Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΟΝΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ

ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΥΠΑΛΔΟΥ ΙΑΚΩΒΑΤΟΥ

Η Ιστορία της Ιόνιας Ακαδημία είναι πρώιμο έργο του Γεωργίου Τυπάλδου Ιακωβάτου (1813-1882), η συγγραφή του οποίου διήρκεσε από το 1831 έως το 1837. Σε αυτό περιγράφεται η λειτουργία της Ιονίου Ακαδημίας από την ίδρυσή της (προετοιμασία στα 1820, έναρξη λειτουργίας στα 1824) έως το 1837 από την σκοπιά ενός φοιτητή της, όπως ο συγγραφέας, ο οποίος φοίτησε στη Νομική Σχολή της από το 1831 έως το 1834. Το χειρόγραφο του Γ. Τυπάλδου Ιακωβάτου φυλάσσεται στο Αρχείο της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης (Χειρόγραφο, αρ. 44) και εκδόθηκε από τον Σπύρο Ασδραχά το 1982 (Γεώργιος Τυπάλδος Ιακωβάτος, Ιστορία της Ιόνιας Ακαδημίας, έκδοση- εισαγωγή- σχόλια Σπύρος Ασδραχάς, εκδόσεις Ερμής, Αθήνα 1982).

Το συγκεκριμένο έργο εμφανίζει ταυτόχρονα ιδεολογικό–πολιτικό και φιλολογικό-λογοτεχνικό ενδιαφέρον. Συναντάται σε αυτό μία πρώιμη καταγραφή των ιδεών του συγγραφέα, ο οποίος περιγράφοντας τη λειτουργία της Ιονίου Ακαδημίας αποκαλύπτει την άποψή του για την πολιτική των Άγγλων στα Επτάνησα.

Όσον αφορά στο θέμα της Επανάστασης του 1821 και της ίδρυσης του νέου ελληνικού κράτους, που είχε μόλις συντελεστεί, όταν ξεκίνησε τη συγγραφή του, ο Γ. Τυπάλδος Ιακωβάτος υποστήριξε ότι ένα «μικρὸ μέρος τῆς Ῥωμιοσύνης, ἡ Ἑλλάδα» είχε απελευθερωθεί με πόλεμο «ὑπὲρ πίστεως καὶ ὑπὲρ πατρίδος» και απέμενε το υπόλοιπο, «ὁ θρόνος τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου»· ευχόταν δε να απελευθερωθεί το μέρος αυτό από «τὸ ξανθὸ γένος», που δεν ήταν όμως η Ρωσία αλλά το «ξανθὸ γένος τοῦ Ὄθωνα», αφού πάντοτε στη σκέψη του η ολοκλήρωση της εθνικής ενότητας θεωρείτο εθνική υποχρέωση.

Η δε «Ῥωμιοσύνη», που την ταύτιζε με το «γένος», ήταν κατά την κρίση του μια νέα ιστορική πραγματικότητα, που αποτελούσε τη συνέχεια της αρχαίας ελληνικής και της βυζαντινής κληρονομιάς, γεννήθηκε μέσα στη δουλεία της Τουρκοκρατίας, θεμελιώθηκε στην κοινή γλώσσα, στην κοινή θρησκεία, στα κοινά ήθη, και συντηρήθηκε «ἀπὸ τὴ φυσικὴ προνόηση καὶ τὴν ἐπιθυμία τῆς ἀπελευθέρωσης». Ήταν ένα «νέο ἔθνος πλέον ἐξαπλωμένο ἀπὸ τὸ παλαιόν», αφού «ὅπου πατεῖ Τοῦρκος εἶναι Ῥωμιοσύνη», και για να το κατανοήσει κανείς αυτό έπρεπε να είναι «Ῥωμαῖος». Και «Ῥωμαῖοι» ήταν οι Έλληνες, που αντιδιαστέλλονταν προς τους «ἀρχαίους Ἕλληνες», ήταν δηλαδή ο ελληνισμός στη χριστιανική ιστορική του εξέλιξη, όπως διαμορφώθηκε με την ενότητα βυζαντινών-ρωμαίικων εθνοτήτων, πολιτιστικά και όχι φυλετικά ελληνικών, μέσα στην εθναρχική παράδοση του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως.

Το «γένος», συνεπώς, εξέφραζε την αντίληψη του Γ. Τυπάλδου Ιακωβάτου για τον ελληνισμό στην οικουμενική του διάσταση, σε αντιδιαστολή προς το «έθνος», που διαχρονικά στη σκέψη του ταυτιζόταν περισσότερο με μια ομάδα ανθρώπων με κοινή εθνική συνείδηση, οργανωμένων σε μια ανεξάρτητη και κυρίαρχη κρατική οντότητα^[1].

 Θεοδώρα Ζαφειράτου

Δρ Ιστορίας

^[1]Περισσότερα βλ. στο Θεοδώρα Η. Ζαφειράτου, Γεώργιος Τυπάλδος Ιακωβάτος 91813-1882). Η πολιτική του παρουσία και δράση, έκδοση Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών, Σειρά Διατριβών και Μελετών 24, Αργοστόλι 2020.