Κάστρα Άσσου & Αγίου Γεωργίου : Ο αναξιοποίητος πλούτος της Κεφαλονιάς - (Ιφιγένεια Γεωργοπούλου στον COSMOS 96,5)
Στον ραδιοφωνικό σταθμό COSMOS 96,5 στην εκπομπή «Στα Υπόγεια είναι η θέα» με τους δημοσιογράφους Δημήτρη Αλοίζο και Σπυριδούλα Αναλυτή, φιλοξενήθηκε η Αρχιτέκτονας με ειδίκευση στην «Προστασία και ανάδειξη Μνημείων και Συνόλων Ιφιγένεια Γεωργοπούλου-Ντ’ Αμίκο, η οποία αναφέρθηκε:
Στα προσωπικά βιώματα και τα επαγγελματικά της βήματα: «Γεννήθηκα στα Μουσάτα στη Λειβαθώ και από μικρή αντίκριζα το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου να στέκεται πάντα αγέρωχο και σιωπηλό και η φαντασία μου έπλαθε μύθους με Δούκες, Πρίγκιπες, πολεμιστές. Η προσπάθεια κυρίως και το πάθος εξειδίκευσης για την ενασχόληση μου με την ανάδειξη των Μνημείων και των Αρχαιολογικών χώρων, με έφτασαν στην θέση της Διευθύντριας του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων του Υπουργείου Πολιτισμού, στη μελέτη και Επεξεργασία του Προγράμματος « Κάστρων Περίπλους». Ενός προγράμματος αναβάθμισης υποδομών και ανάδειξης 36 Κάστρων στις νησιωτικές και παράκτιες περιοχές στον Ελλαδικό χώρο. Είχα την τύχη να τα μελετήσω μέσω εκλεκτών συναδέλφων που δούλευαν γι αυτά και να υλοποιήσουμε τα έργα τα οποία είχαν εγκριθεί από το Υπουργείο πολιτισμού».
Στο πρόγραμμα «Κάστρων Περίπλους»: «Τα Κάστρα της Κεφαλονιάς αποτέλεσαν δύο από τους σημαντικούς κόμβους –σταθμούς σ αυτό το πρόγραμμα. Η ανάδειξη των Κάστρων κατά την δική μας αντίληψη δεν ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός, όπως κάνουμε αναστήλωση και ανάδειξη ενός ναού. Ήταν μέρος ενός δικτύου Κάστρων στην νησιωτική χώρα, ξεκινώντας από το Κάστρο της Κέρκυρας, τις παράκτιες περιοχές της Πελοποννήσου, Μεθώνη κλπ, την Κρήτη τα τείχη του Ηρακλείου, τα Δωδεκάνησα όπου συναντήσαμε τα Κάστρα των Ιπποτών και το Βόρειο Αιγαίο όπου είναι τα Κάστρα που τα είχαν κτίσει και κατακτήσει οι Γενουάτες».
Στην Οχυρωματική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα: «Η Οχυρωματική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα έχει να επιδείξει πλήθος φρουριακών κατασκευών , που ανάγονται σε ποικίλες χρονικά εποχές κι αποτελούν όχι μόνο σταθμούς εξέλιξης της Φρουριακής Αρχιτεκτονικής, αλλά και φορείς ιστορικής μνήμης και νησίδες ιστορικής συνέχειας των Ελλήνων. Είναι τα μνημεία και οι οχυρώσεις που αποδεικνύουν περισσότερο από κάθε άλλη περίπτωση την ιστορική πορεία και εξέλιξη της. Η ανάδειξη αυτού του είδους της Αρχιτεκτονικής και ειδικότερα των νεότερων παραδειγμάτων της δυτικής φρουριακής Αρχιτεκτονικής , αποτέλεσε επιτακτική ανάγκη , τόσο για την κατανόηση του πιο πρόσφατου και πιο παραμελημένου τμήματος της ιστορικής μας παράδοσης , όσο και γιατί τα οχυρωματικά αυτά έργα, ήταν ένας τόπος συνάντησης του Ελληνικού Μεσαίωνα, του 1200, του 1500 κλπ, με τους φορείς των νέων εξελίξεων της Δύσης. Αυτά τα οχυρωματικά Κάστρα αποτέλεσαν και αποτελούν ακόμη πολύτιμες γέφυρες επικοινωνίας, συμβάλλοντας και στην διαμόρφωση της νεότερης Ευρωπαϊκής μας φυσιογνωμίας».
Στις διαφορές μεταξύ των Κάστρων της Νησιωτικής Ελλάδας, με τα Κάστρα της ενδοχώρας : «Υπάρχουν διαφορές γιατί οι Ενετοί και όλοι οι κατακτητές από το 1200 -1500, προσπαθούσαν να ελέγξουν κυρίως τις νησιωτικές και παράκτιες περιοχές, διότι ήμασταν στον «Δρόμο του Μεταξιού» και προσπαθούσαν να ελέγξουν τις μεταφορές προς την «Γαληνοτάτη» την Βενετία, οπότε σε κάθε χώρο είχαν σταθμό, προκειμένου να προφυλάσσονται από τους πειρατές και τους Τούρκους. Αυτός είναι ένας λόγος, που στα Επτάνησα κυρίως, δεν είχαμε τους Τούρκους. Αυτά τα μνημεία στα οποία αναφερόμαστε, ανήκουν στην περίοδο της Βενετικής κυριαρχίας , 13ο έως 18ο αιώνα και αποτελούσαν η επισκευές οχυρώσεις προγενέστερων οχυρώσεων (Κάστρο Αγίου Γεωργίου) η σε νέες κατασκευές στρατηγικής σημασίας».
Στην εξέλιξη στην Αρχιτεκτονική των Κάστρων: «Με την ανακάλυψη της πυρίτιδας και την διάδοση των πυροβόλων όπλων , πρόβαλε η ανάγκη ενός νέου τύπου οχύρωσης, ικανό να ανταπεξέλθει στην νέα πολεμική τεχνολογία. Από το τέλος του 15ου αιώνα το νέο αυτό σύστημα, ήταν ένα απαρέγκλιτο πρότυπο, για κάθε νέα προσθήκη με επίκεντρο την Ιταλία και με επιστημονικό δυναμικό, μερικές από τις κορυφαίες προσωπικότητες της Αναγέννησης. Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι είναι θαυμαστά τα σχέδια που έχει στο Παλάτσο Σφόρτσα στο Μιλάνο, ο Μικελάντζελο Μπουοναρότι, αλλά και μηχανικοί ειδικευμένοι στην φρουριακή αρχιτεκτονική , όπως ο Μικέλε Σαμικέλε, με τα τείχη της Κέρκυρας κλπ. Διαμορφώθηκαν και εξελίχθηκαν σταδιακά οι ιδανικές αρχές χάραξης οχυρώσεων , του προμαχωνικού μετώπου όπως λέγεται».
Στα Κάστρα της Κεφαλονιάς στο «Κάστρων Περίπλους»: « Εδώ και 20 χρόνια, μέσα στο πρόγραμμα «Κάστρων περίπλους» , εξέχουσα θέση είχαν τα δύο Κάστρα της Κεφαλονιάς. Σ αυτά τα Κάστρα με πολύ μεγάλο μόχθο και κόπο, έγιναν μελέτες όπου ασχολήθηκαν ομάδες ειδικών με την εποπτεία την δική μας, του Ταμείου Αρχαιολογικών πόρων. Αυτές οι μελέτες έτυχαν της έγκρισης του ΚΑΣ με την υποστήριξη και την παρουσία μας και προέβλεπαν κάποιες παρεμβάσεις στον εσωτερικό χώρο και οι οποίες εκτελέστηκαν με την ένταξη τους στο INTEREG 2 Ελλάδα-Ιταλία γύρω στο 2000».
Στις παρεμβάσεις στο Κάστρο του Αγίου Γεωργίου: « Στο Κάστρο του Αγίου Γεωργίου έγιναν απλές αποχωματώσεις του αρχικού πλακόστρωτου των βασικών οδικών αξόνων μέσα στο Κάστρο. Με τις αποχωματώσεις αποκαλύφθηκες το παλιό πλακόστρωτο, καθώς και το επιμελημένο σύστημα ροής και απορροής υδάτων. Έγινε συμπλήρωση της δαπεδόστρωσης είτε με επανατοποθέτηση του ίδιου του υλικού, είτε με την τεχνική του σταθεροποιημένου χώματος, μία τεχνική που είχαμε εφαρμόσει με επιτυχία στους Βασιλικούς Τάφους της Βεργίνας. Έγιναν επίσης εκτεταμένες εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης των πρανών στους κατακρημνισμένους τοίχους αντιστήριξης. Στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου που υπάρχει πάνω στο πρώτο επίπεδο, έγιναν εργασίες μερικής αποκατάστασης και στερέωσης των τοιχοποιιών, έγιναν εκσκαφές και αποκαταστάθηκε η στάθμη του δαπέδου με ανασκαφική έρευνα. Στο κτήριο του προβλεπτή έγινε στατική αποκατάσταση των τοιχοποιιών και στεγανοποίηση του δώματος και προκειμένου να γίνει επισκέψιμο, τοποθετήθηκε διάδρομος. Είχε προταθεί να γίνονται σ αυτό περιοδικές εκθέσεις ζωγράφων της Κεφαλονιάς και έχει μπει και ειδικός φωτισμός. Στο κτήριο της αποθήκης πυρομαχικών που είναι στο επάνω διάζωμα, έγιναν στερεωτικές εργασίες για να γίνει επανάχρηση του κτίσματος ως κλειστός χώρος περιοδικών εκθέσεων, για να γίνει ένα μικρό Μουσείο , στο οποίο θα εκτίθεντο τα διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη τα οποία έχουν βρεθεί διάσπαρτα . Έχουν βρεθεί διάφορα οικόσημα κλπ και έγινε διαμόρφωση όπου θα έμπαιναν προθήκες για τέτοια πράγματα και φωτισμός. Τα προέβλεπε η μελέτη και τα υλοποιήσαμε. Η κυρία είσοδος ήταν κατακρημνισμένη, έγιναν εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης , καθώς και στεγανοποίηση του δώματος, με πολύ μεγάλη επιμέλεια και προσοχή. Σε φυσικό πλάτωμα διαμορφώθηκε χώρος κοινωνικών δραστηριοτήτων, ανοιχτό θέατρο, σε θέση ώστε το κοίλο του να εντάσσεται ομαλά στο βραχώδες πρανές και να μην ξεχωρίζει. Η κατασκευή είναι αναστρέψιμη , είναι ένας μεταλλικός σκελετός στον οποίο υπάρχουν ξύλινα εδώλια από καστανιά του Αγίου Όρους. Έχουνε γίνει και κάποιες εκδηλώσεις εκεί. Επειδή στην έγκριση των μελετών ήμουν εισηγήτρια και έλαβα μέρος στο ΚΑΣ, αυτό ήταν από τα ελάχιστα , να μη πω το μοναδικό κάστρο, που επετράπη να γίνει αυτός ο χώρος κοινωνικών εκδηλώσεων. Στον μεγάλο προμαχώνα διαμορφώθηκε ο χώρος κατάβασης με πλαϊνά στηρίγματα για να κατεβαίνει ο επισκέπτης στον χώρο του κρατητηρίου. Έγινε και ο περιμετρικός φωτισμός του Κάστρου ο οποίος δεν υπήρχε, έγινε στο εξωτερικό ένα κτίσμα μικρό υποδοχής και εξυπηρέτησης των επισκεπτών με εκδοτήριο και με οδηγούς οι οποίοι θα ενημέρωναν τον επισκέπτη και ένα μικρό αναψυκτήριο και τουαλέτες κοινού και για ΑμεΑ» .
Στην μέριμνα για την λειτουργία των Κάστρων: « Επειδή γνωρίζω πως λειτουργούν όλα αυτά, κάποιο ρόλο πρέπει να παίξει και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σύμφωνα με το Σύνταγμα όλα αυτά ανήκουν στο Υπουργείο Πολιτισμού , αλλά θα μπορούσε ο Δήμος να έχει εξουσιοδότηση να ασχολείται με τον καθαρισμό του Κάστρου, με τις εκδηλώσεις που γίνονται και με μία σχετική επιδότηση να φροντίζει για εποχικούς φύλακες , πάντα με την εποπτεία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Το θέμα είναι να μπορεί να κάνει παρεμβάσεις που δεν είναι δυνατόν μια κεντρική υπηρεσία να του Υπουργείου να καλύψει σε όλη την Ελλάδα. Ο κ. Μιχαλάτος έχει παρακολουθήσει όλη τη δουλειά που έχει γίνει και ενδιαφέρεται και νομίζω ότι είναι διαθέσιμος να κάνει κάποιες παρεμβάσεις».
Στην ιστορία του Κάστρου της Άσσου: « το Κάστρο της Άσσου έχει κτιστεί μετά το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου ,όταν ύστερα από το 1560-1580 έπεσε σε παρακμή, διότι δημιουργήθηκε ως κέντρο το Αργοστόλι. Χτίστηκε το κάστρο της Άσσου σ αυτή τη χερσόνησο , στην ουσία είναι μία τοιχισμένη χερσόνησος, σε τέτοιο σημείο μάλιστα, που κάποιοι προμαχώνες είναι σε φυσικά εξάρματα. Το Κάστρο αυτό έγινε για την προστασία του βόρειου μέρους της Κεφαλονιάς από τους πειρατές, η τους Τούρκους που ήταν κοντά στην Λευκάδα. Σ αυτό το Κάστρο υπήρχε μια μελέτη ρυμοτομίας σύγχρονης όπως βλέπουμε σε μια γκραβούρα του Κορονέλι που τα είχε σχεδιάσει, που φαίνεται μια κεντρική πλατεία, ήθελε να κατοικείται αυτό το Κάστρο. Στη συνέχεια επειδή είχαν πρόβλημα άντλησης νερού, δεν μπορούσε να γίνει οικισμός όπως προβλέφθηκε και ύστερα από κάποια χρόνια εγκαταλείφθηκε. Πέρασε στο Ελληνικό Κράτος και στα τέλη του πολέμου έγιναν εκεί φυλακές για πολιτικούς κρατούμενους και μετά έγιναν αγροτικές φυλακές».
Στις παρεμβάσεις στο Κάστρο της Άσσου: « Έγινε και σ αυτό αποτύπωση και αυτό που ήταν στις πρώτες μας σκέψεις , ήταν η αξιοποίηση του κτηρίου των πολιτικών και μετά αγροτικών φυλακών που ήταν αρκετά μεγάλο με γκρεμισμένους τοίχους και μάλιστα υπάρχει φωτογραφία, που ήταν μέσα χοιροστάσιο. Υπήρχαν τοιχοποιίες, συμπληρώθηκε και έγινε ένα κτίσμα πάρα πολύ ωραίο για χρήση πολιτιστικού χαρακτήρα με αναψυκτήριο ,πωλητήριο διάφορων ειδών και μεγάλη αίθουσα για μουσειακή χρήση. Μια πολύ καλή δουλειά η οποία υποστηρίχθηκε με ένα χώρο που τοποθετήθηκε και μια γεννήτρια. Προβλεπόταν και ο περιμετρικός φωτισμός του, αλλά αυτό για να γίνει έπρεπε να πάει εκεί ρεύμα και είχαμε προτείνει να γίνει υπόγεια σύνδεση. Μπορείτε να φανταστείτε πως θα ήταν αυτή η χερσόνησος φωτισμένη. Υπάρχει η μελέτη, αλλά δεν υπάρχει ρεύμα. Η ΔΕΗ είναι υποχρεωμένη να κάνει την σύνδεση , γιατί είναι ένα έργο κοινωφελές. Είχα βγάλει και διαγωνισμό για την εκμίσθωση του κτιρίου και θα απέδιδε πολλά χρήματα. Δεν έγινε τίποτα. Είναι κάποια πράγματα που σε στενοχωρούν και σε θλίβουν. Ελπίζω ότι κάτι θα γίνει κάποτε και εκεί. Το ενδιαφέρον μου είναι και για την συνέχεια, την λειτουργικότητα , αλλά δεν έχω πλέον την δυνατότητα να το κάνω. Νομίζω ότι και οι αρχαιολόγοι το θέλουν αυτό, όμως είναι το νομοθετικό πλαίσιο που δεν τους επιτρέπει να κάνουν πολλά πράγματα. Αυτό κάπως πρέπει να αλλάξει».
Στον Τάφο των Τζανάτων: Είχα στο παρελθόν ανάμειξη για το στέγαστρο με το κ. Μεταξά. Ίσως θα πρέπει να γίνει κάποια παρέμβαση με ψηφίσματα, και κάποιες πιέσεις στην κεντρική Υπηρεσία. Δεν μπορεί ένας αρχαιολόγος που ασχολείται με το ανασκαφικό έργο που είναι πάρα πολύ σημαντικό και πολύτιμο να έχει την ίδια στιγμή και την διαχείριση του Μουσείου και τα όσα αφορούν στη λειτουργία του. Είναι έτσι το νομοθετικό πλαίσιο , που πρέπει να περνάνε όλα από την Αρχαιολογική υπηρεσία κάτι απ αυτά, θα μπορούσαν να δοθούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση με ειδική νομοθεσία. Η κ. Μενδώνη, η Υπουργός Πολιτισμού, είναι ανοιχτή σε τέτοια θέματα. Η κ. Μενδώνη σ αυτά που είπε για τον Τάφο των Τζανάτων , έχει πολύ σοβαρή άποψη και δεν κάνει πολιτικάντικες ιστορίες, την ξέρω 20 χρόνια. Οι συνάδελφοι Αρχαιολόγοι πρέπει και κάποιες στιγμές, να είναι πιο ευέλικτοι, γιατί ο πολιτισμός, είναι παγκόσμια ιδιοκτησία».
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο: « Είναι μια άλλη πληγή, μετά τους σεισμούς του 2014 το Μουσείο έχει μείνει κλειστό και είναι πάρα πολύ λυπηρό. Μετά τους σεισμούς του 1953, η μόνη ταυτότητα που έχουμε είναι τα μνημεία μας. Το Μουσείο περιέχει όλους τους θησαυρούς που έχουν περισυλλεγεί από διάφορους αρχαιολογικούς χώρους, θα έπρεπε να είναι ανοιχτό, δεν θα έπρεπε να υπάρχει η αντιδικία που θα γίνει και πως θα γίνει το Μουσείο. Ας το αποφασίσουν οι αρμόδιοι λοιπόν. Κάποια στιγμή θα πρέπει να επικεντρωθούν σε μία απόφαση. Με την γραφειοκρατία που υπάρχει, χρειάζονται άνθρωποι που βάζουν το μαχαίρι στο κόκκαλο, είμαι μια από αυτούς. Χρειάζεται τσαγανό επιμονή και στόχος. Εδώ και τώρα πρέπει να ληφθεί απόφαση, γιατί μετά, έχει άλλη επεξεργασία το θέμα. Έχουμε πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και έρχονται οι επισκέπτες και δεν μπορούν να δουν τίποτα».
Ακολουθεί το ηχητικό της συνέντευξης.