Ο Ιωάννης Κάλφας, Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος MSc, Μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων και Τεχνολόγων Διατροφής, εξηγεί στο Υγείαonline.gr, τη πλούσια και σημαντική αξία της ντομάτας στη διατροφή μας.

Η ντομάτα είναι καρπός του φυτού Solanum lycopersicum το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Σολανωδών (Solanaceae). Αν και είναι στενά συνδεδεμένη με την ιταλική κουζίνα στην πραγματικότητα κατάγεται από την Κεντρική και Νότια Αμερική και έχει ταξιδέψει από πολλούς πολιτισμούς με διάφορα ονόματα όπως χρυσό μήλο, ροδάκινο του λύκου και μήλο της αγάπης. Ανεξάρτητα από το όνομα της, η ντομάτα είναι ένα ιδιαίτερα δημοφιλές, γευστικό και ευπροσάρμοστο τρόφιμο το οποίο συναντάται σε χιλιάδες ποικιλίες που διαφέρουν σε σχήμα, μέγεθος και χρώμα. Αν και θεωρείτε φρούτο από βοτανολογικής απόψεως, δεν διαθέτει την επιδόρπια γλυκύτητα των άλλων φρούτων, αντιθέτως διαθέτει μια όξινη και ελαφρώς καυστική γεύση. Εσωτερικά αποτελείται από σαρκώδη τμήματα και σπόρους τα οποία περιβάλλονται από μεγάλη ποσότητα νερού. Είναι μια έξοχη επιλογή σε μια ισορροπημένη διατροφή καθώς αποδίδει ελάχιστες θερμίδες και είναι πολύ πλούσια σε ωφέλιμα για την υγεία θρεπτικά συστατικά. Περιέχει βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, δρουν προστατευτικά κατά του καρκίνου, ρυθμίζουν τα επίπεδα ζαχάρου, βοηθούν στη μείωση της  χοληστερίνης και ενισχύουν την σκελετική υγεία.
Η ντομάτα είναι εξαιρετική πηγή βιταμίνης Α, βιταμίνης C, βιταμίνης Κ, Καλίου και Μαγγανίου
Επίσης είναι πολύ πλούσια σε βιταμίνη Ε (α - τοκοφερόλη), θειαμίνη, νιασίνη, βιταμίνη Β6, φολικό, μαγνήσιο, φώσφορο, χαλκό και β-καροτένιο. Διαθέτει ισχυρή αντιοξειδωτική  δράση την οποία την οφείλει κυρίως στην υψηλή της περιεκτικότητα στην ουσία λυκοπένη. Η λυκοπένη είναι μια χρωστική φυτοχημική ένωση η οποία προσδίδει και το κόκκινο χρώμα στις ντομάτες. Σε μικρότερες περιεκτικότητες μπορεί να βρεθεί στο καρπούζι, στις φράουλες και στο γκρέιπφρουτ. Το λυκοπένιο έχει υπάρξει πολλές φορές αντικείμενο έρευνας από αρκετούς μελετητές για την ισχυρή αντιοξειδωτική του δράση και τις καρκινοπροστατευτικές του ιδιότητες. Ανήκει στην ομάδα καροτινοειδών και ως αντιοξειδωτικό έχει την ικανότητα να εμποδίζει και να εξουδετερώνει την καταστροφική επίδραση των ελευθέρων ριζών οξυγόνου. Σε αντίθεση με πολλά άλλα θρεπτικά συστατικά οι επιδράσεις των οποίων, έχουν εξεταστεί μόνο σε πειραματόζωα, τα αποτελέσματα του λυκοπένιου έχουν επανειλημμένως μελετηθεί πάνω σε ανθρώπους και έχουν δείξει ότι δρα προστατευτικά έναντι μιας διαρκώς αυξανόμενης λίστας διαφόρων μορφών καρκίνου. Τέτοιες μορφές καρκίνου είναι του προστάτη, του πρωκτού, του μαστού, του ενδομήτριου, των πνευμόνων, και του παγκρέατος.Πληθώρα επιστημονικών μελετών αρχικά επικεντρώθηκαν στην συμβολή του λυκοπένιου των ντοματών, στην πρόληψη εμφάνισης καρκίνου του προστάτη. Συγκεκριμένα μια μέτα- ανάλυση 21 μελετών * η όποια δημοσιεύτηκε στην Επιδημιολογία Βιοχημικών Δεικτών και Αντιμετώπισης Καρκίνου (Cancer Epidemiology Biomarkers and Prevention) επιβεβαιώνει ότι η κατανάλωση ντομάτας, και ειδικότερα μαγειρεμένης ντομάτας, παρέχει στον ανθρώπινο οργανισμό αυξημένη προστασία έναντι του καρκίνου του προστάτη. Όταν τα δεδομένα των 21 ερευνών συνδυάστηκαν και αναλύθηκαν έδειξαν ότι οι άντρες που έτρωγαν αυξημένη ποσότητα ωμών ντοματών είχαν 11% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του προστάτη ενώ αυτοί που έτρωγαν μαγειρεμένες ντομάτες και προϊόντα τους είχαν ακόμη καλύτερη προστασία με 20% λιγότερες πιθανότητες. Ακόμα και αυτοί που κατανάλωναν μόλις μια ωμή ντομάτα την ημέρα εμφάνισαν μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη κατά 3%. Αλλά και κατά την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη, έχει βρεθεί ότι το λυκοπένιο από μόνο του μπορεί να μειώσει το βάρος των όγκων κατά 8-17% κάνοντας την ασθένεια λιγότερη επιθετική.Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η προστασία που παρέχει το λυκοπένιο έναντι του καρκίνου του παγκρέατος, καθώς είναι από τις πιο επιθετικές και θανατηφόρες μορφές καρκίνου λόγω της ραγδαίας εξέλιξης του.

Μελέτες που εξέτασαν την επίδραση του λυκοπένιου έδειξαν ότι άτομα που κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες ντομάτας είχαν μέχρι και 31% μειωμένες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνου του παγκρέατος.Ανάμεσα στα ευεργετικά οφέλη της ντομάτας συγκαταλέγεται και η δράση της έναντι της αθηροσκλήρωσης. Αυτό μπορεί να αποδοθεί κυρίως στο κάλιο, στην βιταμίνη Β6, στην νιασίνη και στο φολικό οξύ. Η νιασίνη χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια σαν μια ασφαλής μέθοδος για την μείωση της χοληστερίνης ενώ δίαιτες πλούσιες σε κάλιο έχουν δείξει ότι μπορούν να μειώσουν την αρτηριακή πίεση. Η βιταμίνη Β6 και το φολικό οξύ απαιτούνται για την μετατροπή της επικίνδυνης ουσίας, ομοκυστεΐνης σε άλλα αβλαβή μόρια. Η ομοκυστεΐνη έχει βρεθεί ότι καταστρέφει τα τοιχώματα των αγγείων και έχει συσχετιστεί άμεσα με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εμφραγμάτων.Συμβουλές για καλύτερη απορρόφηση των αντιοξειδωτικών ουσιών της ντομάτας
 
•    Η απορρόφηση και η συγκέντρωση του λυκοπένιου φαίνεται να είναι υψηλότερη όταν η ντομάτα είναι μαγειρεμένη για αυτό προτιμάτε να καταναλώνεται ψητές ντομάτες ή σάλτσες ντομάτας. •    Επειδή το λυκοπένιο, το β-καροτένιο, η βιταμίνη Α και η βιταμίνη E είναι λιποδιαλυτά συστατικά καλό είναι πάντα να συνοδεύεται με μια κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο για καλύτερη απορρόφηση. *  Η μέτα-ανάλυση θεωρείται το χρυσό κριτήριο των ερευνών καθώς συγκεντρώνει αποτελέσματα πολλών μελετών και τα αναλύει έτσι ώστε να καταλήγει σε πιο αξιόπιστα συμπεράσματα.

ygeiaonline.gr