Κατ' αρχάς, όπως τονίζεται και από τους εργαζόμενους, μέχρι σήμερα τουλάχιστον δεν επιβαρύνεται ο τακτικός κρατικός προϋπολογισμός γιατί τα χρήματα προέρχονται από το ΕΣΠΑ (και είναι ευχής έργο να υπάρχει τέτοιου είδους απορρόφηση) ενώ τα Διοικητικά Συμβούλια δεν αμείβονται. Το οικονομικό θέμα είναι πρόσχημα.

Από την άλλη πλευρά οι ΠΠ από τη φύση και την κλίμακά τους είναι οργανικές γεωγραφικές ενότητες που δεν συμπίπτουν απαραίτητα με τις διοικητικές διαιρέσεις (π.χ Εθνικό πάρκο- δρυμός Όλύμπου κ.ά). Για το λόγο αυτό –παντού στον κόσμο- η διαχείρισή τους ανατίθεται σε ειδικούς φορείς. Στην Ελλάδα οι ΦΔ εποπτεύονται από το υπουργείο περιβάλλοντος και έχουν στα διοικητικά τους όργανα εκπροσώπους κεντρικών και τοπικών αρχών καθώς και κοινωνικών και επιστημονικών οργανώσεων της περιοχής ( κεντρική διοίκηση, αυτοδιοίκηση, ΜΚΟ).

Τι νόημα και τι περιεχόμενο μπορεί να έχει μια συγχώνευση Φ.Δ όταν οι εγκαταστάσεις της έδρας θα παραμείνουν στις θέσεις τους (ο νόμος απαιτεί η έδρα του φορέα να είναι μέσα στην ΠΠ ή πολύ κοντά σ' αυτήν για προφανείς λόγους) και όταν τα Διοικητικά Συμβούλια δεν αμείβονται;; Τι νόημα θα έχει ένα μόνο Δ.Σ σε δύο ΠΠ που βρίσκονται σε δυο διαφορετικά νησιά (π.χ. Θαλάσσιο πάρκο Ζακύνθου και εθνικός δρυμός Αίνου στην Κεφαλονιά) ;;

Οι υπάρχοντες 29 Φ.Δ. που συστάθηκαν μόνο στις σπουδαιότερες ΠΠ (δρυμούς, υγροτόπους Ραμσάρ κλπ) είναι οι ελάχιστοι που χρειάζονται και δεν καλύπτουν όλες τις ΠΠ που είναι 160 περίπου και αποτελούνται από 250 περίπου τοποθεσίες του δικτύου ΝATURA καθώς και άλλες που δεν είναι στο δίκτυο. Άρα, πολλές ΠΠ είναι ακόμα «ορφανές». Αν δεν γίνουν νέοι ΦΔ, θα μπορούσαν να υπαχθούν στους ήδη υπάρχοντες, τουλάχιστον εκείνες οι περιοχές ΝΑΤURΑ που γειτνιάζουν με αυτούς. Για παράδειγμα, στην Κεφαλονιά, στο φορέα του Αίνου θα μπορούσαν να υπαχθούν και οι άλλες περιοχές ΝΑΤURΑ όπως το Καλόν όρος, τα θαλάσσια λιβάδια των ακτών της Λειβαθούς κλπ. που στερούνται διαχειριστικού φορέα. Κάτι ανάλογο μπορεί να γίνει και στο Πάρκο Ζακύνθου. Αυτό όμως σημαίνει ότι πρέπει ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΘΟΥΝ σημαντικά οι υφιστάμενοι ΦΔ για να ανταποκριθούν στο έργο αυτό.

Αντί λοιπόν η κυβέρνηση να μιλά για ανούσιες συγχωνεύσεις θα πρέπει να κοιτάξει σοβαρά την υπόθεση των ΠΠ που αποτελούν την αιχμή του δόρατος του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας. Οι υπερβολικές συγχωνεύσεις, που τώρα τελευταία είναι της μόδας, δημιουργούν, άκαμπτες, γραφειοκρατικές και τελικά αντιοικονομικές δομές (με την ευρύτερη έννοια της οικονομίας και όχι με τη λογιστική λογική). Όπως για παράδειγμα οι τελευταίες συγχωνεύσεις των δήμων που δημιούργησαν, ειδικά στην Κεφαλονιά, ένα δύσκαμπτο διοικητικό σχήμα με κορυφή το δημοτικό συμβούλιο, το οποίο - λόγω και των γνωστών ανθρώπινων αδυναμιών- δεν μπορεί να λειτουργήσει. Η συγκέντρωση δομών και δραστηριοτήτων έχει τα όριά της. Κάποια πράγματα πρέπει να είναι αποκεντρωμένα για να υπάρχει η απαραίτητη ευελιξία και ασφάλεια. Οι συγχωνεύσεις δεν είναι το φάρμακο δια πάσαν νόσον...

Οι συγχωνεύσεις των ΦΔΠΠ είναι μια παλιά υπόθεση που άρχισε να συζητείται από τις αρχές του 2009. Για την ιστορία παραθέτω απόσπασμα της ερώτησης που είχα κάνει τότε στον Υπουργό περιβάλλοντος (Γ. Σουφλιά) στην οποία τόνιζα τα εξής:

«Σκοπός των φορέων διαχείρισης- με βάση το νόμο- αποτελεί ο προσδιορισμός, η εφαρμογή και ο συντονισμός όλων εκείνων των μέτρων, ενεργειών και παρεμβάσεων που θα χρειάζονταν για την αποτελεσματική προστασία, οργάνωση και λειτουργία των προστατευόμενων περιοχών, ώστε να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς της κηρύξεώς τους, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τον εθνικό και χωροταξικό σχεδιασμό.

Ωστόσο για την εκπλήρωση των παραπάνω στόχων απαιτείται σημαντικό και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Από μια πρόχειρη διερεύνηση προκύπτει ότι στους φορείς διαχείρισης ασχολούνται περίπου διακόσια (200) άτομα, δηλαδή αριθμός πολύ μικρότερος από αυτόν που προβλέπει ο νόμος. Μάλιστα από αυτούς μόλις το 3% αποτελούν μόνιμα στελέχη (και αυτά τύπου Ι.Δ.Α.Χ.) ενώ στη συντριπτική τους πλειοψηφία (97%) είναι συμβασιούχοι. Επί πλέον οι φορείς διαχείρισης αναγκάζονται να απευθυνθούν στην ελεύθερη αγορά για την κάλυψη των αναγκών τους σε υπηρεσίες και συμβουλευτικό επιστημονικό έργο (εξωτερικοί συνεργάτες). Όπως είναι αναμενόμενο η μη ύπαρξη μόνιμου προσωπικού παρεμποδίζει τη σωστή και ουσιαστική λειτουργία των φορέων διαχείρισης και άρα την αποτελεσματική προστασία αυτών των οικολογικά πολύτιμων αλλά και εύθραυστων περιοχών.»

Ας φροντίσει λοιπόν η κυβέρνηση να πράξει τα σωστά και τα δίκαια.

Ηλίας Μπεριάτος