Είκοσι χρόνια, δηλαδή, από σήμερα. Θυμάμαι τότε, όταν πήρα το βιβλίο στα χέρια μου και το διάβασα, ένιωσα ότι εδώ πέρα υπήρχε κάτι παράξενα διαφορετικό.
Είχε ήδη ξεκινήσει εκείνη η εποχή που κυκλοφορούσαν πάρα πολλά μυθιστορήματα με υψηλές πωλήσεις, αλλά αμφιλεγόμενη ποιότητα. Είχε αρχίσει η κυριαρχία της ευκολίας και της προχειρότητας. Μα αυτό το μυθιστόρημα, που εκτυλίσσεται στα χρόνια της Βενετοκρατίας στην πρωτεύουσα της Κεφαλονιάς, το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου, δεν ήταν ούτε εύκολο ούτε πρόχειρο.

Εδώ τα πράγματα ήταν αλλιώτικα. Η συγγραφέας, που δεν είχα ξανακούσει το όνομά της, είχε δημιουργήσει ένα έργο με δύο πρόσωπα. Το ένα ήταν η μυθοπλασία. Μια στέρεα δομημένη ιστορία. Και το άλλο ήταν ένα τεκμηριωμένο ιστορικό πλαίσιο, που ήταν επιμελημένο και οργανωμένο σαν ιστορική μελέτη. Υποσημειώσεις, παραπομπές, παράρτημα με χάρτες, επεξηγήσεις, επιπλέον ιστορικές πληροφορίες, όλα έδειχναν ότι αυτό το βιβλίο έκρυβε πολλή ιστορική έρευνα σε βιβλία αλλά και αρχεία. Κι έτσι, έφτασα ν’ αναρωτιέμαι, τί ήθελε να πετύχει αυτή η συγγραφέας: Να γράψει λογοτεχνία ή να γράψει ιστορία;

Όταν επέστρεψα στην Κεφαλονιά και είχα τη χαρά να γνωρίσω από κοντά την Ευρυδίκη Λειβαδά, την Εύη, όπως την ξέρουμε, κατάλαβα ότι το ερώτημά μου δεν είχε νόημα. Κατάλαβα ότι στην ψυχή της υπήρχαν και οι δύο κόσμοι. Και εκείνος της Λογοτεχνίας και εκείνος της Ιστορίας. Και ότι αυτούς τους δύο κόσμους τους ενώνει ο πραγματικός κόσμος, ο πραγματικός παράδεισος της Εύης. Κι αυτός ο κόσμος είναι η Κεφαλονιά, το νησί της.

Εδώ γεννήθηκε η Εύη στις αρχές της δεκαετίας του 1960, εδώ πέρασε τα πρώτα σχολικά της χρόνια, κι από εδώ έφυγε, 15 ετών, για την Αθήνα. Πνεύμα ανήσυχο, από την εφηβεία κιόλας συμμετείχε σε εκθέσεις ζωγραφικής, έδινε κονσέρτα πιάνου, συμμετείχε και στην έκδοση του μαθητικού περιοδικού «Πνοή». Στην Αθήνα τελείωσε το σχολείο, σπούδασε πληροφορική σε βρετανικό πανεπιστήμιο και μουσική στο Ωδείο Αθηνών, μα επέστρεψε στο αγαπημένο της νησί το 1983. Δούλεψε στον ιδιωτικό τομέα, σε επιχειρήσεις και σε τράπεζα, μα παράτησε την καριέρα για να ασχοληθεί με αυτό που πάντα λάτρευε: το γράψιμο. Εργάστηκε και ως ειδική σύμβουλος στο Δήμο Αργοστολίου. Η Κεφαλονιά έγινε ο τόπος που ζει από τότε η Εύη, ο τόπος που απέκτησε τις δυο κόρες της, ο τόπος που δημιουργεί τα πνευματικά της παιδιά, αλλά και ο τόπος για τον οποίο έχει αφιερώσει χρόνια μελέτης σε βιβλιοθήκες και αρχεία της Ελλάδας και της Ευρώπης, αλλά και ατέλειωτες ώρες συγγραφής και σύνθεσης του έργου της.

Τρεις είναι οι βασικοί άξονες του έργου της – όλοι έχουν το χρώμα, το άρωμα, την ακτινοβολία της ιστορίας της Κεφαλονιάς. Ας τους περιδιαβούμε με συντομία.

Το ιστορικό μυθιστόρημα

Ο πρώτος άξονας είναι το ιστορικό μυθιστόρημα, με αφετηρία την «Κεφαλληνία Κεφαλλήνων», στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω, και η οποία, εμπλουτισμένη με νέο υλικό θα κυκλοφορήσει με τον τίτλο «Fabula» το 2004 από τις εκδόσεις Λιβάνη. Η Ιστορία της Κεφαλονιάς δεν είναι απλώς το σκηνικό του μύθου της, αλλά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη μ’ αυτόν. Τα φανταστικά πρόσωπά της συνυπάρχουν με ιστορικά πρόσωπα μέσα σε μια πιστή και λεπτομερέστατη απεικόνιση της ιστορικής πραγματικότητας, διανθισμένη με τεκμηρίωση που συναντά κανείς μόνο σε ιστορικές μελέτες, πράγμα που δίνει στον αναγνώστη την ευκαιρία και την παρότρυνση να διαβάσει κι άλλα πράγματα.

Δέκα χρόνια μετά την «Κεφαλληνία Κεφαλλήνων», το 2007, έρχεται η μυθιστορηματική βιογραφία του μεγάλου Κεφαλονίτη θαλασσοπόρου Χουάν ντε Φούκα (Ιωάννη Φωκά-Βαλεριάνου), ο οποίος ανακάλυψε τα στενά του Βανκούβερ στον Καναδά, τα οποία φέρουν σήμερα το όνομά του. «Στα στενά της Χίμαιρας – οι περιπέτειες του Έλληνα θαλασσοπόρου Χουάν ντε Φούκα» (εκδόσεις Κέδρος). Το 2002 η Εύη είχε δημοσιεύσει την ιστορική της μελέτη «Juan de Fuca, Ιωάννης Απόστολος Φωκάς-Βαλεριάνος, ο Κεφαλλονίτης τυχοθήρας του 16ου αιώνα». Όπως φαίνεται, ο Juan de Fuca είναι ο μεγάλος έρωτας της Εύης. Τα «Στενά της Χίμαιρας», στα δέκα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από την έκδοσή τους, έχουν παρουσιαστεί και βραβευθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί στην αγγλική γλώσσα με τον τίτλο “The Straits of Chimera”, μετάφραση (από την κ. Νίνα Κρεμμύδα), που πρόσφατα τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης).

Το επόμενο μυθιστόρημα της Εύης ονομάζεται «Στα σκαλοπάτια τ’ Ουρανού», και εκδόθηκε το 2014 (εκδ. Λιβάνη). Το σκηνικό είναι και πάλι η Κεφαλονιά, αυτή τη φορά στη διάρκεια του 19ου αιώνα, στα χρόνια της Αγγλοκρατίας. Οι ήρωες εδώ, φανταστικά και πραγματικά πρόσωπα, Άγγλοι και Έλληνες, άρχοντες και ποπολάροι, πρωταγωνιστούν στην εκρηκτική εκείνη εποχή της γένεσης του ριζοσπαστικού κινήματος και της πορείας προς την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Πρόκειται για εξαιρετικά ακριβή αποτύπωση της κοινωνικής Ιστορίας των νησιών μας, και πάλι προϊόν πολυετούς έρευνας.

Οι ιστορικές μελέτες

Η αγάπη της Εύης για την Ιστορία είναι αυτή που την οδηγεί στη συγγραφή αμιγώς ιστορικών μελετών για τον κεφαλληνιακό χώρο, που συνθέτουν τον δεύτερο κύριο άξονα του έργου της. Απαριθμούμε εδώ τα ιστορικά της βιβλία, τα οποία συνοδεύονται πάντα από πλούσια εικονογράφηση και έχουν την αρετή να είναι :

• 1999: Εκδίδεται το βιβλίο της «Παγκεφαλληνιακός Αθλητικός Σύλλογος – το ταξίδι στον αιώνα» που αναφέρεται στην ιστορία του ομώνυμου ιστορικού σωματείου, που ιδρύθηκε από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας
• 2000: Η μελέτη της «Αργοστόλι» είναι μια σύντομη ιστορία της πρωτεύουσας του νησιού.
• 2001: Το λεύκωμα «Ανεμομάχοι Μύλοι Κεφαλλονιάς και Ιθάκης» σε κείμενα και φωτογραφίες δικές της καταγράφει όλους τους μύλους που λειτούργησαν στα νησιά μας.
• 2002: Κυκλοφορεί η μελέτη της για τον Juan de Fuca (προαναφέρθηκε).
• 2003: «Το Κάστρο τ’ Άη-Γιώργη: Η ιστορία του Κάστρου και των κατοίκων του» κυκλοφορεί στα ελληνικά αλλά και στα αγγλικά.
• 2004: Άλλο ένα βιβλίο της για το Κάστρο («Στο κάστρο τ’ Άη-Γιώργη και στην Παναγιά στα Σίσσια»).
• 2005: Κυκλοφορεί η δίγλωσση (ελληνικά-αγγλικά) έκδοση «Αρχαίοι Μύθοι και Θρύλοι Κεφαλληνίας και Ιθάκης».
• 2006: Επιμελείται μαζί με τον Γεράσιμο Σωτ. Γαλανό, το λεύκωμα του Δήμου Αργοστολίου «Μέρες οργής: Dies irae. Αύγουστος 1953, χρόνου λύσις», με ανέκδοτες φωτογραφίες από τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1953.
• 2008: Η Εύη επιχειρεί ένα μεγάλο τόλμημα: Εκδίδει την «Σύντομη (πολιτική) Ιστορία Κεφαλληνίας – από την προϊστορία στον 20ό αιώνα». Δεν διστάζει, με συμπυκνωμένο λόγο να φτάσει ως τις ημέρες μας, καλύπτοντας εποχές που δεν «αγγίζονται» συνήθως από τους ιστορικούς. Το βιβλίο κυκλοφορεί και σε αγγλική μετάφραση (2010).
• 2008: Το βιβλίο «Άννινοι-Βαλέττα, σύντομη ιστορική περιδιάβαση στη δίνη των αιώνων» αναφέρεται στην ιστορία της οικογένειας Βαλέττα της Σάμης.
• Έχει εκδώσει επίσης ένα βιβλίο στην αγγλική γλώσσα, με τίτλο “Melissani, The Nymph’s cave”, που αναφέρεται στην ομώνυμη λίμνη της Κεφαλονιάς.

Πέρα από τις αυτοτελείς εκδόσεις των ιστορικών της μελετών, η Ευρυδίκη Λειβαδά έχει δημοσιεύσει μελέτες ειδικά και επιστημονικά περιοδικά, στον τύπο και το διαδίκτυο, έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια με πρωτότυπες ανακοινώσεις και έχει πραγματοποιήσει διαλέξεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με θέματα σχετικά με την αγαπημένη της Κεφαλονιά.

Η «Οδύσσεια Κεφαλλονιάς και Ιθάκης»

Ένα ακόμη αγαπημένο παιδί της Εύης είναι η «Οδύσσεια Κεφαλλονιάς και Ιθάκης», η πολιτιστική επετηρίδα που εξέδωσε από το 1999 έως και το 2010, βραβευμένη από το Υπουργείο Πολιτισμού. Η «Οδύσσεια» ήταν ένα περιοδικό στο οποίο συνυπήρξαν όλες οι πνευματικές δυνάμεις της Κεφαλονιάς, καταξιωμένοι ιστορικοί αλλά και νέοι επιστήμονες, με άρθρα τους πάνω στον κεφαλονίτικο πολιτισμό, και πάλι με πλούσια εικονογράφηση και περίληψη στην αγγλική γλώσσα. Τα άρθρα της «Οδύσσειας» δημιούργησαν μια σημαντική πολιτισμική παρακαταθήκη, που κατάφερε να «αγγίξει» μεγάλο αναγνωστικό κοινό. Είχα τη μεγάλη χαρά να δω τυπωμένες στην «Οδύσσεια» και κάποιες από τις πρώτες μου μελέτες και την ευχαριστώ θερμά για την εμπιστοσύνη της στα κάπως ιδιόρρυθμα κείμενά μου.

Αλλά και μετά την αυλαία της έντυπης «Οδύσσειας», η Ευρυδίκη Λειβαδά δεν έχασε την επαφή της με το ευρύ αναγνωστικό κοινό. Τα τελευταία χρόνια δημιούργησε την ιστοσελίδα «Εφημερίδα των Κεφαλλήνων» (www.odusseia.gr). Πρόκειται για ένα portal με ειδήσεις, άρθρα και παρεμβάσεις για πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά ζητήματα που αφορούν όχι μόνο την Επτάνησο αλλά και ολόκληρο τον ελληνικό χώρο.

Πέρα από τις αμιγώς ιστορικές της μελέτες, η Εύη συχνά δημοσιεύει άρθρα – παρεμβάσεις στον τύπο και το διαδίκτυο, που δείχνουν το ενεργό ενδιαφέρον της και για το σήμερα του τόπου αυτού. Και η δική της «Οδύσσεια», με την έννοια του «ωραίου ταξιδιού», συνεχίζεται.

Κυρίες και κύριοι, σήμερα ο σύλλογος «Αγκώνας» βραβεύει μια γυναίκα που έχει λατρέψει αυτό τον τόπο, έχει αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή της στη μελέτη της Ιστορίας του, και έχει αφοσιωθεί στο να γνωρίσει σε όλους εμάς αυτή την ιστορία, να μοιραστεί μαζί μας τα ευρήματα αυτών των ατέλειωτων ωρών έρευνας και μελέτης. Προσωπικά, ως αναγνώστης της το πιο μεγάλο βραβείο που μπορώ να της δώσω είναι μια μικρή πρόταση, με μια κλητική προσφώνηση, ένα ρήμα κι’ ένα επίρρημα.

Εύη, σ’ ευχαριστώ πολύ!

Παρουσίαση του έργου της στην εκδήλωση βράβευσής της από τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Αγκώνας», 27-12-2017, Δημοτικό θέατρο Αργοστολίου «Ο Κέφαλος»

Ηλίας Τουμασάτος