Η ψυχή του ανθρώπου αποτελεί ένα κόσμο γεμάτο μυστήριο και ερωτηματικά. Θέλοντας λοιπόν να ξεκαθαρίσουμε το «τοπίο στην ομίχλη», το inkefalonia.gr βρέθηκε με την κα. Βασιλική Γασπαρινάτου, ψυχολόγο-οικογενειακή σύμβουλο-ψυχοθεραπεύτρια και συνομιλήσαμε για θέματα που μας απασχολούν όλους. Θέματα βέβαια, τα οποία δεν είναι εύκολο να εξαντληθούν πλήρως μόνο σε μία συζήτηση, μπορούμε ωστόσο να κάνουμε μια αρχή και έπεται συνέχεια...

-Ποιο είναι το αντικείμενο της ιδιότητας σου;

Όσον αφορά την εργασία μου είναι ένας συνδυασμός των σπουδών μου. Δουλεύω θεραπευτικά στο ιδιωτικό μου γραφείο ως ψυχοθεραπεύτρια με ενήλικες, ζευγάρια και οικογένειες. Και στην κυρία ενασχόληση μου είναι και το εργαστήρι δημιουργικής απασχολήσης για παιδιά. Ο συνδυασμός των σπουδών είναι εμφανής στο εργαστήρι, καθώς όλη η ιδεα μου γι΄αυτό είναι βασισμένη στην ψυχολογία. Ο τρόπος που δουλεύουμε με τα παιδιά, που μιλάμε σ' αυτά, η εκπαίδευση που παρέχουμε όπως και οι δραστηριότητες, είναι εστιασμένα στην υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας τους.

-Τι σπουδές έχεις κάνει και ποια είναι η επαγγελματική σου εμπειρία;

Οι σπουδές που έχω κανεί είναι αρχικά στα παιδαγωγικά και έπειτα στην ψυχολογία. Όταν ολοκλήρωσα τις σπουδές στην ψυχολογία, ακολούθησε η πολυετής εκπαίδευση μου (που την θεωρώ και το σπουδαιότερο όλων) στην Συστημική- Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία. Έχω δουλέψει με παιδιά σε διαφορά πλαίσια, επισης σε θεραπευτικές ομάδες ενηλίκων και τα τελευταία 10 χρόνια ιδιωτεύω κάνοντας συνεδρίες συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας.

-Ποιος ήταν ο λόγος που έστρεψε το ενδιαφέρον σου στην ψυχολογία;

Οι λόγοι για τους οποίους στρέφεται καθένας στο όποιο επάγγελμα που επιλέγει είναι πολλοί. Αν επέλεγα έναν για να απαντήσω σε αυτό το ερώτημα, θα έλεγα πως πάντα μου φαινόταν ενδιαφέρον ότι αφορά τους ανθρώπους. Το πως αυτοί σκέφτονται, νιώθουν και εκφράζονται. 

-Υπάρχει κάτι που προσέχει πρωτίστως ένας ψυχολόγος στη συμπεριφορά του ανθρώπου που έχει απέναντί του σε σύγκριση με κάποιον μη ψυχολόγο;

Εννοείται, αυτή είναι η δουλειά μας. Σίγουρα υπάρχουν πράγματα που παρατηρούμε, αυτά είναι τα εργαλεία μας, αν μπορούμε να το ονομάσουμε έτσι. Είναι οι δεξιοτητες που έχει κατακτήσει κανείς ως θεραπευτής, έπειτα από σπουδές και εκπαιδεύσεις.

-Με βάση την εμπειρία σου ποιες είναι συνηθέστερες αιτίες που οι οικογένειες απευθύνονται σε οικογενειακό σύμβουλο;

Οι οικογένειες συχνά θα αναζητήσουν την βοήθεια ενός ειδικού για θέματα που αφορούν τα παιδιά. Οι νέοι γονείς έχοντας πρόσβαση στην πληροφόρηση "διαβάζουν" εύκολα τα σημάδια καποιας διαφορετικής συμπεριφοράς των παιδιών και έχουν την διάθεση να αναζητήσουν απαντήσεις για θέματα που συμβαίνουν μέσα στην οικογένεια.

-Παλαιότερα, η επίσκεψη σε οικογενειακό σύμβουλο ήταν «ταμπού». Σήμερα, παρατηρούμε μια αυξητική τάση. Θεωρείς ότι έγινε λίγο «της μόδας» ή αντιμετωπίζουμε περισσότερα προβλήματα ως οικογένεια;

Είναι αποδεδειγμένο ότι ο ψυχολόγος παρέχει ουσιαστική βοήθεια. Πλέον, ακόμα και πολλά συμπτώματα που έχουν να κάνουν με σωματικές παθήσεις έχουν την βάση τους σε ψυχολογικά αιτία. Η αυξητική τάση που αναφέρεις, είναι πιθανόν να εχει σχέση με το γεγονος ότι η οικογένεια θα λέγαμε πως είναι αντιμέτωπη με μια "κρίση ταυτότητας". Παρατηρούμε πως θέματα που για τις παλαιότερες γενιές ήταν δεδομένα, δεν είναι πια, ίσως να είναι και ζητούμενα. Τα ζευγάρια και οι νέες οικογένειες σήμερα πρέπει να φτιάξουν αυτό που ονομάζουμε στην θεραπεια "συμβόλαιο για το μαζί". Να δουν τους στόχους τους, προσωπικούς και κοινούς, τις αντιλήψεις του καθενός και τις αξίες που τους δένουν, όπως και τους ρόλους τους στις σχέσεις, να τα επικοινωνήσουν μεταξύ τους για να ενδυναμώθει το μαζί.

-Τι αξίζει να κάνουμε ώστε να δημιουργήσουμε ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα λειτουργεί υποστηρικτικά και ουσιαστικά υπέρ των παιδιών μας;

Αν καλούμαι να ξεχωρίσω ένα πράγμα που αξίζει να κάνει κάποιος ώστε να προσφέρει ένα υγιές και ωφέλιμο περιβάλλον για τα παιδιά, είναι να επικοινωνεί ουσιαστικά με τον εαυτό του. Να αναγνωρίζει τα συναισθήματα του, αυτό που ονομάζουμε εσωτερικό διάλογο, και να τα επικοινωνεί αποτελεσματικά με τους γύρω του. Το να γνωρίζει κανείς καλά τον εαυτό του, τι φοβάται, τι τον δυσκολεύει, τι δεν λειτουργεί και είναι χρήσιμο να αλλάξει, είναι μια εκπαίδευση που οι γονείς καλούνται πια να παρέχουν στα παιδιά τους. Αυτή η εκπαίδευση γίνεται βιωματικά. Τα παιδιά χτίζουν την ταυτότητα τους μέσα από τους γονείς τους. Το πως οι γονείς επικοινωνούν το συναίσθημα τους είναι ο άμεσος και ο προβαλλόμενος τρόπος που εκπαιδεύουν το παιδί τους να το κάνει και εκείνο. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η οικογένεια είναι ένα σχολείο ζωής που μαθαίνει στο παιδί, τις δεξιότητες που θα του είναι χρήσιμες στην μετέπειτα ζωή και τις σχέσεις του.

-Καθημερινά ακούμε και βλέπουμε όλο και περισσότερα περιστατικά που σχετίζονται με οικογενειακά εγκλήματα. Θεωρείς ότι ως κοινωνία έχουμε πολύ δρόμο ακόμη να διανύσουμε για να κατανοήσουμε τον καταλυτικό ρόλο και σημασία της ψυχοθεραπείας στη ζωή μας;

Όπως και στην οικογενειακή θεραπεια (όπου ακόμα και το ένα μέλος αν πάρει βοήθεια, αυτή μεταφέρετε και στο υπόλοιπο οικογενειακό σύστημα) έτσι και σε κοινωνικό επίπεδο πιστεύω πως είναι χρήσιμο κανείς να αναλαμβάνει την ατομική ευθύνη που του αναλογεί.  Άρα αν αναπλαισιώσουμε αυτό που λες καλό θα ήταν ο καθένας να αναζητήσει την δομή ή το πλαίσιο απ'  το οποίο θα πάρει βοήθεια, αν υπάρχει κάποια δυστοκία στο περιβάλλον του για να οργανώσει τις πληροφορίες μέσα του. Κάπως έτσι μπορει να προαχθεί η ψυχική υγεία και να αποφευχθούν περιστατικά που δυστυχώς όλοι μας παρακολουθούμε να συμβαίνουν.
Επίσης, στο ενδεχόμενο βελτίωσης του καθενός μας, θέλω να πιστεύω πως μπορεί να λειτουργήσει η ανακύκληση, από το οικογειακό στο κοινωνικό και πάλι πίσω.

Ο λόγος που και εμένα μου γεννήθηκε η ανάγκη για ένα πλαίσιο όπως το παιδικό εργαστήρι είναι επειδή πιστεύω πολύ στην πρόληψη σχετικά με την ψυχική υγεία. Στον μικρόκοσμο του χώρου, τα παιδιά εκπαιδεύονται να επικοινωνούν στις μικρές ομάδες, ενισχύοντας την προσωπικότητα τους και μαθαίνοντας λειτουργικούς τρόπους έκφρασης.
Όπως και στο γραφείο συμβαίνει αυτο, πέρα από το θεραπευτικό κομμάτι, η προσέγγιση μου στοχεύει και σε αυτό, στο να παρατηρεί κανείς τις δυναμικές που συμβαίνουν στις σχέσεις του και να προάγεται μια ισορροπία με υγιή τρόπο.

-Τι θα συμβούλευες τους νέους που θέλουν να γίνουν γονείς σχετικά με το πώς θα αντιμετωπίσουν όσο πιο ομαλά γίνεται την μετάβαση αυτή στη ζωή τους;

Κάτι που εμφανίζεται συχνά στα νέα ζευγάρια είναι οτι η αλλαγή των ρόλων, που φυσιολογικά συμβαίνει όταν η σχέση/ οικογένεια αλλάξει μορφή, δημιουργείται μια αστάθεια και μια αγωνία για το τι πρόκειται να συμβεί απο εδώ και πέρα. Ίσως σε αυτή την φάση ζωης είναι χρήσιμο κανείς να αναζητά βοήθεια από έναν ειδικό, για να ενημερωθεί για τις δυναμικες που αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας. Πρέπει να επανέλθει μια ισορροπία στην νέα πραγματικότητα, χωρίς να υπάρχουν συναισθήματα δυσφορίας σε κανένα μέλος.

-Ελλοχεύει ο κίνδυνος να επηρεάζεσαι στην προσωπική σου ζωή από τα περιστατικά που αντιμετωπίζεις στη δουλειά σου; Τι κάνεις για να μην πέσεις σ΄ αυτή την παγίδα;

Προσωπικά σε εμένα μένει μέσα μου πάντα, ένα θετικό συναίσθημα για καθένα θεραπευόμενο που προσπαθεί να βελτιώσει την ζωή του και τις σχέσεις του με τους άλλους.

Βασιλική Γασπαρινάτου
Ψυχολόγος, Σύμβουλος Οικογένειας, Ψυχοθεραπεύτρια