Το καλοκαίρι του 1964 είχαν ξεσπάσει σφοδρές  μάχες στην Τηλλυρία στην Κύπρο, ενώ η Ελλάδα και η τουρκία έφταναν στο χείλος του πολέμου. Οι τουρκοκύπριοι είχαν δημιουργήσει ένα είδος προγεφυρώματος στην περιοχή Μανσούρας – Κόκκινων, στο Βορειοδυτικό  τμήμα της Μεγαλονήσου και οι Ελληνοκυπριακές δυνάμεις, ενεπλάκησαν στις επιχειρήσεις, στις αρχές Αυγούστου. Το νεοσύστατο πολεμικό ναυτικό της Εθνοφρουράς , με την έναρξη των εχθροπραξιών, έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις και τα περιπολικά «Φαέθων» και «Αρίων» συνέδραμαν από θαλάσσης σε επιχειρήσεις βομβαρδισμού κατά των οχυρωμένων θέσεων των τουρκοκυπρίων.
Επρόκειτο για ξύλινα, παράκτια περιπολικά που είχαν κατασκευαστεί το 1935 από το γερμανικό ναυτικό και πλέον αξιοποιούνταν σε γεωτρήσεις εταιρείας στην Ερυθρά Θάλασσα. Αγοράστηκαν από τον Κύπριο επιχειρηματία Αναστάση Λεβέντη και δωρίστηκαν στην πατρίδα του.

Το Σάββατο 8 Αυγούστου, το «Αρίων» συνέχισε τον βομβαρδισμό στον κόλπο της Χρυσοχούς (δυτικά των Κοκκίνων), ενώ το «Φαέθων» παρέμεινε, λόγω βλάβης στην κύρια μηχανή, ανατολικότερα, στην περιοχή Καραβοστάσι του κόλπου Ξερού. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας εκδηλώθηκε, σε όλη την περιοχή της Τηλλυρίας, μεγάλης έκτασης τουρκική αεροπορική προσβολή.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, το «Φαέθων» σάλπαρε κινούμενο με ταχύτητα 7-8 κόμβων. Με μηχανικό πρόβλημα κατάφερε να ελιχθεί κοντά και ενδιάμεσα κάποιων αμερικάνικων εμπορικών πλοίων, τα οποία βρισκόντουσαν στην περιοχή για να φορτώσουν μεταλλεύματα.

Η μάχη κράτησε αρκετή ώρα, και ο κυβερνήτης προσπαθούσε να κινηθεί με ελιγμούς , πιστεύοντας ότι οι Τούρκοι δεν θα χτυπούσαν, γιατί θα έβλεπαν τις αμερικανικές σημαίες. Από τα πολυβόλα του Φαέθων κατερρίφθη ένα αεροπλάνο. Με πρόβλημα στην μια μηχανή και στο πηδάλιο, δεν άργησε το πλοίο να πληγεί από τις βόμβες των F-100. O κυβερνήτης αν και τραυματισμένος κατόρθωσε να οδηγήσει το φλεγόμενο περιπολικό,   πλησίον μιας προβλήτας φόρτωσης μεταλλευμάτων και διέταξε εγκατάλειψη πλοίου.

Οι  πεσόντες του Φαέθωνα είναι οι εξής:

Υπασπιστής Α’ Σπυρίδων Αγαθός, ετών 29, εκ Γαρούνας Κέρκυρας 

Ναύτης Νικόλαος Νιάφας, ετών 22, εκ Λαμίας, 

Ναύτης Νικόλαος Καπαδούκας, ετών 22,  εκ Γλώσσης Σκοπέλου.

Υπασπιστής Α’ Νικόλαος Πανάγος, ετών 28, εκ Πραγματευτής Αρκαδίας

Ναύτης Παναγιώτης Θεοδωράτος, ετών 21, εκ Μονοπωλάτων Κεφαλληνίας                                  

Επίκουρος σημαιοφόρος Παναγιώτης Χρυσούλης, ετών 26, από την Αθήνα Αθηνών.

Ο 7ος νεκρός του Φαέθωνα είναι Κύπριος  Άντης Φιλήτας, που υπηρέτησε ως εθελοντής.   

Τα οστά του Παναγιώτη Θεοδωράτου θα μεταφερθούν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα στα Μονοπωλάτα.

Οι Φωτογραφίες προέρχονται και από άρθρο της εφημερίδας «Καθημερινή».

Ορέστης Καππάτος