Στα 604 εκατ. ευρώ υπολογίζονται τα χαμένα έσοδα από την πώληση παράνομων τσιγάρων στην Ελλάδα. Ποσό που θα μπορούσε να συμβάλει σε κοινωνικές πολιτικές και μάλιστα σε μία εποχή που μέλημα των κυβερνόντων είναι η στήριξη των αδύνατων. Για να αναλογιστούμε το μέγεθος της απώλειας στα κρατικά έσοδα και τις επιπτώσεις τους το ποσό αυτό αναλογεί στο σύνολο του προϋπολογισμού του υπουργείου Εργασίας για τα επιδόματα που χορηγούνται στους ΑμεΑ συμπολίτες μας όλο τον χρόνο.

Τα στοιχεία όμως δεν είναι μόνον αποκαρδιωτικά στο οικονομικό σκέλος αλλά και στο κομμάτι της κατανάλωσης αφού στην χώρα μας η παράνομη αγορά αντιστοιχεί στο 23,9% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων βάζοντας την Ελλάδα στη δεύτερη θέση, ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη της Ε.Ε., το 2021, όπως αποκαλύπτουν τα αποτελέσματα της ετήσιας ανεξάρτητης Έκθεσης της KPMG που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Philip Morris International.  

Σε επίπεδο Ε.Ε. η κατανάλωση παράνομων τσιγάρων αυξήθηκε κατά 3,9% το 2021, φτάνοντας τα 35,5 δισ. τσιγάρα (1,3 δισ. περισσότερα παράνομα τσιγάρα συγκριτικά με το 2020), με τη Γαλλία να καταγράφει σημαντική αύξηση στην κατανάλωση παράνομων τσιγάρων και να διατηρεί την πρώτη θέση. 

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την Έκθεση της KPMG συνολικά, το 2021 τα κράτη μέλη της Ε.Ε. έχασαν έσοδα ύψους 10,4 δισ. ευρώ εξαιτίας του παράνομου εμπορίου τσιγάρων ενώ το ποσοστό των παράνομων τσιγάρων στην Ε.Ε. ανήλθε στο 8,1% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων. Η παράνομη αγορά στην Ε.Ε. ενισχύθηκε κυρίως από τα παραποιημένα τσιγάρα, η κατανάλωση των οποίων σημείωσε αύξηση 19% το 2021, φτάνοντας τα 12,3 δισ. τσιγάρα.

Η μελέτη της KPMG αποκάλυψε μάλιστα ότι οι υπερβολικές αυξήσεις των τιμών σε συνδυασμό με τους ελλιπείς ελέγχους της αγοράς, έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη του παράνομου εμπορίου, όπως φαίνεται από την περίπτωση της Γαλλίας, όπου η σημαντική αύξηση των τιμών των τσιγάρων –ενώ είχε σχεδόν ελάχιστη θετική επίδραση στον αριθμό των καπνιστών– οδήγησε σε απότομη αύξηση της κατανάλωσης παράνομων τσιγάρων, από 13% το 2017 σε 29% το 2021. Το 2021 μόνο χάθηκαν 6,2 δισεκατομμύρια ευρώ από τα δημόσια έσοδα της Γαλλίας λόγω του παράνομου εμπορίου τσιγάρων.

Ειδικότερα στη Γαλλία, η εφαρμογή του εθνικού φορολογικού σχεδίου από το 2017 οδήγησε σε αύξηση της τιμής του πακέτου των τσιγάρων κατά 50%, ξεπερνώντας τα 10 ευρώ. Το αποτέλεσμα ήταν η κατακόρυφη αύξηση της κατανάλωσης παράνομων τσιγάρων, από 13,1% το 2017 σε 29,4% το 2021, και της κατανάλωσης παραποιημένων τσιγάρων, της χειρότερης μορφής παράνομων τσιγάρων, από 0,3% σε 15,4%.

Την ίδια ώρα, η Ε.Ε έχει βάλει επι χάρτου το σχέδιο για την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Φορολογικής Οδηγίας  των προϊόντων καπνού στην Ευρώπη και η πρόταση αναμένεται εντός του 2022. Βάσει των πρόσφατων ανακοινώσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η νέα πρόταση θα καλύπτει επίσης και τα μη καπνιζόμενα προϊόντα καπνού και νικοτίνης, όπως τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα pouches νικοτίνης. 

Η αναθεώρηση της Oδηγίας για την φορολογία των νέων προϊόντων νικοτίνης θα έχει ως δεδομένη επίπτωση την αύξηση των τιμών και την ώθηση των καταναλωτών στην παράνομη αγορά ιδιαίτερα σε μία εποχή που ο πληθωρισμός ασκεί έντονες πιέσεις στα νοικοκυριά όλης της Ε.Ε. Στόχος της νέας οδηγίας πρέπει να είναι η καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου με ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών ώστε να μην χάνονται δισεκατομμύρια ευρώ από την μη φορολόγηση των παράνομων τσιγάρων.

Από τα στοιχεία της έρευνας της KPMG φαίνεται πως οποιαδήποτε υπέρμετρη αύξηση στην τιμή των τσιγάρων, θα έχει ανεπιθύμητες συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του παράνομου εμπορίου ενώ αν πρέπει να εφαρμοστεί κάποια αύξηση φόρου, θα πρέπει να είναι χαμηλότερη για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού. Αυτό θα διασφάλιζε ότι η μερίδα των καταναλωτών που δεν σταματούν το κάπνισμα θα στραφούν σε λιγότερο επιβλαβείς εναλλακτικές λύσεις και όχι σε παράνομα προϊόντα.

Παράλληλα στην Ελλάδα, παρά τις σημαντικές επιτυχίες κατά των οργανωμένων παράνομων δικτύων που έχουν σημειώσει οι διωκτικές Αρχές και τις σημαντικές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η κυβέρνηση, το παράνομο εμπόριο τσιγάρων εξακολουθεί να αποτελεί μάστιγα, πλήττοντας τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια των πολιτών και την οικονομία της χώρας.  

Η πρωτοβουλία, την οποία ανέλαβε το Υπουργείο Οικονομικών το 2021, όπου κύρωσε το Πρωτόκολλο του Π.Ο.Υ για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού είναι σημαντικό γιατί έβαλε τις βάσεις διεθνούς συνεργασίας μιας και το λαθρεμπόριο τσιγάρων είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα.

Στα αποτελέσματα της έρευνας της KPMG αναφέρθηκε σε δήλωση του ο ο κ. Ιάκωβος Καργαρώτος, Αντιπρόεδρος της Παπαστράτος τονίζοντας ότι «Το φαινόμενο του παράνομου εμπορίου τσιγάρων δεν είναι καινούριο. Απειλεί εδώ και χρόνια τα δημόσια έσοδα, αλλά και την ίδια την κοινωνία. Αυτό που είναι περισσότερο ανησυχητικό είναι πως σήμερα επικρατούν -σε όλη την Ευρώπη- συνθήκες που μπορούν να κάνουν την κατάσταση ανεξέλεγκτη. Οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις, η αύξηση του κόστους διαβίωσης και η συνακόλουθη μείωση της αγοραστικής δύναμης, καλλιεργούν το έδαφος για περαιτέρω αύξηση της ζήτησης των παράνομων τσιγάρων», σημείωσε ο Καργαρώτος, συμπληρώνοντας πως «για περισσότερα από 10 χρόνια η Παπαστράτος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης ενάντια στο παράνομο εμπόριο, στηρίζοντας τις αρμόδιες Αρχές με εξοπλισμό αιχμής και τεχνογνωσία. Μαζί με την Πολιτεία και την κοινωνία, μέσα από το κοινό μέτωπο που έχουμε δημιουργήσει, θα συνεχίσουμε την προσπάθεια προκειμένου ο στόχος μας για το τέλος του τσιγάρου, να μην αφορά μόνο τα νόμιμα προϊόντα».  

Παράλληλα με αφορμή τη νέα Έκθεση, ο κ. Gregoire Verdeaux, Ανώτερος Αντιπρόεδρος Εξωτερικών Υποθέσεων της Philip Morris International, δήλωσε: «Οι απώλειες των φορολογικών εσόδων θα περιορίσουν τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να επενδύουν σε τομείς όπως η δημόσια ασφάλεια, οι δημόσιες υπηρεσίες ή οι υποδομές, σε μια περίοδο που οι Ευρωπαίοι πολίτες είναι αντιμέτωποι με πολύ υψηλές τιμές σχεδόν σε όλα τα βασικά αγαθά. Ο κίνδυνος να στραφούν οι ενήλικοι καπνιστές —ειδικά εκείνοι που ανήκουν στα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα— στο παράνομο εμπόριο είναι πλέον πολύ μεγάλος. Το γεγονός αυτό καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη να γίνουν τα νέα καινοτόμα προϊόντα καπνού, διαθέσιμα και προσιτά -όπου δεν είναι- ώστε να μπορούν  οι ενήλικοι καπνιστές να προβούν σε καλύτερες επιλογές, αντί να προμηθεύονται τσιγάρα από την παράνομη αγορά. Είμαστε πεπεισμένοι ότι πρέπει να δοθούν κίνητρα στους καταναλωτές, ώστε να μην χρειάζεται να στραφούν στα παράνομα τσιγάρα. Αυτό σημαίνει εστίαση στην εκπαίδευση, την ευαισθητοποίηση και τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας καλύτερων εναλλακτικών, όπως τα επιστημονικά τεκμηριωμένα καινοτόμα προϊόντα καπνού. Το να γίνουν προσβάσιμα ως καλύτερη επιλογή για εκατομμύρια ενήλικες καπνιστές στην Ευρώπη, οι οποίοι δεν σταματούν το κάπνισμα θα πρέπει να είναι η κοινή μας προτεραιότητα». 

dikaiologitika.gr