Γράφει η αγιογράφος Μαριλένα Φωκά

Με τον Ιησού Χριστό να δεσπόζει στο κέντρο της σύνθεσης η εικόνα των Θεοφανείων είναι αναμφισβήτητα επιβλητική. Σαν κάθε άλλη αγιογραφία της ορθόδοξης εκκλησίας πληρεί τους κανόνες της ιστορικότητας, δογματικής και θεολογίας. Ιστορικά αναφέρεται  στην εποχή του 30 μ. Χ.  στην περιοχή της Ιουδαίας όπου έλαβε χώρα το γεγονός της Βάπτισης του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό με ανάδοχο τον κατά έξι μήνες μεγαλύτερό του,  Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Δογματικά είναι επαρκής καθώς η Τριαδική Θεότητα συνυπάρχει σε αυτήν :  Ο Ιησούς «ο Βαπτιζόμενος»,  Η Φωνή Του Πατέρα[ γι ̉ αὐτό ἡ Βάπτιση ὀνομάζεται Θεοφάνεια, Ἐπιφάνεια, ἐκδήλωση τῶν Τριῶν Προσώπων στήν ὁμόφωνη μαρτυρία τους](Ευδικίμωφ) —  «Ούτος εί Υιιός μου Ο  Αγαπητός» και Το Άγιο Πνεύμα «εν μορφή περιπτεράς» καταδεικνύει την αιώνια ανάπαυση των Τριών Προσώπων. Η δογματική σημαία της εικόνας των Θεοφανείων είναι πολλή μεγάλη. Πρώτον, είναι ενδεικτική της ευσπλαχνίας Του Κυρίου: η εικόνα με συμβολικά στοιχεία μας εισάγει στην φοβερή έκταση της πράξης αυτής» (Ευδοκίμωφ).Ο ανάδοχος Του, Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, Ο «μυημένος στο μυστήριο Του Εσφαγμένου Αρνίου» από καταβολής κόσμου» (Ευδοκίμωφ) «καθίσταται μάρτυρας της τελευταίας κενώσεως Του ένεκα της αγάπης Του για τον άνθρωπο. Ο Ιησούς δεν εβαπτίσθηκε για να μετανοήσει αφού ως Αναμάρτητος δεν το χρειαζόταν αλλά για να μας δώσει μάθημα ταπεινότητας  και να μας διδάξει τη μεγάλη αξία του Βαπτίσματος. Η πτυχή στους ουρανούς μας θυμίζει το κι εγένετο φως της γένεσης. Τα νερά του Ιορδάνη  ανάμεσα στους κεκλυμένους βράχους  συμβολίζουν την κάθοδο του Ιησού στον Άδη τον οποίο θα σκυλεύσει :«καταβάς ἐν τοῖς ὕδασιν ἔδησε τόν ἰσχυρόν». Βγαίνοντας από το νερά ο Κύριος τα καθαγιάζει μεταμορφώνοντας τα σε ιερά νάμματα αποκαλύπτοντας έναν νεοπαγή κόσμο.

Ο Ιησούς εμφανίζεται στον υγρό τάφο που αποτελεί προοικονομία του ενταφιασμού Του. Καταδύεται γυμνός ενδεδυμένος την αδαμική περιβολή με το ένα πόδι προτεταμένο δείχνοντας την πρωτοβουλία  του προς τον Τον Ιωάννη και κλίνει την κεφαλή. Ο Ιωάννης ταραγμένος του λέει: « ἐγώ χρείαν ἔχω ὑπό σοῦ βαπτισθῆναι, καί σύ ἔρχῃ πρός με; » ενώ  Ο Ἰησοῦς τόν διατάζει: «ἄφες ἄρτι» ώστε Ο Ιωάννης να προχωρήσει στο τελετουργικό της Βάπτισης φέροντας στο αριστερό χέρι ειλητάριο με το κήρυγμά Του. Οι παραστάτες Άγιοι Άγγελοι αποτυπώνονται σε στάση προσκύνησης ενώ τα σκεπασμένα άκρα Τους δηλώνουν  σεβασμό  και πλήρη υποταγή  στον Κύριο. « Συμβολίζουν ἐπίσης καί εἰκονογραφοῦν τό λόγο τοῦ Αποστόλου Παύλου (Γαλατ. 3, 27) :«Ὅσοι γάρ εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε…».Δεύτερον, η εικόνα των Θεοφανείων θεολογώντας αναδεικνύει Την ύψιστη σημασία του Άγιου Βαπτίσματος, της ημέρας που ο Χριστός ήρθε με φανερό τρόπο στον κόσμο να αφιερωθεί στη Θεία αποστολή Του υποτασσόμενος στον Πατέρα Του, που είναι σημαντική για κάθε χριστιανό ώστε να απαλλαχθεί  από το προπατορικό αμάρτημα και να λάβει Πνεύμα Άγιο. Κατά τον εορτασμό των Θεοφανείων λαμβάνει χώρα ο Μέγας Αγιασμός και η κατάδυση του Τιμίου Σταυρού επί των υδάτων.

(Πηγή Π.  Ευδοκίμωφ «Η Ερμηνεία της εικόνας των Θεοφανείων»)