Φαραντούρης στο ΒΗΜΑ για υδρογονανθράκες: Το άκαιρον πανταχού λυπηρόν

Ισοκράτης στο γνωστό έργο του “Προς Δημόνικον” συμβουλεύει και προειδοποιεί: Το γαρ άκαιρον πανταχού λυπηρόν. Πόσα χρόνια τώρα κομπορυμονούμε για τα πλούσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων (πετρέλαιο ή φυσικό αέριο) που προσμένουμε να λύσουν τα οικονομικά προβλήματα της χώρας και να διασφαλίσουν την ενεργειακή επάρκεια και αυτονομία μας, χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να έχουμε καρπωθεί ούτε ένα ευρώ.

Θέλω να ξεκαθαρίσω: τάσσομαι διαχρονικά υπέρ της αξιοποίησης κατά προτεραιότητα των εγχώριων ενεργειακών μας πόρων. Αλλά κατά προτεραιότητα δεν σημαίνει άνευ προγραμματισμού και σχεδίου. Αντίθετα, κατά προτεραιοτητα, σημαίνει και (διαφορετικές) προτεραιότητες στην αξιοποίηση των εγχώριων ενεργειακών μας πόρων για τη διαμόρφωση του ενεργειακού μας μείγματος.

Ας είμαστε ρεαλιστές: είχαμε όλο το χρόνο να προχωρήσουμε σε αξιοποίηση των ορυκτών μας πόρων όταν οι οικονομικές, γεωπολιτικές και θεσμικο-ρυθμιστικές συνθήκες ήσαν ευνοϊκές αλλά δεν το κάναμε. Σήμερα τα ορυκτά κάυσιμα και οι υδρογονάνθρακες αποτελούν ολοένα και περισσότερο διακύβευμα του παρελθόντος και όχι προοπτική για το μέλλον. Παραμένει βεβαίως ισχυρό το ποσοστό τους στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα, ωστόσο όλα πλέον διεθνώς ορώνται υπό το πρίσμα της κλιματικής κρίσης.

Εν όψει τούτων θα πρέπει επιτέλους να επανασχεδιάσουμε την ενεργειακή μας
πολιτική και τις προτεραιότητές μας. Πάντοτε κατά τη γνώμη μου με προτεραιότητα στους εγχώριους ενεργειακούς πόρους, αλλ’ όχι κατ’ ανάγκη στους ορυκτούς.

Σε τούτη την άσκηση απαιτείται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός τουλάχιστον 20ετίας. Με την κοινωνία συμμέτοχη και την πολιτεία σοβαρή. Τα παραδείγματα προς αποφυγή πολλά: Η βίαιη και εν πολλοίς επικοινωνιακή απολιγνιτοποίηση του 2019 που οδήγησε σε αντίθετα αποτελέσματα. Αλλά και οι πρόσφατες προεκλογικές κυβερνητικές ανακοινώσεις για εντός 2ετίας εκμετάλλευση κοιτασμάτων προς επίλυση των δημοσιονομικών μας προβλημάτων,
που στερούνται σοβαρότητας, προκαλούν κατάπληξη και αμηχανία στην διεθνή
επιχειρηματική κοινότητα και φρούδες προσδοκίες στους εξουθενομένους
οικονομικά πολίτες-ψηφοφόρους.

Βρισκόμαστε ακόμη σε εμβρυακό στάδιο ερευνών (σεισμικά) στον πρώτο κρίκο μιας αξιακής αλυσίδας με πολλούς ακόμη κρίκους, και κομπάζουμε για τον πλούτο που επίκειται να εισρεύσει στα ταμεία (ποιών, άραγε και πότε;).

Δεν διαδαχθήκαμε φαίνεται τίποτε από τους φίλους μας στο Ισραήλ, που σιωπηλά και μεθοδικά, χωρίς κορδέλες και πρωθυπουργικές παράτες, προχώρησαν προ 10ετίας στην εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων ενεργειακών τους πόρων,έγκαιρα και αποτελεσματικά. Σήμερα, σχεδόν όλες (πλην Exonn) οι διεθνείς εταιρείες που έχουν επιχειρησιακή δυνατότητα και εμπειρία να τρυπήσουν σε μεγάλα βάθη, αποχώρησαν (Total από Ιόνιο, Πατραϊκό, Κρήτη, Repsol από Ιωάννινα, Energean απο Δυτ. Πατραϊκό κλπ.) και μάλιστα λίγο μετά τις εξαγγελίες του κ. Μητσοτάκη περί «επανέναρξης του προγράμματος έρευνας & εξόρυξης υδρογονανθράκων» (είχαν βέβαια προηγηθεί οι δηλώσεις του ΥΠΕΞ από τη Σαουδική Αραβία ότι δεν σκοπεύουμε να κανουμε τις θαλασσές μας “Κολπο του Μεξικού”). Τελικά τί θέλουμε; Και πότε; Και για ποιούς; Αν πραγματικά επιθυμούμε ωφέλεια για την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον, η συνταγή σήμερα είναι άλλη. Το γαρ άκαιρον πανταχού λυπηρόν.

* Ο Νικόλας Φαραντούρης είναι Καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου & Δικαίου της Ενέργειας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Διευθυντής του διεθνούς μεταπτυχιακού MSc in Energy: Strategy, Law & Economics.