«Λόγω του Κορονοϊού  …. θέματα πανδημίας»  5^ο   μέρος

Η ευλογιά της «Ένωσης»

Η πρωτοπορία ενός σπουδαίου Σουλλαριώτη ιατρού 

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Το  1864, χρονιά που πραγματοποιήθηκε η περίφημη Ένωση των Επτανήσων με τη υπόλοιπη Ελλάδα, η πόλη των Πατρών  είχε χτυπηθεί από τις αρχές του έτους αυτού  άσχημα από την επιδημία της ευλογιάς.  Λόγω όμως της ελευθέρας θαλάσσιας επικοινωνίας με την Πάτρα, που  άνοιξε αμέσως μετά την Ένωση , η Ιόνιος Κυβέρνησης θέσπισε επταήμερο καραντίνα (κάθαρση) σε όσους έρχονταν από αυτήν την πόλη της Πελοποννήσου. Στις 11 Ιουνίου  1864  η Ελληνική Κυβέρνηση κατήργησε  την επταήμερον κάθαρση (καραντίνα) και αντικατέστησε αυτή με αυστηρά ιατρική επίσκεψη  σ’  όλα τα μέρη και σε όσους μετακινούταν  από την Πελοπόννησο προς τα νησιά και το αντίθετο. Ωστόσο, η επιδημία της ευλογιάς διαδόθηκε και στη Στερεά Ελλάδα και σ’  όλη την Πελοπόννησο. Οι κάτοικοι της Κεφαλονιάς  καταφοβισμένοι, λόγω που καταργήθηκε η επταήμερος κάθαρση, έστειλα επείγουσα αναφορά στην Κυβέρνηση, προς το αρμόδιο Υπουργείο και  

«… προσεκάλεσαν δια του υπό χρονίαν 22 Ιουνίου 64 εγγράφου αυτού την επί της Υγειονομίας Επιτροπήν της Νήσου ταύτης όπως υποβάλλη  γνώμην περί των ληφθησομένων κατά της Ευλογίας μέτρων».

            Συνελθούσα  η  Υγειονομική  Επιτροπή της Νήσου με αρχίατρο τον  Σουλλαριώτη την καταγωγή, Ευάγγελον  Αραβαντινό,  συνέταξε έκθεση και πρότεινε ως δυνατά μέτρα : τον δαμαλειασμόν, την απομόνωση των ασθενών που είχαν ευλογιάς και την αυστηρά ιατρική επίβλεψη. Η Επιτροπή  δεν θεωρούσε ασφαλές μέτρο την επταήμερο  κάθαρση (καραντίνα) για πολλούς λόγους, αλλά  σύμφωνα με τη γνώμη των  τοπικών ιατρών και κάποιων πολιτών ήταν αναγκαία, επειδή η συχνή επικοινωνία των Κεφαλλήνων με το λιμάνι της Πάτρα εγκυμονούσε πολλούς κινδύνους.  Στο σπάνιο έντυπο που εξέδωσε ο αρχίατρος  Ε. Αραβαντινός με τίτλο «Πειράματα Καθολικού Δαμαλειασμού» , τον Φεβρουάριον 1865, αναφέρει πως η  Υγειονομική Επιτροπή  της Νήσου συνέστησε  στην Κυβέρνηση  «… όπως λάβει υπό σοβαράν αυτής  σκέψιν το περί οι ο  λόγος μέτρον , όπερ εν τη προκειμένη περιπτώσει απαγορεύει και συνετή πολιτική.  Ας σκεφθή η Κυβέρνησις ότι η νήσος ημών είναι  προ πάσης άλλης εκτεθημένη εις την εισβολή του νοσήματος τούτου, διότι πολλά πλοία και πλείστοι οι επιβάται και γεωργοί εκείθεν καθεκάστην προερχόμενοι , έπεται όθεν ότι εις ακατάπαυστον συνεπαφήν  μετά της των Πατρών πόλεως διακείμεθα.»…

            Στο αίτημα της Υγειονομικής  Επιτροπής της  Κεφαλληνίας απάντησε ο τότε Υπουργός  Εσωτερικών Α. Αυγερινός μέσω του Υπεύθυνου των Ιονίων Νήσων, Θ. Ζαΐμην, ότι αυτό που ζητά η Επιτροπή της Κεφαλληνίας, δεν μπορεί να το εγκρίνει και ότι δεν είναι δυνατόν να ασφαλίσει τη νήσον, εφόσον από το λιμάνι της Πάτρα γίνεται ελεύθερη διακίνηση πολιτών. Επιπλέον είχε τις πληροφορίες,  πως η επιδημία  της ευλογιάς κάθε μέρα όλο και φθίνει..

            Η Επιτροπή της Κεφαλληνίας απογοητεύτηκε από τη στάση του τότε Υπουργού και όπως γράφει στην έκθεσή του ο αρχίατρος  Ε. Αραβαντινός, η αρρώστια της ευλογιάς «προχώρησε» και απλώθηκε σ’ όλο το νησί, «… Οι επανερχόμενοι εις τας εστίας των εργάται και γεωργοί εισήγαγον εν τη Νήσω ημών το της ευλογίας μόλυσμα. Παρεκτός των δυο πόλεων Αργοστολίου και Ληξουρίου προσεβλήθησαν 34 κώμαι της Νήσου, πλην χάρις εις τα ενεργηθέντα δραστήρια μέτρα ο αριθμός των κρουσθέντων μόλις υπερέβη τους 300 και εκείνος των αποβιωσάντων τους 45.»..

            Στο προαναφερθέν  φυλλάδιο  ο αρχίατρος  Ε. Αραβαντινός δημοσιεύει τα έγγραφα επικοινωνίας με τους Υπουργούς Α. Αυγερινό και Α. Κουμουνδούρο, με τον τελευταίον,  να τον εγκωμιάζει, διότι για χάρη των ενεργειών του κατάφερε να περιορίσει την επιδημία και να την παύσει.

            Το σημαντικό σ’ αυτό το σπάνιο ντοκουμέντο είναι πως ο ιατρός και μετέπειτα αρχίατρος, Ευάγγελος Αραβαντινός, έχοντας κληρονομιά από τον μεγάλο ιατρό συγχωριανό του, τον Ιάκωβο Πυλαρινό, προέβη σε εμβολιασμούς με πολλή επιτυχία και κατάφερε να εξαλείψει την αρρώστια της ευλογιάς.  

            Πέρα από το ιστορικό της ευλογιάς στην Κεφαλονιά που σημειώνει στην έκθεσή του τόσο λεπτομερειακά ο Αραβαντινός, δημοσιεύει και τα αποτελέσματα των εμβολιασμών του, που από ότι αναφέρει στάθηκαν επιτυχημένα και σωτήρια για τους κατοίκους. «…τρεις επίσημοι εκθέσεις ημών διενεργηθέντα πειράματα του καθολικού δαμαλειασμού προς κατάσβεσιν της εν τη Νήσω ταύτη ενσκήψασης ευλογιακής επιδημίας έως από τα τέλη Απριλίου 1864. Ευελπιστούμεν δ’ ότι δια των πειραμάτων ημών τούτων δυο τινά προφανώς καταδείκνυνται -  πρώτον, ότι το ασφαλέστετον μέσον προς εξαφάνησιν  ευλογιακής  τινός επιδημίας είναι ο καθολικός δαμαλειασμός, και δεύτερον ότι τα δαμαλειαζόμενα άτομα ου μόνον δεν αποκαθίστανται δι’ αυτό τούτο επιρρεπέστερα εις το της ευλογίας μόλυσμα, …»

            Ο  αρχίατρος Ευάγγελος Αραβαντινός στάθηκε πρωτοπόρος στο νησί, αλλά και σ’ άλλα μέρη της Ελλάδας με τους εμβολιασμούς ενάντια στην επιδημία της ευλογιάς. Είχε δεχτεί μεγάλες προσβολές και είχε χτυπηθεί η υπόληψή του ως ικανού ιατρού, αλλά τα αποτελέσματα των εμβολιασμών του αποδείχτηκαν σωτήρια και εξαφάνισαν την  αρρώστια.  Η αναγνώριση του ιατρού Αραβαντινού στον κεφαλληνιακό χώρο όσο και ευρύτερα στον ελλαδικό,  ήρθε αργότερα όταν το ανάλογο Υπουργείο συνέταξε επαινετικές εκθέσεις για τη δράση του και την προσφορά του. Μα πάνω από όλα εγκρίθηκε ως άξιος και σπουδαίος,  από τον πάσχοντα λαό.  Στις  σελίδες της κεφαλληνιακής ιστορίας τον μνημονεύει επάξια ο αείμνηστος καθηγητής ιατρικής  Γεράσιμος Πεντόγαλος, καθώς και ο ιστοριοδίφης Ηλίας Τσιτσέλης ονομάζοντάς τον έγκριτον ιατρόν. (Βλ. τ. 1^ος , σελ.844).

Επίσης ,  ο Αραβαντινός δημοσίευσε  στην ιταλική και φυλλάδιο για τη χολέρα του 1850 που ενέσκηψε άσχημα στην  Κεφαλονιά.

            Η αναφορά στον αρχίατρο Ε. Αραβαντινό,  ας είναι μια ιστορική μνήμη,  σ’ αυτόν τον πρωτοπόρο  ιατρόν, που τόλμησε να βοηθήσει σε πολλά μέρη της Ελλάδας, ασθενείς που είχαν χτυπηθεί από επιδημίες. Ας διδαχτούμε για την αναγκαιότητα των εμβολίων, ώστε να θωρακίζουμε την υγεία μας, λόγω που οι αρρώστιες και οι επιδημίες - τεχνικές και «φυσικές»-   … δεν θα λείψουν ποτέ…!