(Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην «Πολιτιστική Επετηρίς Κεφαλληνίας και Ιθάκης -Οδύσσεια- σ.σ. 6 - 9, τ. 2009)

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Για να μιλήσει και να γράψει κανείς για τον ιερωμένο και ιδίως για τον αγιογράφο –προσωπογράφος, Παρθένιο Λουκέρη, χρειάζεται πολύς χώρος, ώστε να σκιαγραφήσει την όλη καλλιτεχνική του δημιουργία.

Γεννήθηκε στο Ληξούρι το 1884 και ήταν γιος του Χρήστου και της Ρεγγίνας Λουκέρη. Είχε μια αδελφή με το όνομα Ευγενία. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν Παναγής και αργότερα το ιερατικό Παρθένιος .

Από μικρός είχε δυο επιθυμίες και τις οποίες πραγματοποίησε: να γίνει ιερέας, και για να μην είναι φτωχός, να γίνει ζωγράφος, για να μπορεί να ζει αξιοπρεπώς. Ασχολήθηκε με την τέχνη της ζωγραφικής από την ηλικία των 13 χρόνων και την οποία υπηρέτησε έως και το ενενηκοστό έτος του, με μία μόνο χρονική διακοπή, κατά την περίοδο της Κατοχής.

Ένιωθε μέσα του μια βαθιά πίστη για τα θεία, γι’ αυτό και ακολουθούσε και βοηθούσε τους ιερωμένους του τόπου του στις θείες τελετές που πραγματοποιούσαν. Ωστόσο, ήταν ενήμερος για κάθε ψαλτικό και λειτουργικό μέρος που αφορούσε στη Θεία Λειτουργία και στις άλλες τελετές του Ορθόδοξου δόγματος.
Έτσι, η Θεία Πρόνοια τον αντάμειψε με το στέφανο της ιεροσύνης σε χρόνο που αυτός δεν «περίμενε».

Ήταν ένα πρωί στις αρχές του Σεπτέμβρη του 1919 που με το καραβάκι της γραμμής, Ληξούρι –Αργοστόλι, βρέθηκε στην πρωτεύουσα του νησιού για να πραγματοποίηση μια αγορά. Συνάντησε έναν αγαπητό του φίλο, ο οποίος ξέροντας τον καημό του, ότι θέλει να γίνει ιερέας, τον ρώτησε εάν ήθελε να χειροτονηθεί.
Ο Παναγής, απάντησε με ευχαρίστηση, «Ναι». Με τη βοήθεια του φίλου του τακτοποίησε τα χαρτιά του και ένα πρωί βρήκε πλοίο από το Ληξούρι που πήγαινε στη Ζάκυνθο.

Ήταν 8 Σεπτεμβρίου 1919, εορτή του Γενέθλιου της Παναγίας και σε ναό της Ζακύνθου χειροτονήθη διάκονος από τον Αρχιερέα Διονύσιο Πλέσα, και αυθημερόν γύρισε στο Ληξούρι. Μετά δυο χρόνια, στις 10 Φεβρουαρίου του 1921, εορτή του Αγίου Χαραλάμπους χειροτονήθηκε ιερέας στο Αργοστόλι υπό του επισκόπου Κεφαλληνίας, Δαμασκηνού Ρουμπάνη.

Του άρεσε ο μοναχισμός, γιατί του παρείχε την ησυχία και το χρόνο να αφιερωθεί σε αυτό για το οποίο τάχτηκε. Μόνασε στο μοναστήρι των Σισσίων για αρκετό διάστημα και μετά ανέλαβε ιερατικά καθήκοντα σε ναό του Ληξουρίου.
Κατά το χρονικό διάστημα μετατέθηκε σε διάφορους ναούς στο Αργοστόλι από το 1930 έως και το 1953. Το 1953 λόγω της δυσκολίας που υπήρχε τότε στο νησί συνέπεια του καταστροφικού σεισμού και με προτροπή της αγαπημένης του ανιψιάς, κόρη της αδελφής του, Έλλης, κατοίκησε στην Αθήνα.

Τοποθετήθηκε από το 1953 έως το 1956 σε πολλές εκκλησίες των Αθηνών. Το 1956 θα του δοθεί το οφίκιο του Αρχιμανδρίτη από τον τότε μητροπολίτη Κεφαλληνίας Ιερόθεο Βουή, στο ναό της Πολυκλινικής Αθηνών των Αδελφών Αλιβιζάτου.
Η Μητρόπολης Αθηνών θα τον τοποθετήσει οριστικά στον ιερό ναό της περιφέρειας των Σφαγείων και μετέπειτα στο ναό του Δρομοκαΐτειου Ψυχιατρείου.

Το 1963 ο οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγόρας Α΄ του απένειμεν «…Όθεν εις τιμήν έγνωμεν αναμνηστικόν σταυρόν…» για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στην μεγάλη εκκλησία του Χριστού. Επίσης, στην ίδια τελετή του δόθηκε και ο χρυσός αγιορείτικος σταυρός λόγω «… τούτου δ’ ένεκεν λογιζόμενοι ότι και ο αρχιμανδρίτης Παρθένιος Λουκέρης μοχθώ, ου τυχόντι συνέβαλε και της ευλογητής ταύτης αμφιετηρίδος προθύμως μετέσχε….τούτον τιμάσαι και τον της αγιορείτικης χιλιετηρίδος χρυσούν σταυρόν αυτώ απονείμαι…» .

Ο Παρθένιος Λουκέρης πέρα από ιερωμένος ήταν ένας σπουδαίος αγιογράφος. Αυτοδίδακτος στο μεγαλύτερο μέρος, με κίνητρο την εσωτερική διάθεση και το υπέροχο ταλέντο του, μας κληροδότησε πλήθος από αγιογραφίες, εικόνες και προσωπογραφίες και που σήμερα είναι θαυμαστές.
Κατά το διάστημα που ως ιερωμένος αλλά και ως λαϊκός βρισκόταν στην Κεφαλλονιά, αγιογράφησε σε πολλά τέμπλα και σε θρόνους μορφές αγίων και του Παντοκράτορα Θεού. Στα πρόσωπα των αγίων έδινε μια ζωντάνια και πετύχαινε μια σμίξει τόσο στοιχείων αγιογραφικών όσο και προσωπογραφίας. Πρόσεχε, την αγία μορφή που απεικόνιζε στα έργα του, να είναι τοποθετημένη σωστά στο χώρο, αυστηρή στην έκφραση και εκφραστική στα χαρακτηριστικά της.

Η θεματική του στις αγιογραφίες του δεν περιορίστηκε μόνο στις μορφές των αγίων και της Θείας Οικογένειας αλλά και σε βιβλικά θέματα, που και σε αυτά επάξια κράτησε και απέδωσε τις μορφές τους.

Ο Λουκέρης πέρα από δεινός αγιογράφος ήταν ένας σπουδαίος προσωπογράφος. Είχε μια έμφυτη κλήση να αποτυπώνει σχεδιαστικά και χρωματικά τα πρόσωπα με λεπτομέρεια και να σκορπά ανάλογα τον φωτισμό στο κάδρο, ώστε η όλη σύνθεση να εναρμονίζεται πολύ καλά.
Υπέροχες οι προσωπογραφίες του όπως του Μαρίνου Κοργιαλένειου, που βρίσκεται στην Κοργαλένειο Βιβλιοθήκη Αργοστολίου, του Παπα- Παρτίδου Χαράλαμπου , του παπα-Μπασιά (Αγίου Παναγή) και πλήθος άλλες που αυτός κατά παραγγελία δημιούργησε.

Το 1937 ο τότε μητροπολίτης Κεφαλληνίας, πρότεινε στον αρχιμανδρίτη αγιογράφο Λουκέρη, να κατασκευάσει μια εικόνα του Αγίου Γερασίμου, που να τον εικονίζει ολόσωμο και να είναι σύμφωνη με τη φυσιογνωμία του λειψάνου του.
«… Εντολή δε και μερίμνη του Σου Μητροπολίτου ο Ιερομ. Παρθένιος Λουκέρης εζωγράφησε νέαν εικόνα του Αγίου Γερασίμου, και μετά επανειλημμένας επεξεργασίας υπό την οδηγίαν του Σου Μητροπολίτου εγένετο η αληθής εικών του Αγίου τοποθετηθείσα εν τω Γραφείω της Μητροπόλεως, ως δωρεάν του Αγιογράφου Λουκέρη…) . Αυτή η εικόνα κυκλοφόρησε σε μικρά χάρτινα αντίγραφα τόσο στο εμπόριο όσο και σε μικρό χάρτινο σχήμα αποτυπωμένη που μοιραζόταν στις εορτές του αγίου μας.
Εν κατακλείδι, το έργο του Παρθένιου Λουκέρη τόσο στις αγιογραφίες και στις προσωπογραφίες είναι αρκετά μεγάλο και αξιόλογο. Διακρίνεται για την ποιότητά του, τη γεωμετρία του και την υψηλή του τέχνη.
Είθεν στο μέλλον να εκδοθεί ολόκληρος τόμος με όλα αυτά τα έργα του που είναι διάσπαρτα σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές.

Η σύντομη αυτή βιογραφία του Παρθένιου Λουκέρη βασίστηκε στους δυο φακέλους που μου απέστειλε η ανίψια του, Αναστασία Klym. Επίσης, στη προσωπική συλλογή στοιχείων του υπογράφοντα το άρθρο.