Όσες τεκμηριωμένες μελέτες και να γίνουν για το θέμα αυτό, δεδομένο είναι πως το ιστορικό κατεστημένο δεν αλλάζει εύκολα, ούτε οι πεποιθήσεις ξεριζώνονται κι ούτε οι εδραιωμένες ονομασίες αλλάζουν.

Ο άστοχος καθορισμός της ναυμαχίας στην Ναύπακτο δεν είναι ο πρώτος στην ιστορία. Ενδεικτικά αναφέρω την ναυμαχία στο Τραφάλγκαραντί Κάντιθ, την ναυμαχία στο Ναβαρίνο αντί Πύλο, στο Άκτιο αντί Αμφιλοχία,  ή τη μάχη στο Βατερλώ αντί Βρυξέλλες.

Τα λάθη ξεκινούν από το βάθος του χρόνου και την ευκολία που οι παλαιότεροι χρονικογράφοι μετέφεραν την σχετική πληροφορία. Η δε ιστορία και η έρευνα αποδέχθηκαν την πληροφορία/ονομασία αυτή χωρίς περαιτέρω μελέτη και αναζήτηση τεκμηρίων. Έπειτα ήρθε η χαρτογράφηση –κυρίως των Ιταλών- που επέμεναν να χαρτογραφούν τον Πατραϊκό κόλπο ως GolfodiLepanto.

Βέβαια πρέπει να προσθέσω πως ισπανικά, βενετικά και οθωμανικά αρχεία χρησιμοποιούν τα: Εχινάδες / Κουρτζολάρι, Πεταλάς, Σκρόφα/Πούντα Σκρόφα ή «ματωμένο ακρωτήρι» (οι Οθωμανοί χρονικογράφοι), Οξιά, Κοτζιλάρης, μικρά Δαρδανέλλια, και κόλπος του Lepanto, όπου Lepantoεννοούν τη βάση/λιμάνι των Οθωμανών/Τούρκων . Π.χ. «… η αρμάδα ξημέρωσε πολύ κοντά στο δέλτα (εν. του Αχελώου) όταν ο Αυστριακός απέστειλε ορισμένα πλοία του να περάσουν ανάμεσα από τα νησιά Οξιά και Κοτζιλάρι για να δουν και να αναφέρουν…». Ή «… ο ντονανμάς βγήκε από τα μικρά Δαρδανέλλια προς συνάντηση …».

Στην πραγματικότητα το Lepanto / Ναύπακτος απέχει 40 μίλια από τις Σκρόφες που διοικητικά ανήκουν στην Ιθάκη και στην Κεφαλληνία. Στη δε ναυμαχία, εκτός από την σπουδαιότατη και κομβικότατη σημασία της νήσου Πεταλάς, ο ρόλος της Σάμης και της Ι.Μ. Αγίων Φανέντων είναι καθοριστικότατος τόσο κατά την προηγούμενη της ναυμαχίας, όσο και για τις ημέρες μετά από αυτήν. Μετά την λήξη, ανιχνεύεται τεκμηριωμένα η παρουσία του βενετού ναυάρχου SebastianVenier στην Σάμη και η παραμονή του σε αυτήν με μεγάλη μοίρα του στόλου του για διάστημα αρκετών ημερών. Μελέτη που πραγματοποίησα στα αρχεία του MuseoCivicoCorrer φέρνει στην επιφάνεια τα γεγονότα ένα προς ένα.

Επίσης, με αφορμή την σημερινή ημέρα (7/10/2018 ημέρα Κυριακή) θέλω να προσθέσω και την άποψη, τού παρόντος και μετέχοντος στην ναυμαχία κορυφαίου των κορυφαίων συγγραφέων Miguel de Cervantes, για τις γαλέρες της Κρήτης και της Κεφαλληνίας (που δεν είναι μόνον αυτές που αναφέρω στο προηγούμενο δημοσίευμά μου, αλλά ακόμη περισσότερες):

«Για τους Έλληνες οφείλω να πω ότι οι γαλέρες της Κρήτης και της Κεφαλληνίας ήταν το δίχως άλλο οι καλύτερες και οι πιο επιδέξιες από όσες ερχόντουσαν με την βενετσιάνικη αρμάδα και ήταν αυτές που κατατρόπωσαν τις γαλέρες της Κωνσταντινούπολης».

Ευρυδίκη Λειβαδά

Φωτογραφίες: MigueldeCervantesSaavedra / Λεπτομέρεια από την ξυλογραφία του RomeyndeHooghe (1645-1708)