γέροντες προμάχους,

που δέσμιοι, σε φυλακές και εξόριστοι σε βράχους,

ακλόνητοι στο αίσθημα και στην πεποίθησή τους,

επάλαισαν και εδείξανε μεγάλο το νησί τους.»

(του Κεφαλλονίτη ποιητή Γεωργίου Μολφέτα)

21.5.2024