Είναι γεγονός πως αρκετές ήσυχες και αμμώδεις παραλίες, στις οποίες οι θαλάσσιες χελώνες επιλέγουν να εναποθέσουν τα αυγά τους εδώ και χιλιετίες, αποτελούν πλέον τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. Οι πληθυσμοί της θαλάσσιας χελώνας σε τέτοιου είδους περιοχές, υφίστανται σημαντική μείωση, εφόσον η υπέρμετρη τουριστική ανάπτυξη στους βιότοπους αναπαραγωγής της, επιφέρει σημαντική υποβάθμιση των παραλιών και αλλοιώνει το φυσικό οικοσύστημα, που είναι απαραίτητο για την επιβίωσή της.

Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και το νησί της Κρήτης, στην οποία φιλοξενείται ένα αξιοσημείωτο ποσοστό του πληθυσμού της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta, που έχει παραμείνει στη Μεσόγειο. Ο πληθυσμός αυτός μειώνεται αισθητά χρόνο με το χρόνο και απαντάται κυρίως στα παράλια ανατολικά του Ρεθύμνου, τα παράλια δυτικά των Χανίων και στον κόλπο της Μεσσαράς, όπου οι τουριστικές δραστηριότητες είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένες.

Αναπόφευκτα, η σχέση μεταξύ του τουρισμού και της θαλάσσιας χελώνας μπορεί να θεωρηθεί ανταγωνιστική, τουλάχιστον σε πρώτο επίπεδο. Παρόλα αυτά, ο τουρισμός και η θαλάσσια χελώνα μπορούν να γίνουν σύμμαχοι και να συνυπάρξουν αρμονικά, αν ακολουθηθούν λύσεις οικονομικές, που βασίζονται στην εκπόνηση απλών κανόνων για τις δραστηριότητες κατά μήκος των ακτών, όπως ενδεικτικά παρουσιάζονται παρακάτω.

1.Φωτορύπανση

Ο τεχνητός φωτισμός, που αποτελεί συχνό φαινόμενο στη Κρήτη, αποπροσανατολίζει τα μικρά χελωνάκια, οδηγώντας τα σε κατεύθυνση αντίθετη από τη θάλασσα, ενώ παράλληλα αποτρέπει τις θηλυκές χελώνες από την φωλεοποίηση. Η ορθή διαχείριση των ιδιωτικών και κοινοτικών φωτεινών πηγών, θα μπορούσε να επιτευχθεί με την τοποθέτηση των φωτιστικών σωμάτων με τέτοιο τρόπο, ο οποίος να εξασφαλίζει ότι δεν είναι ορατά από την παραλία. Ένας τρόπος είναι η χρήση κατάλληλων φωτιστικών (π.χ. Φωτιστικά σε στύλους μικρού ύψους, εφοδιασμένα, όπου απαιτείται, με περσίδες κατεύθυνσης του φωτός, παρέχουν έναν ιδανικό τρόπο ώστε να παραμένει το φως κοντά στο έδαφος και να ελαχιστοποιείται η διαρροή). Εναλλακτικά, στα υφιστάμενα φωτιστικά σώματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ειδικά κάλυπτρα, που εμποδίζουν την διάχυση του φωτός στη παραλία (χρήση φύλλων αλουμινίου ή γαλβανισμένου ατσαλιού ή βάψιμο της πλευράς τους που «βλέπει» στη παραλία).

2.Έπιπλα θαλάσσης

Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού επίπλων θαλάσσης (π.χ. ομπρέλες, ξαπλώστρες, θαλάσσια σπορ) στις παραλίες ωοτοκίας, αφενός μειώνει την έκταση της παραλίας που είναι διαθέσιμη για ωοτοκία, ενώ παράλληλα αποτελεί εμπόδιο για τη πρόσβαση των θηλυκών χελωνών που επιδιώκουν να φωλεοποιήσουν. Τα διαχειριστικά μέτρα που μπορούν να ληφθούν στη περίπτωση αυτή είναι η απομάκρυνση των επίπλων θαλάσσης εκτός αμμώδους παραλίας, πριν τη δύση του ήλιου, που ωοτοκούν οι θαλάσσιες χελώνες. Επιπλέον, η μείωση της πρόσβασης των θαλάσσιων χελωνών στην παραλία, μπορεί να επιτευχθεί με την τοποθέτηση των ομπρελών και ξαπλωστρών σε σταθερά σημεία και σε άξονες κάθετους προς το κύμα.

3.Παράκτιες κατασκευές

Οι παράκτιες κατασκευές (προστατευτικοί τοίχοι, κτίρια, εγκαταστάσεις αναψυχής, αμμοληψίες), έχουν προκαλέσει σοβαρή αλλοίωση στα φυσικά χαρακτηριστικά της παράκτιας ζώνης, καθώς και μακροχρόνια διάβρωση των παραλιών της Κρήτης. Η καταστροφή των αμμοθινών (που βρίσκονται στο πίσω μέρος της παραλίας) από τις παράκτιες κατασκευές οδηγεί στη σταδιακή διάβρωση και κατ' επέκταση στην εξαφάνιση των παραλιών, εφόσον τα φυσικά αυτά οικοσυστήματα λειτουργούν ως φυσικοί ταμιευτήρες ιζήματος και επί της ουσίας «ανακατασκευάζουν» τα συστήματα άμμου. Για το λόγο αυτό, συνίσταται η κατασκευή κτισμάτων τουλάχιστον 100 μέτρα μακριά από τη παραλία, προκειμένου να προστατευτούν τόσο οι παραλίες ωοτοκίας όσο και τα κτίσματα, τα οποία κινδυνεύουν ούτως ή άλλως από τη σταδιακή διάβρωση.

4.Βαρέα οχήματα στη παραλία

Οι καθαρισμοί παραλιών με βαρέα οχήματα (από σκουπίδια, φύκια) γίνονται συνήθως πριν την έναρξη ή μετά το τέλος της περιόδου ωοτοκίας (1/5-31/10). Ωστόσο πολλές φορές, οι καθαρισμοί αυτοί πραγματοποιούνται εντός της περιόδου ωοτοκίας. Τα οχήματα καθαρισμού στην παραλία συμπιέζουν την άμμο με αποτέλεσμα οι θηλυκές χελώνες να μην μπορούν να σκάψουν για να γεννήσουν και τα χελωνάκια να μην μπορούν να φτάσουν στην επιφάνεια της άμμου, με αποτέλεσμα να εγκλωβίζονται και να πεθαίνουν. Επιπλέον, μπορούν να καταστρέψουν τις φωλιές που βρίσκονται σε βάθος 20-40 εκ. (σπάνε τα αυγά). Ο χειρονακτικός καθαρισμός κατά την περίοδο ωοτοκίας, η τοποθέτηση ικανού αριθμού κάδων απορριμμάτων και η τακτική περισυλλογή των σκουπιδιών, διασφαλίζει την καθαριότητα της ακτής, χωρίς να την αλλοιώνει.

5.Αυξημένη ανθρώπινη παρουσία

Η αυξημένη τουριστική χρήση των παραλιών ωοτοκίας μπορεί να επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στις χελώνες που ωοτοκούν, στα εκκολαπτόμενα αυγά και στους νεοσσούς. Όχληση, κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας, όπως π.χ. κυκλοφορία πεζών, φωτιές, χρήση φακών και φωτογραφικών φλας, beach parties μπορούν να αποπροσανατολίσουν τους νεοσσούς και να αποτρέψουν τη φωλεοποίηση των θηλυκών. Συνεπώς, συστήνεται η αποφυγή της έντονης χρήσης των παραλιών ωοτοκίας από ανθρώπους, γεγονός που μπορεί να επιτευχθεί με την ενημέρωσή τους για τη θαλάσσια χελώνα και την ευαίσθητη φύση της κατά την ωοτοκία.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα παραπάνω γίνεται εμφανές πως η υιοθέτηση λύσεων που βασίζονται σε μια σταθερή και αποφασισμένη προσπάθεια δημιουργίας μιας ευαίσθητης και υπεύθυνης πολιτικής και κοινωνικής διαδικασίας, μπορεί να οδηγήσει στη συνύπαρξη του τουρισμού με την θαλάσσια χελώνα. Με την ενεργό συμμετοχή των τοπικών αρχών, του ντόπιου πληθυσμού, των επιχειρηματιών και των τουριστών, μπορεί να επιτευχθεί η διάσωση και διατήρηση του θαλάσσιου πληθυσμού, ενώ παράλληλα η παρουσία των θαλάσσιων χελωνών μπορεί να συμβάλει στη προώθηση του τουρισμού και να ευνοήσει την ευαισθητοποίηση και τον εμπλουτισμό των εμπειριών των επισκεπτών παραθεριστών.

Ρεγγίνα Στεφανάτου, Υπεύθυνη Προγράμματος Κρήτης

Πηγή ΑΡΧΕΛΩΝ