Ο αριθμός των θυμάτων ανήλθε σε 455 νεκρούς, 2.412 τραυματίες και 21 αγνοούμενους, ενώ μεγάλο μέρος του πληθυσμού των νησιών τα εγκατέλειψε εξαιτίας των σεισμών.
Θεωρούνται οι καταστροφικότεροι σεισμοί στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας.
Οι σεισμοί
Η πρώτη κύρια σεισμική δόνηση σημειώθηκε στις 9 Αυγούστου 1953, Κυριακή, ώρα 9.41 π.μ., και ήταν μεγέθους 6,4 Ρίχτερ με επίκεντρο το Σταυρό Ιθάκης. Ο σεισμός προκάλεσε καταστροφές σε σπίτια στην Ιθάκη και στην Πύλαρο της Κεφαλονιάς, ενώ υπήρξαν και αρκετοί τραυματίες.
Την Τρίτη 11 Αυγούστου, ώρα 5.32 π.μ., έλαβε χώρα ο δεύτερος σεισμός μεγέθους 6,8 Ρίχτερ, με επίκεντρο βορειοδυτικά της Ζακύνθου. Την ίδια ημέρα σημειώθηκαν δέκα μετασεισμοί οι μεγαλύτεροι των οποίων ήταν μεγέθους 5,3 και 5,1 Ρίχτερ. Μεγάλες καταστροφές προκλήθηκαν στη Σάμη, σε όλη την ανατολική πλευρά της Κεφαλονιάς καθώς και στις πόλεις του Αργοστολίου, του Ληξουρίου και της Ζακύνθου.
Την επόμενη μέρα, Τετάρτη, 12 Αυγούστου, το πρωί, σημειώθηκε σεισμός 5,2 Ρίχτερ και αργότερα, στις 11.25 π.μ. την ίδια μέρα, έλαβε χώρα ο ισχυρότερος και καταστροφικότερος σεισμός στην ιστορία της Κεφαλονιάς, μεγέθους 7,2 Ρίχτερ, με επίκεντρο την νοτιοανατολική Κεφαλονιά. Η έντασή του προσδιορίστηκε ως Χ+ (10+) στην κλίμακα Μερκάλι , ήταν δηλαδή «Εξαιρετικά Καταστροφικός». Ο σεισμός ισοπέδωσε ολοκληρωτικά τις πόλεις του Αργοστολίου, του Ληξουρίου και της Ζακύνθου. Μάλιστα ανύψωσε την Κεφαλονιά κατά 60 εκατοστά. Στην πόλη της Ζακύνθου την καταστροφή ολοκλήρωσε μεγάλη πυρκαγιά η οποία ακολούθησε το σεισμό και διήρκησε μέρες. Ισχυρός μετασεισμός 6,3 Ρίχτερ σημειώθηκε μέσα στην ίδια μέρα.
Ακολούθησε κύμα μετασεισμών έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, πολλοί από τους οποίους ήταν άνω των 5 Ρίχτερ. Στις 16 Οκτωβρίου σημειώθηκε σεισμός 5,2 Ρίχτερ στο Ληξούρι και στις 20 Οκτωβρίου σεισμός 5,1 στην Ιθάκη.
Θύματα και ζημιές
Ο συνολικός αριθμός των νεκρών από τους σεισμούς ανήλθε σε 455, των αγνοουμένων σε 21 και των τραυματιών σε 2.412. Οι σεισμοί ισοπέδωσαν σχεδόν ολοκληρωτικά και τα τρία νησιά. Από τα 33.300 σπίτια σε Ζάκυνθο, Ιθάκη και Κεφαλονιά καταστράφηκαν εντελώς τα 27.659, ενώ μόνο 467 σώθηκαν κυρίως στην περιοχή της Ερίσου, στο βόρειο άκρο της Κεφαλονιάς. Στην πόλη του Αργοστολίου, διασώθηκαν δύο μόνο σπίτια, το ισόγειο του αρχοντικού της οικογένειας Γκιντιλίνη - Κοσμετάτου και το σπίτι του Βρεττού δίπλα στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη. Ελάχιστα ήταν και τα οικοδομήματα που σώθηκαν στο Ληξούρι, όπως το Γηροκομείο και το αρχοντικό των Ιακωβάτων, ενώ ανάμεσα στα λίγα εναπομείναντα σπίτια στη Λειβαθώ ήταν και το ιστορικό σπίτι του Λόρδου Βύρωνος.
Με την πυρκαγιά που ξέσπασε στην πόλη της Ζακύνθου μετά τον τρίτο σεισμό, καταστράφηκαν μοναδικά μνημεία, όπως η Παναγία η Φανερωμένη, και το Μέγαρο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης όπου φυλάσσονταν χιλιάδες τόμοι βιβλίων, χειρογράφων και κειμηλίων.
Καταστροφές προκλήθηκαν επίσης στη Λευκάδα, στην Ηλεία και την Αιτωλοακαρνανία.
Ανθρωπιστική βοήθεια
Ήδη από την 11η Αυγούστου υπήρξε η πρώτη κινητοποίηση για αποστολή βοήθειας στους πληγέντες. Υγειονομικά συνεργεία, συνεργεία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού καθώς και δυνάμεις του στρατού και του πολεμικού ναυτικού μετέβησαν στα νησιά.
Ο σεισμός της 12ης Αυγούστου 1953, εκτός από τις ελληνικές αρχές, κινητοποίησε τις ναυτικές δυνάμεις και άλλων χωρών, που βρίσκονταν στην περιοχή. Πρώτες έφτασαν στο λιμάνι του Αργοστολίου οι δυνάμεις του Πολεμικού Ναυτικού του Ισραήλ. Το δύσκολο έργο της διάσωσης και περίθαλψης των σεισμοπαθών, σε συνεργασία με δυνάμεις του Ελληνικού στρατού, ανέλαβαν δυνάμεις της Μ. Βρετανίας, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Νέας Ζηλανδίας και του Ισραήλ. Επίσης διατέθηκαν εναέρια μέσα για την ταχεία μεταφορά των τραυματιών, προμηθειών και υγειονομικού υλικού καθώς και διεθνής κινητοποίηση για συγκέντρωση εφοδίων και χρημάτων.
Η ελληνική κυβέρνηση, παρά την αρχική αδυναμία άμεσης αντίδρασης, σύντομα έλαβε μέτρα έκτακτης ανάγκης. Με εντολή του Προέδρου Αλέξανδρου Παπάγου, διατάχτηκαν όλα τα πλοία του ελληνικού πολεμικού στόλου να πλεύσουν άμεσα στις πληγείσες περιοχές, ενώ παράλληλα έσπευσαν τμήματα του πεζικού και νοσοκομειακές στρατιωτικές μονάδες για να παράσχουν βοήθεια. Επίσης επιτάχθηκαν όλα τα πλοία του εμπορικού ναυτικού. Ειδικά συνεργεία ξεκίνησαν να ερευνούν στα ερείπια για επιζώντες και νεκρούς. Άλλα συνεργεία με μηχανήματα προσπαθούσαν να ανοίξουν τους δρόμους για την αποκατάσταση της επικοινωνίας. Ο 6ος Αμερικανικός Στόλος, ο Ιταλικός Ερυθρός Σταυρός και ο Βρεττανικός Στόλος ετέθησαν στην διάθεση της ελληνικής κυβέρνησης, για τη μεταφορά εφοδίων, φαρμάκων και σεισμοπαθών. Επίσης αποφασίστηκε η σύσταση διεθνούς συντονιστικής επιτροπής.
Κύμα φυγής
Αμέσως μετά τους σεισμούς πολλοί ήταν εκείνοι που προσπάθησαν να εγκαταλείψουν τα νησιά με κάθε τρόπο. Η ελληνική κυβέρνηση φοβούμενη κύμα φυγής, εσωτερικής μετανάστευσης (προσφυγικού κύματος) και ερήμωσης των νησιών απαγόρευσε την έξοδο από αυτά.
Μακροπρόθεσμα, η καταστροφή της τοπικής οικονομίας από τον σεισμό και η αδυναμία δημιουργίας των απαραίτητων οικονομικών δομών ώστε να αποτραπεί το κύμα φυγής οδήγησαν πολλούς στη μετανάστευση προς τα αστικά κέντρα και χώρες του εξωτερικού. Σε διάστημα 20 ετών, από το 1951 έως το 1971, ο πληθυσμός των τριών νησιών μειώθηκε από 92.706 σε 66.929 (μείωση 27,80%).
Προσωρινή στέγαση και ανοικοδόμηση
Με την συνδρομή όλων των δυνάμεων δημιουργήθηκαν πρόχειροι καταυλισμοί για την προσωρινή στέγαση του πληθυσμού. Σύντομα επαναλειτούργησαν οι δημόσιες υπηρεσίες, αποκαταστάθηκαν τα δίκτυα ηλεκτροδότησης και ύδρευσης και ξεκίνησε ο καθαρισμός των ερειπίων. Την 14η Αυγούστου 1953, κοινοποιήθηκε προς όλα τα υπουργεία και τις γενικές διευθύνσεις διαταγή του πρωθυπουργού για προσωρινή στέγαση των σεισμόπληκτων σε ξύλινα παραπήγματα.
Το έργο της ανοικοδόμησης ξεκίνησε αμέσως μετά τους σεισμούς και διήρκησε μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Κατασκευάστηκαν 27.394 κατοικίες, δημόσια κτίρια, έργα υποδομών και δικτύων, σύμφωνα με αυστηρούς αντισεισμικούς κανονισμούς. Σημαντική υπήρξε η συνδρομή της διεθνούς κοινότητας στην ανοικοδόμηση κτιρίων αλλά και ολόκληρων οικισμών. Στην Κεφαλονιά ανοικοδομήθηκαν με αρωγή της Μ. Βρετανίας η Σάμη και τα Βλαχάτα, και με αρωγή της Γαλλίας η Αγία Ευφημία και η Λακήθρα.
Οι νέοι οικισμοί στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη οικοδομήθηκαν σύμφωνα με σύγχρονα αρχιτεκτονικά πρότυπα, με αποτέλεσμα να αγνοηθεί η ιστορική τους φυσιογνωμία. Εξαίρεση αποτέλεσαν τα δημόσια κτίρια της πόλης της Ζακύνθου που διατήρησαν στοιχεία της επτανησιακής αρχιτεκτονικής.
Πηγή: Βικιπαίδεια
