ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ- ΑΡΧΕΙΑ Ν. ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ

Η 9η Ιουνίου έχει καθιερωθεί ως Διεθνής Ημέρα των Αρχείων και γιορτάζεται παγκοσμίως.
Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους- Αρχεία Ν. Κεφαλληνίας είναι το πέμπτο σε μέγεθος Αρχείο στην Ελλάδα όσον αφορά τον όγκο του αρχειακού υλικού που διαφυλάσσει, την παλαιότητα και την ποικιλία του. Σε αυτό απόκειται πλουσιότατο αρχειακό υλικό που χρονολογείται από την περίοδο της Βενετοκρατίας (16ο αι.-18ο αι.) μέχρι τις ημέρες μας. Συγκεκριμένα απόκεινται αρχεία δημόσια -δηλαδή νοταριακά-συμβολαιογραφικά, διοικητικά, υγειονομικά, δικαστικά, οικονομικά, εκκλησιαστικά, ληξιαρχικά, εκπαιδευτικά- καθώς και ιδιωτικά αρχεία και συλλογές, εφημερίδες, περιοδικά και έντυπα πολιτικού περιεχομένου.
Η ιστορία του Αρχείου ανάγεται στο 1500, όταν η Γαληνότατη Δημοκρατία της Βενετίας κατέκτησε το νησί μας. Οι Βενετοί κατακτητές (1500-1797) εφάρμοσαν ένα διοικητικό πλαίσιο, που αποσκοπούσε στην τήρηση όλων των εγγράφων της διοίκησης. Την τακτική αυτή ακολούθησαν και οι άλλοι κυρίαρχοι του νησιού, που διαδέχθηκαν τους Βενετούς έως την Ένωση των Ιόνιων Νησιών με την Ελλάδα το 1864.
Στην περίοδο της Επτανήσου Πολιτείας (1800-1807), χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς πότε, συστήθηκε το «Αρχειοφυλακείον» του νησιού, υπηρεσία που συγκέντρωσε το σύνολο του αρχειακού υλικού από τον 16ο αιώνα μέχρι τον 19ο αιώνα.
Το 1966 (ΒΔ. 337/1-4-1966) ιδρύθηκε το ''Τοπικόν Ιστορικόν Αρχείον Κεφαλληνίας'' ως Υπηρεσία υπαγόμενη στη δικαιοδοσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους, η οποία διαδέχθηκε το «Αρχειοφυλακείον».
Παράλληλα λειτουργούσε το «Αρχειοφυλακείον Κεφαλληνίας» ως δημόσια Υπηρεσία ληξιαρχικής δραστηριότητας, που διατηρούσε τα από τον 19ο αιώνα σωζόμενα βιβλία γεννήσεων-γάμων-θανάτων εκδίδοντας σχετικά πιστοποιητικά στους ενδιαφερόμενους.
Το 1991 (ν.1946/91, ΦΕΚ 69, Τευχ.Α΄) το «Τοπικόν Ιστορικόν Αρχείον Κεφαλληνίας» και το «Αρχειοφυλακείον Κεφαλληνίας» αποτέλεσαν ενιαία περιφερειακή Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους ως «Γ.Α.Κ.-Αρχεία Ν. Κεφαλληνίας» και με αυτή τη μορφή είναι σε λειτουργία σήμερα, υπαγόμενη στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Σκοπός της Υπηρεσίας μας είναι η διάσωση, η συντήρηση, η καταγραφή και τελικά η διάθεση προς μελέτη σε κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη, ιστορικό και μη, όλων των δημοσίων και ιδιωτικών αρχείων που φυλάσσονται στο Αρχείο και αναφέρονται στην ιστορία και στην πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας. Παράλληλα, η Υπηρεσία μας πραγματοποιεί εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα του νησιού μας και συμμετέχει σε επιστημονικές ημερίδες και συνέδρια με στόχο την παρουσίαση του πολύτιμου υλικού της καθώς και την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου για την αξία και τη σημασία του υπάρχοντος υλικού και τη σημασία της διατήρησης του αρχειακού υλικού των υπηρεσιών του δημοσίου.
Παρά τις ζημιές που έχουν υποστεί από το πέρασμα του χρόνου και τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, τα αρχεία του νησιού μας σώθηκαν και από τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1953 χάρη στην ευαισθησία και τον πατριωτισμό επωνύμων και ανωνύμων συμπατριωτών μας. Ο καθηγητής και Ακαδημαϊκός Μ. Ι. Μανούσακας, ως Διευθυντής τότε του Μεσαιωνικού Αρχείου, ο Προϊστάμενος του Ιστορικού Αρχείου Αδαμάντιος Θεοσόπουλος και τα Μέλη του Κοργιαλενείου Διοικητικού Συμβουλίου με επικεφαλής τον Μαρίνο Σ. Κοσμετάτο, υπερβαίνοντας το υπηρεσιακό τους καθήκον διέσωσαν με αυτοθυσία το μεγαλύτερο μέρος του αρχειακού υλικού και κατόρθωσαν να παραμείνει το Αρχείο στο νησί, παρά τις έντονες προσπάθειες των υπηρεσιών να το μεταφέρουν στην Αθήνα.
Η ταξινόμηση, η καταγραφή και η ανασυγκρότηση του Αρχείου ξεκίνησε το 1970. Στην προσπάθεια αυτή πρωτοστάτησε ο ιστορικός Νίκος Μοσχονάς, ως επικεφαλής συνεχών αποστολών του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών με εντολή του καθηγητή Διονυσίου Ζακυθηνού, και ο καθηγητής Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος, που είχε την ευθύνη του Αρχείου και επόπτευε τις επιστημονικές εργασίες σε αυτό από το 1975 έως το 2000. Την περίοδο 2000-2010 Προϊσταμένη του Αρχείου ήταν η Διδάκτωρ Ιστορίας κ. Σταματούλα Ζαπάντη.
Στη διάρκεια όλων αυτών των ετών ταξινομήθηκε και τεκμηριώθηκε επιστημονικά το σύνολο σχεδόν του αρχειακού υλικού και παράλληλα πραγματοποιήθηκαν πολυάριθμες εκδόσεις αρχειακών πηγών και ευρετηρίων. Μεγάλο μέρος των αρχείων ψηφιοποιήθηκε και είναι διαθέσιμο στο κοινό στον διαδυκτιακό τόπο των Γενικών Αρχείων του Κράτους (http://arxeiomnimon.gak.gr). Ενώ, μόνο τα ΓΑΚ της Κεφαλονιάς επελέγησαν από όλες τις περιφερειακές υπηρεσίες της χώρας, μαζί με την Κεντρική Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους και το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, για να διαθέσουν μέρος τους ψηφιοποιημένου υλικού τους και στην Ευρωπαϊκή Πύλη των Αρχείων (http://www.archivesportaleurope.eu).
Όλα όσα προαναφέρθηκαν αποδεικνύουν περίτρανα την αξία και τη σημασία του Αρχείου της Κεφαλονιάς για την διάσωση και τη διατήρηση της ιστορίας του τόπου μας, αλλά και τη μεταβίβασή της από γενιά σε γενιά. Η διαχείριση και η διατήρηση του αρχειακού πλούτου από την Υπηρεσία μας εξασφαλίζουν την αυθεντικότητα και την ακεραιότητα μοναδικών και αναντικατάστατων τεκμηρίων ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Η διαφύλαξή τους και κυρίως η ελεύθερη πρόσβαση-τηρουμένης της σχετικής νομοθεσίας- κάθε ενδιαφερόμενου πολίτη σε αυτά εκτός της αυταπόδεικτης σημασίας της για την ιστορική έρευνα και την ιστοριογραφία, προστατεύει το δημόσιο συμφέρον, παρέχοντας τη δυνατότητα ελέγχου και διαφάνειας στη διοίκηση. Ταυτόχρονα εξασφαλίζει τα δικαιώματα ενός εκάστου των πολιτών, αφού διατηρεί στην αιωνιότητα δημόσια και ιδιωτικά έγγραφα στα οποία καθένας μπορεί να ανατρέξει και να αναζητήσει στοιχεία υπεράσπισης των συμφερόντων του.
Για όλους αυτούς τους λόγους και η σύγχρονη διοίκηση οφείλει να μεριμνά για την τήρηση και διάσωση του αρχειακού της υλικού συνεργαζόμενη με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, που διαθέτουν την τεχνογνωσία για αυτόν το σκοπό.

Αργοστόλι 9 Ιουνίου 2013
Η Προϊσταμένη των ΓΑΚ- Αρχείων Ν. Κεφαλληνίας
Θεοδώρα Ζαφειράτου